Hen phế quản (hen suyễn) tái đi tái lại, càng chữa càng nặng, vì sao?

Hen phế quản có thể rất dễ tái phát nếu như bệnh nhân điều trị mà không có sự theo dõi và đồng hành thường xuyên của bác sĩ. Chưa kể tới nhiều trường hợp thiếu nhận thức đầy đủ và hiểu biết về căn bệnh này, tự ý dùng thuốc hay bỏ qua không điều trị dự phòng khiến cho tình trạng bệnh nặng lên, diễn tiến bệnh phức tạp. Đặc biệt là ở nước ta, nơi mà hen phế quản càng ngày càng gia tăng do môi trường ô nhiễm và tỷ lệ tử vong do hen cao thứ 2 chỉ sau ung thư thì điều này lại càng nguy hiểm hơn.

Thực trạng về điều trị hen phế quản tại nước ta

Những triệu chứng của hen phế quản không hề khó để nhận ra như ho, thở khò khè, khó thở, nặng ngực… Chỉ có một số ít bệnh nhân mắc hen phế quản nhưng có ho là triệu chứng duy nhất. Hen phát triển và kéo dài bởi yếu tố môi trường và di truyền. Hen phế quản khiến cho chất lượng cuộc sống của người bệnh giảm đi một cách đáng kể, khiến họ bị hạn chế trong hoạt động hàng ngày cũng như các hoạt động thể lực khác.

Tỷ lệ tử vong của hen cao do diễn tiến của bệnh diễn ra rất nhanh, chỉ cần lúc lên cơn hen mà không có thuốc cắt cơn hen ngay bên cạnh, không được cứu chữa kịp thời có thể dẫn đến tình trạng thiếu oxy lên não, mất ý thức, hôn mê… và nguy hiểm nhất có thể dẫn đến tử vong.

Nguy hiểm là vậy nhưng người bệnh lại có xu hướng chủ quan, “tự điều trị” cho bản thân không có sự tư vấn của bác sĩ và các chuyên gia y tế khiến bệnh càng ngày càng nặng hơn.

Chính việc dùng thuốc chưa đúng cách, đúng giai đoạn, hoặc sử dụng chưa đủ liệu trình của người bệnh chính là một trong số các nguyên nhân dẫn tới thiếu hiệu quả trong điều trị kiểm soát hen phế quản.

Theo PGS.TS.BS Lê Thị Tuyết Lan, Chủ tịch Hội Hen - Dị ứng - Miễn dịch lâm sàng TP HCM: “Đối thiếu niên, người lớn, bệnh hen vẫn thường xuyên tái phát và phải dùng thuốc corticoid dạng hít để điều trị. Điều trị hen không dứt điểm được nhưng có thể kiểm soát hen để bệnh nhân không bị ho, đờm và tránh những hậu quả xấu trong tương lai.

Có nhiều nguyên nhân khiến bệnh hen nặng hơn, trong đó nặng nhất là những thức ăn dị ứng, ví dụ như hải sản, thịt bò, gà, đậu phộng (lạc) tùy theo thể trạng từng người. Ngoài ra, các hóa chất, mùi nồng gắt, khói, bệnh cảm cúm, nấm mốc, thú có lông, bia rượu, một số loại thuốc... đều có thể khiến bệnh hen nặng hơn.”

Vậy cụ thể vì sao hen phế quản càng chữa càng nặng, tái đi tái lại mãi không đỡ? Nếu bản thân đang mắc phải một trong các nguyên nhân dưới đây, hãy dừng lại ngay trước khi bệnh tiến triển nặng nề hơn bạn nhé!

Lạm dụng kháng sinh trong điều trị hen phế quản

Điều tra mới đây của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho thấy, Việt Nam được xếp vào nhóm quốc gia có tỷ lệ kháng thuốc kháng sinh cao nhất thế giới. Việc lạm dụng kháng sinh ở bệnh nhân hen phế quản khá phổ biến. Nhiều người chỉ vừa thấy các triệu chứng như ho, khò khè đã tự ý mua kháng sinh về sử dụng.

