Ở quê tôi hay xảy ra nhiều trường hợp ngộ độc rượu. Đó là rượu có methanol hoặc uống nhầm phải methanol. Làm sao nhận biết sớm ngộ độc methanol và cách xử trí thế nào?
Trần Văn Vỹ (Trà Vinh)
 |
Uống phải methanol hoặc rượu có methanol sẽ đưa đến ngộ độc, tùy lượng dùng nhiều hay ít, có thể gây tử vong hoặc để lại di chứng nặng nề về mắt, gan, thận, thần kinh... Lượng methanol gây độc thay đổi từ 15 - 400ml.
Độc tính của nó là alcohol dehydrogenase, chuyển methanol thành formaldehyd, acid formic và vài chất khác.
Triệu chứng sớm là buồn ngủ, lẫn lộn, khó chịu, tiếp đó là đau đầu, rối loạn thị giác, giảm thị lực (có thể mù không hồi phục), buồn nôn, nôn, đau bụng, rối loạn chuyển hóa, thở nhanh, khó thở, suy hô hấp, hôn mê, co giật dẫn đến tử vong.
Cách xử trí: Cần được khẩn trương đưa đi bệnh viện cấp cứu. Xét nghiệm: điện giải, pH máu, toan kiềm, tế bào máu, urê creatinin, khí máu động mạch, nồng độ ethanol, methanol...
Điều trị cấp cứu bằng cách:
- Rửa dạ dày bằng natribicarbonat 5%, uống than hoạt (hoặc hút).
- Dùng leucovorin (acid folinic) 1mg/kg, tối đa 50mg tiêm tĩnh mạch cùng acid folic 1mg/kg tiêm tĩnh mạch, 4 giờ một lần (6 lần/ngày) để làm tăng chuyển hóa format.
- Trường hợp toan máu, có thể dùng dung dịch natricarbonat truyền tĩnh mạch.
- Dùng rượu ethanol (tinh khiết), thông qua xét nghiệm methanol nếu trên 20mg/dl hoặc nghi ngờ đã uống phải dùng liều 7-10mg/kg dung dịch 10% truyền tĩnh mạch, hoặc 0,8 - 1ml dung dịch 95% pha vào nước cam để uống. Liều duy trì tùy thuộc vào mức độ nhiều hay ít methanol. Mục đích là làm sao đạt nồng độ ethanol máu 100 -150mg/dl để hóa giải hiệu lực alcohol dehydrogenase, tránh tạo thành chất gây độc formaldehyd và formic, dùng liên tục cho đến khi nồng độ methanol xuống dưới 10mg/dl và format xuống dưới 1,2mg/dl, không còn toan máu, giảm các triệu chứng thần kinh...
Với cách này ít nhất cần dùng ethanol 5 ngày (nếu không lọc máu) hoặc 1 ngày (nếu có lọc máu) cho đến khi có dấu hiệu cải thiện lâm sàng (nên dùng uống khi có triệu chứng sớm).
- Lọc máu khi methanol máu trên 50mg/dl, toan máu nặng, có triệu chứng mắt và suy thận.
- Giữ ấm cho người bệnh, tránh ánh sáng mạnh chiếu vào mắt.
- Có một số cơ sở dùng 4 methyl-pyrazol là chất đối kháng men alcohol dehydrogenase.
Tốt nhất là phải cẩn thận khi dùng rượu, tránh uống nhầm, tiếp xúc với methanol phải được bảo hộ chu đáo, không nên uống các rượu bẩn (chưa tinh chế) hoặc bị trộn lẫn.
DSCKII. Phạm Thiệp