Có rất nhiều nguyên nhân, nhiều lý do dẫn đến mâu thuẫn giữa cha mẹ và con cái, thậm chí mâu thuẫn này có thể dẫn đến những xung đột nặng nề để lại nhiều hậu quả đáng tiếc như hành vi tự tử, bỏ nhà hoặc lấy tiền của cha mẹ đi tiêu pha... của trẻ nếu như không có sự can thiệp kịp thời của cha mẹ. Vậy đâu là nguyên nhân và giải pháp?
Từ việc “lệch pha” trong suy nghĩ giữa cha mẹ và con cái
Theo ThS. Nguyễn Bá Đạt (Khoa Tâm lý - Trường ĐHKHXH&NV), hiện tượng “lệch pha” trong suy nghĩ giữa cha mẹ và con cái là một trong nhiều nguyên nhân chính dẫn đến mâu thuẫn. Bởi lẽ phần lớn những người làm cha đều chủ quan và bảo thủ, quen với lối sống và nếp nghĩ nhất định, hoài nghi mọi sự cố khác thường. Trên mọi lĩnh vực luôn tư duy theo truyền thống, muốn uốn nắn con cái đi theo quỹ đạo mà bản thân cho là đúng. Ngược lại, con cái trẻ tuổi và thiếu kinh nghiệm, luôn bị tác động bởi những điều mới lạ, mẫn cảm với những giá trị mang tính phong trào, khả năng sàng lọc và tiêu hóa kiến thức không đồng bộ với số lượng thông tin được dung nạp... Thêm nữa, bản chất phong kiến của người Á Đông thường tránh né phát biểu quan điểm công khai, do vậy mâu thuẫn giữa cha mẹ và con cái mỗi ngày càng thêm ức chế. Bên cạnh đó, sự tự khẳng định cái tôi của con cái ở lứa tuổi từ 16-27 rất mạnh mẽ cũng là nguồn cội gây ra sự xa cách dần giữa con cái và cha mẹ.
 Cha mẹ cần thường xuyên trò chuyện với con cái. Ảnh: LH |
Thế mới biết, khi cha mẹ và con cái không đồng suy nghĩ, thói quen áp đặt suy nghĩ của cha mẹ vào con cái đã khiến cho nhiều ông bố, bà mẹ hết sức bất ngờ trước tin con mình sa ngã, bởi lẽ họ đã không theo sát con cái trong việc định hình nhân cách và tư tưởng, cứ nghĩ con mình cũng đơn giản mà không phòng bị các biện pháp dạy dỗ, đặc biệt khi hai thế hệ cha mẹ và con cái xa nhau về khoảng cách và suy nghĩ thì sự khủng hoảng, mâu thuẫn, thậm chí là xung đột giữa các thế hệ là chuyện không thể tránh khỏi.
Đến việc cha mẹ không học cách nói chuyện với con cái
Theo PGS.TS. Văn Thị Kim Cúc (Viện Khoa học xã hội Việt Nam), cụm từ “học cách nói chuyện với con cái” vẫn còn khá xa lạ với những thế hệ cha mẹ tại Việt Nam. Bởi lẽ theo họ, con cái đương nhiên phải tuyệt đối nghe lời cha mẹ, đạo làm con là phải ngoan ngoãn, biết lắng nghe và làm theo những điều cha mẹ dạy bảo. Xưa nay, điều này đã được ghi trong đạo hiếu. Tuy nhiên, trước thực tế xã hội, gia đình đang phải đối mặt một cách gay gắt với rất nhiều thử thách, đòi hỏi cha mẹ cần phải nhìn lại chính mình, nhận xét và đánh giá con cái dưới nhiều góc cạnh trên cơ sở của sự hiểu biết. Không thể lấy quyền làm cha mẹ để lấn áp con cái làm theo mọi điều mình muốn mà cần phải nhẫn nại, lắng nghe con cái trình bày quan điểm và ý muốn của mình để từ đó có những cách giải quyết phù hợp. PGS. Cúc nhấn mạnh học cách nói chuyện với con cái cũng đồng nghĩa những bậc làm cha mẹ tự làm mới mình, khiến cho khoảng cách về thế hệ được rút ngắn lại, con cái có cơ sở để tin tưởng vào cha mẹ và xã hội bớt đi những gánh nặng không đáng có.
PGS cũng cho biết các nghiên cứu gần đây nhất của bà về vấn đề này cũng cho thấy, tỉ lệ mẫu thuẫn giữa cha mẹ và con cái hiện nay đang tăng cao, rất nhiều các ông bố, bà mẹ điện thoại hoặc đến các trung tâm tư vấn về gia đình và giới để xin tư vấn về các biện pháp giải quyết. Có thể thấy rằng, đó là một thay đổi lớn trong suy nghĩ của các bậc cha mẹ và những tác động hữu ích to lớn từ các tổ chức này. Qua đó cũng thấy rằng suy nghĩ và hành động của các bậc cha mẹ thời hiện đại đã có những dấu hiệu bắt kịp được những thay đổi của các trào lưu xã hội. Họ không còn thụ động và trì trệ trong việc tìm cách giải quyết những mâu thuẫn và đổ lỗi hoàn toàn cho con cái mà đã quan tâm và tìm cách tiếp cận với sự hỗ trợ của các tổ chức xã hội khác ngoài gia đình để có được những kiến giải tốt nhất. Và vì vậy có thể khẳng định rằng, khi người cha không cố gắng để trở thành bạn của con trai, khi người mẹ không cố gắng trở thành người bạn của con gái, có thể chia sẻ những băn khoăn, thắc mắc và tâm sự, kịp thời định hướng tư tưởng và giáo dục con cái, thì những mâu thuẫn trong gia đình vẫn luôn tồn tại. Đó là điều các bậc cha mẹ nên biết.
Thời Trân