Thực tế kháng sinh không có tác dụng với hầu hết các thể hen phế quản. Lạm dụng kháng sinh có thể khiến cơ thể mệt mỏi, giảm đề kháng, rối loạn tiêu hóa, thiếu hụt dinh dưỡng... Một số nhóm kháng sinh còn gây dị ứng, làm xuất hiện cơn hen cấp tính.

Chuyên gia khuyên, bệnh nhân hen phế quản chỉ sử dụng kháng sinh kèm các thuốc điều trị khác khi có dấu hiệu bội nhiễm (hen phế quản bội nhiễm, hen phế quản thể dị ứng có kèm theo viêm đường hô hấp như viêm họng, viêm phế quản, amidan…) để tiêu diệt vi khuẩn. Lúc này, cần sử dụng thuốc kháng sinh theo đúng chỉ định của bác sĩ, tuân thủ phác đồ điều trị. Không tự ý dừng thuốc để tránh tình trạng kháng thuốc, làm suy giảm chức năng miễn dịch, đặc biệt là khi sử dụng ở trẻ nhỏ.

Sử dụng thuốc cắt cơn hen mà không điều trị dự phòng

Nhiều người do sử dụng thuốc cắt cơn hen đơn giản nhanh chóng thấy nhanh hiệu quả mà xem thường việc điều trị dự phòng, chờ đến khi xuất hiện cơn hen thì sử dụng thuốc cắt cơn hen là xong. Tuy nhiên bệnh nhân lại “gậy ông đập lưng ông” sau khi nhiều lần sử dụng, mặc dù đã sử dụng thuốc cắt cơn hen đúng kỹ thuật mà vẫn không có hiệu quả thì mới đi tìm đến bác sĩ.

Đây chính là hậu quả của việc không dùng thuốc dự phòng hàng ngày. Ở những người này có thể gặp những cơn hen kịch phát gây nguy hiểm đến tính mạng. Ngoài ra, việc lạm dụng thuốc cắt cơn còn dẫn đến hiện tượng nhờn thuốc, càng về sau càng phải tăng liều sử dụng thì mới có tác dụng. Đặc biệt khi các cơn hen cấp xảy ra thì thường rất nặng.

Do vậy việc không điều trị dự phòng trong hen phế quản là hết sức sai lầm. Mục đích của việc điều trị dự phòng giúp người bệnh không còn triệu chứng hen khi nghỉ ngơi, duy trì chức năng phổi bình thường.

Vì vậy, thuốc dự phòng hen nên được sử dụng dài hạn, thậm chí suốt đời với những thể hen khó kiểm soát. Hơn nữa, nếu tuân thủ điều trị theo phác đồ, bệnh hen có thể ổn định trong thời gian dài, người bệnh không còn xuất hiện các cơn hen, có thể hạ bậc điều trị hoặc ngừng điều trị trong những khoảng thời gian nhất định.

Sử dụng thuốc cắt cơn hen thôi là chưa đủ, người bệnh cần sử dụng thuốc dự phòng hằng ngày theo chỉ định của bác sĩ ( ảnh minh hoạ).

Không hạn chế tiếp xúc dị nguyên

Dị nguyên là yếu tố quan trọng nhất phát triển hen phế quản. Khi bị hen phế quản thì bạn cần rất lưu ý với những yếu tố dị nguyên. Những thứ tưởng như vô hại với người bình thường nhưng đối với người bệnh hen phế quản lại có thể gây ra những cơn hen phế quản dị ứng đối với người có hệ thống miễn dịch mẫn cảm.

