Muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết ưa nước sạch
Các điểm sinh sản của muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết chủ yếu ở nước sạch và phần lớn những nơi chứa nước tạm thời. Các vũng nước mưa ở trong vườn có thể khô cạn sau vài ngày hoặc vài tuần và đây chính là nơi muỗi vằn Aedes aegypti và muỗi hổ châu Á Aedes albopictus ưa thích đẻ trứng để tăng mật độ hoạt động của muỗi trưởng thành nhằm đảm nhận vai trò truyền bệnh sốt xuất huyết. Những loài muỗi này cũng thích đẻ trứng ở những bể chứa nước ăn và nước sinh hoạt. Trong khi muỗi vằn Aedes aegypti thường sinh sản và đốt máu người ở trong nhà thì muỗi hổ châu Á Aedes albopictus lại thường sinh sản ở ngoài nhà như các bụi cây và những nơi khác như vỏ lốp xe, vỏ đồ hộp, đống rác... và có khả năng đốt máu người ở ngoài nhà.
Phun thuốc diệt muỗi quanh nhà để hạn chế sự sinh sản của muỗi. |
Theo vòng đời sinh học, trứng muỗi nở ra bọ gậy, bọ gậy trở thành lăng quăng và cuối cùng lăng quăng phát triển thành muỗi trưởng thành. Khẩu hiệu hành động phòng chống bệnh sốt xuất huyết của ngành y tế dự phòng là: "Không có bọ gậy, không có sốt xuất huyết". Vì vậy, để không có bọ gậy, phải có những hành động khởi phát, bắt nguồn từ việc xử lý triệt để những nơi sinh sản của muỗi truyền bệnh một cách cụ thể. Khi đã có bọ gậy sinh sôi, nảy nở tràn lan rồi mới tiến hành biện pháp tình thế thau vét bọ gậy thì đã quá muộn, xem như một việc bị động đã xảy ra và hiệu quả đạt được không cao. |
Điểm sinh sản tạm thời ở trong nhà
Điểm sinh sản tạm thời của muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết có thể tìm thấy ở trong nhà và quanh nhà như lọ hoa, chậu cây cảnh, bát nước bẫy kiến ở chân tủ đựng thức ăn... Trong những căn nhà không có người ở, điểm sinh sản của muỗi có thể là chậu rửa mặt, bình xả nước hố xí, đường thoát nước của nhà tắm và nhà bếp...
Biện pháp phòng chống nơi muỗi đẻ trứng là hạn chế các dụng cụ chứa nước trong nhà, thay nước và cọ rửa lọ hoa hàng tuần để làm sạch trứng muỗi bám vào bình trước khi đổ nước mới. Có thể thả các hạt temephos và fenthion vào bình hoa và các nơi sinh sản tạm thời khác của muỗi như chậu cây cảnh, khay đựng chậu cây cảnh, bẫy kiến... Có thể dùng muối, hạt thuốc temephos hoặc dầu nổi thả vào nước của các bẫy kiến, đồng thời cũng có thể thay nước ở các bẫy kiến bằng dầu mỡ. Trong các ngôi nhà trống, các chậu hố xí và bẫy kiến cần được đậy lại, các ống tràn của bình xả nước hố xí cần được bịt lại bằng vải để ngăn muỗi đẻ trứng. Nếu muốn có kết quả ngay thì dùng các chất diệt ấu trùng muỗi khác có thể sẽ tiện lợi hơn.
Điểm sinh sản tạm thời ở ngoài nhà
Điểm sinh sản tạm thời của muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết có thể tìm thấy ở ngoài nhà như đống rác, lốp xe cũ, các dụng cụ làm vườn bỏ không, vật liệu xây dựng, máng nước trên mái nhà, bể nước, cây cối, can và vật chứa bằng nhựa không sử dụng, chai lọ, vỏ dừa, thùng phuy, bể chứa nước, bẹ lá cây chuối, khay đựng chậu cây cảnh, mảnh vỡ vỏ chai thủy tinh cắm trên tường để chống trộm, khuôn hoa làm tường không sử dụng, rìa trên của tường nhà... Nếu làng mạc dân cư ở gần bãi biển hoặc bờ sông thì nơi sinh sản tạm thời của muỗi có thể là phần nước đọng dưới các đáy thuyền.
Sơ đồ truyền bệnh sốt xuất huyết. |
TTƯT.BS. Nguyễn Hinh