Ngày 19/1, tại Yemen xảy ra các cuộc xung đột giao tranh căng thẳng nhất kể từ tháng 9 năm ngoái, hiện không có bất kỳ tuyên bố nào của Tổng thống Hadi. Ít nhất 9 người thiệt mạng và 67 người bị thương. Chính quyền Yemen cáo buộc là hành động đang ngày càng tiến tới một cuộc đảo chính của phiến quân Houthi.
Các phiến quân Hồi giáo Houthi đã nổ súng vào đoàn xe hộ tống chở Thủ tướng Yemen Khaled Bahah ở Thủ đô Sanaa sau khi ông vừa rời khỏi một cuộc họp với Tổng thống Mansour Hadi và đại diện lực lượng nổi dậy Houthi. Người phát ngôn của Chính phủ Yemen Rajeh Badi đã mô tả việc xả súng nhằm vào đoàn xe bọc thép của ông Bahah của phiến quân dòng Hồi giáo Shiite này là một vụ ám sát. Chính quyền Yemen đã cáo buộc vụ ám sát này là một sự vi phạm thỏa thuận ngừng bắn vừa được hai bên ký kết. Tuy nhiên, lực lượng nổi dậy Houthi đã bác bỏ cáo buộc này của Chính phủ. Ông Rajeh Badi cho biết, các phiến quân Houthi cũng đã bao vây Thủ tướng Khalid Bahah trong dinh Cộng hòa ở Thủ đô Sanaa ngay sau vụ xả súng vào đoàn xe của Thủ tướng Bahah.
Phiến quân Hồi giáo Houthi đã nổ súng vào đoàn xe hộ tống Thủ tướng Yemen Khaled Bahah.
Đây là cuộc đụng độ dữ dội nhất kể từ khi phong trào Hồi giáo Shiite Houthi giành quyền kiểm soát Thủ đô, đẩy nhà nước Ảrập này lấn sâu vào tình trạng hỗn loạn. Chính phủ Yemen đã kêu gọi tổ chức một cuộc họp khẩn trong sáng 20/1 (theo giờ địa phương) để xây dựng một lộ trình chấm dứt bạo lực sau nhiều ngày giao tranh giữa phiến quân Houthi và quân đội. Yemen đang rơi vào tình trạng bất ổn nghiêm trọng do phiến quân Houthi và chi nhánh al-Qaeda tại nước này tìm cách lấp khoảng trống quyền lực sau khi Tổng thống Ali Abdullah Saleh phải từ chức năm 2012 vì sức ép từ làn sóng nổi dậy gây đổ máu. Thời gian gần đây, các tay súng Houthi không chỉ giao tranh với các phần tử Al Qaeda tại Yemen, mà còn tấn công bộ lạc dòng Sunni nhằm mở rộng phạm vi kiểm soát về phía Nam Thủ đô.
Liên đoàn Ảrập, Mỹ và Anh cũng đã bày tỏ quan ngại rằng những diễn biến mới nhất ở Yemen có thể đẩy đất nước này vào tình trạng vô Chính phủ. Hiện nhóm phiến quân theo dòng Hồi giáo Shiite này đang tỏ ra chiếm ưu thế khi bắt cóc được một thân tín của Tổng thống Abdrabuh Mansur Hadi, chiếm một căn cứ quân sự gần dinh Tổng thống ở Thủ đô Sanaa và kiểm soát cơ quan truyền thông quốc gia. Nhóm phiến quân này cho rằng, điều này có thể ngăn chặn việc vi phạm thỏa thuận do Liên hợp quốc làm trung gian, trong đó nêu rõ Chính phủ mới thành lập phải có một cố vấn cho Tổng thống là người Houthi để đổi lại việc các tay súng Houthi rút khỏi những vị trí chiến lược hiện nay. Người phát ngôn Chính phủ Yemen kêu gọi tổ chức một cuộc họp khẩn để xây dựng một lộ trình chấm dứt bạo lực sau nhiều ngày giao tranh giữa phiến quân Houthi và quân đội. Tuy nhiên, phiến quân Houthi phản đối phương án này vì cho rằng điều này tạo ra sự phân chia khu vực giàu nghèo.
Có một điều mọi người ít biết rằng AQPA, tổ chức vừa tuyên bố đứng đằng sau vụ thảm sát mới đây ở Paris cũng phát triển từ Yemen. Trước khi thống nhất hai miền Nam Bắc vào năm 1990, Yemen - vùng đất cũ của đế chế Ottoman (giải thể năm 1962) gồm hai quốc gia. Miền Bắc nằm dưới sự lãnh đạo của lực lượng Cộng hòa, được Ai Cập hỗ trợ. Miền Nam là thuộc địa của Anh quốc cho đến năm 1967. Cuộc thống nhất năm 1990 không mang lại được cho đất nước một sự hàn gắn vững chắc. Năm 1994, lực lượng ly khai miền Nam nổi dậy không thành, bị các nhóm quân sự miền Bắc, được các nhóm thánh chiến ủng hộ - trong đó có nhiều chiến binh trở về từ Afghanistan đàn áp trong máu.
Căng thẳng xã hội tại Yemen một phần bắt rễ trong sự phân hóa sâu sắc giữa hai cộng đồng chính: nhóm cư dân theo hệ phái Hồi giáo Sunni (chiếm 56% dân cư) và những người Zaydis - một nhánh ly khai khỏi hệ phái Shia (với 42%) dân số. Nhánh Zaydis ủng hộ cuộc nổi dậy của sắc tộc Houthi, chống lại chính quyền. Lực lượng này đã xâm chiếm Thủ đô Sanaa mùa thu năm 2014. Sự liên kết của người Zaydis với sắc tộc miền cực Bắc khiến căng thẳng giữa hai hệ phái Hồi giáo tại Yemen gia tăng trở lại. Đây là bối cảnh của sự nở rộ của chi nhánh AQPA của Al-Qaida, được coi là “một trái bom nổ chậm tại miền Nam bán đảo Ảrập”.
(Theo CNN, Reuters)
Quỳnh Anh