Mặc dù bất cứ chất nào cũng có thể gây ra dị ứng, tuy nhiên người bệnh cần đặc biệt lưu ý với các dị nguyên sau đây:

Dị nguyên trong nhà: bụi nhà (trong đó có con bọ nhà như Dermatophagoides Pteronyssius, Dermatophagoides farinae, Dermatophagoides micoceras), dị nguyên động vật (lông chó, mèo), gián (Blatella Orientalis ), nấm (Penicillium, Aspergillus ).

Dị nguyên ngoài nhà: phấn hoa (cây, cỏ) , nấm (Alternaria, Cladosporium).

Tác nhân nhạy cảm nghề nghiệp: các chất hoá học có trọng lượng phân tử thấp và cao.

Các yếu tố dị nguyên người bệnh hen phế quản cần lưu ý ( ảnh minh hoạ)

Sử dụng thuốc dự phòng hen phế quản không theo chỉ dẫn

Nhiều người sử dụng thuốc dự phòng bệnh hen suyễn tự ý, không theo chỉ dẫn của bác sĩ, cảm thấy lâu ngày không có cơn hen thì tự ý ngừng dùng thuốc dẫn đến không những không có tác dụng mà bệnh còn có thể tiến triển nặng hơn.

Người bệnh cần hiểu rằng thuốc dự phòng giúp ngăn ngừa cơn hen phế quản xảy ra. Khi dùng đầy đủ và đều đặn, thuốc dự phòng bệnh hen phế quản làm giảm sự co thắt và sự viêm ở đường dẫn khí. Vì vậy, thuốc dự phòng hen phế quản nên được sử dụng dài hạn, thậm chí suốt đời khi mà hen phế quản còn “gắn bó” với bạn. Khi đã được bác sĩ kê toa, bạn nên sử dụng thuốc đều đặn ngay cả khi không có triệu chứng hen phế quản. Chỉ hạ bậc điều trị hoặc ngừng điều trị khi có sự theo dõi và chỉ định của bác sĩ.

Chế độ dinh dưỡng không hợp lý

Sử dụng thuốc dự phòng, thuốc cắt cơn hen… là chưa đủ trong cuộc chiến với hen phế quản. Rất nhiều người không chú ý về chế độ dinh dưỡng từ đó dẫn đến tình trạng hen phế quản ngày càng nặng nề.

Một số lưu ý về dinh dưỡng cho người bệnh hen phế quản:

-     Hạn chế muối (dưới 6g muối/ngày). Tránh những thực phẩm sinh hơi, gây trướng bụng, như thức uống có ga, rau cải ngâm dấm, dưa chua…

-     Nên ăn nhiều rau xanh, củ, quả có chứa nhiều vitamin C (cần được cung cấp đến 2g vitamin C mỗi ngày) như cam quýt, chanh, bưởi, cà chua…

-     Nên dùng nhiều thực phẩm giàu beta caroten có trong gấc, bí đỏ, cà rốt, đu đủ, khoai lang bí, rau bồ ngót, ớt chuông màu vàng, màu cam..., và vitamin E có nhiều trong dầu thực vật và các loại đậu, hạt, cũng có giúp bảo vệ và tăng cường chức năng hô hấp.

-    Có thể ăn thêm các loại như hành tây, tỏi, nghệ, ớt, tương hạt cải, bông cải xanh, các loại ngũ cốc lứt, các loại rau thơm, để tăng cường sức đề kháng, tiêu đàm, bảo vệ và làm thông lợi đường hô hấp

-    Ăn uống đầy đủ và cân đối các chất dinh dưỡng cần thiết, nhất là cần chú ý đến lượng chất đạm có trong thịt, cá, trứng, sữa, các loại đậu. Chất bột đường trong khẩu phần cũng hết sức quan trọng nhờ có tác dụng giúp làm tăng thông khí của đường hô hấp.

Các thực phẩm giàu chất béo omega 3 có thể làm giảm bớt tình trạng viêm, giảm nguy cơ bị khó thở, thở khò khè như cá hồi, cá trích, cá thu…

Tham khảo thêm tư vấn bệnh hen suyễn qua hotline (miễn phí): 1800 545435