Xứ Cát có gì?
Lấy bối cảnh tương lai nhân loại sau 20.000 năm nữa, nơi loài người đã rải ra sinh sống trên nhiều hành tinh khác nhau, chia làm nhiều gia tộc và có nhà nước cũng như thể chế của riêng mình, tác phẩm tập trung vào cuộc chiến giành quyền lực của Gia tộc Arrakis, giữa những mưu mô hiểm ác của gia tộc Harkonnen và Hoàng đế Padishah.
Chi phối cuộc chiến quyền lực này chính là "Hương dược" - một loại chất gây nghiện có khả năng kéo dài tuổi thọ và mang đến cho người dùng những khả năng vượt xa giới hạn của một người bình thường.
Tiểu thuyết Xứ Cát (Dune) xuất bản lần đầu tiên năm 1965, là tiểu thuyết khoa học giả tưởng kinh điển bán chạy nhất mọi thời đại.
Một vũ trụ được tác giả cất công xây dựng quy mô và phức tạp, cũng xa xôi và lạ lùng; để rồi qua từng lần lật giở giữa những trang sách, độc giả đi từ bất ngờ này tới bất ngờ khác. Cuối cùng người ta không khỏi thốt lên cảm thán trước tính thời sự của vũ trụ Xứ Cát.
Đó là những biến động nóng hổi hiện nay như hiện tượng ấm lên toàn cầu, tình trạng khan hiếm nước ở nhiều vùng lãnh thổ hay biến động chính trị liên miên ở các vùng Trung Đông giàu có về dầu mỏ, tất cả dường như đều có gì đó quen thuộc với Arrakis khô cằn đầy những sa mạc cát chảy.
Frank Herbert có một tầm nhìn khác biệt về tương lai của nhân loại. Không có trí tuệ nhân tạo, không máy móc hiện đại, không công nghệ tân tiến - đó là tương lai sau 20.000 năm nữa.
Trong tương lai, con người tiếp tục sử dụng trí tuệ nhân tạo, rồi dần phụ thuộc vào chúng, để rồi tới một ngày robot muốn lật đổ sự kiểm soát của loài người, xảy ra một sự kiện mà vũ trụ Xứ Cát gọi là "Cuộc nổi dậy lớn". Sau sự kiện này, loài người loại bỏ và cấm sản xuất trí tuệ nhân tạo và tập trung phát triển trí tuệ của con người.
Tiểu thuyết Xứ Cát xuất bản lần đầu tiên năm 1965, đã giành được giải thưởng văn học danh giá Nebula (1965) và Hugo (1966), có mặt trong danh sách Big Read do độc giả BBC bầu chọn lẫn danh sách The Modern Library 100 Best Novels của độc giả Mỹ bầu chọn.
Yếu tố sinh thái trong Xứ Cát cũng được Frank Herbert đầu tư và xây dựng rất công phu. Ý tưởng đầu tiên cho bộ tiểu thuyết này xuất phát từ một bài báo ông viết nói về những cồn cát ở Oregon Dunes gần Florence, bang Oregon.
Xứ Cát bản dịch tiếng Việt vừa trở lại với độc giả nước nhà với diện mạo mới sau 11 năm.
Đọc Xứ Cát độc giả có thể dễ dàng mường tượng ra khung cảnh hùng vĩ của Arrakis khô cằn, nơi con người phải chế tạo ra những bộ sa phục, tái chế hơi ẩm từ chính cơ thể mình để một ngày không mất quá một ngụm nước nhỏ. Frank Herbert dành cả một phụ lục để nói về hệ sinh thái Xứ Cát, đặt ra câu hỏi có nên hay chăng, con người can thiệp lên một hệ sinh thái hòng biến đổi nó theo ý muốn của mình.
Cha đẻ Xứ Cát là ai?
Đã 56 năm trôi qua kể từ ngày kiệt tác khoa học viễn tưởng Xứ Cát ra đời, tầm vóc của tác phẩm không những không hề suy chuyển mà còn ngày một vĩ đại. Xứ Cát có thể được coi là một câu chuyện ngụ ngôn về thế giới hiện đại của chúng ta, không những mang tính ẩn dụ mà còn có giá trị dự báo.
Patrick Herbert - tác giả cuốn sách, là nhà văn khoa học giả tưởng lừng danh người Mỹ. Ông bắt đầu làm báo từ năm 19 tuổi và theo đổi công việc này gần trọn cuộc đời. Ngoài làm báo, chụp ảnh, phát thanh viên, Herbert còn làm cả những nghề như thợ lặn bắt hàu, chuyên viên hướng dẫn kỹ năng sống sót trong rừng rậm, những nghề không mấy liên quan đến văn chương.
Patrick Herbert (1920 - 1986), cha đẻ của tiểu thuyết giả tưởng Xứ Cát.
Ông bắt đầu nghiên cứu để viết Xứ Cát năm 1959 và dành những năm sau đó để nghiên cứu và hoàn thành cuốn tiểu thuyết này. Mặc dù giành được hai giải thưởng khoa học viễn tưởng danh giá Nebula và Hugo, tác phẩm không phải một sớm một chiều mà có được thành công về thương mại. Xứ Cát bị gần 20 nhà xuất bản từ chối trước khi cuối cùng có một nhà xuất bản nhỏ "liều" chấp nhận.
Frank Herbert dùng tiểu thuyết khoa học giả tưởng để khai phá những ý tưởng phức tạp của mình xoay quanh triết học, tôn giáo, tâm lý học, chính trị và sinh thái học. Nỗi thôi thúc sâu xa trong tác phẩm của Herbert chính là mối quan tâm đối với vấn đề sự sống còn và tiến hóa của con người.
160 triệu USD để đưa Xứ Cát lên màn ảnh rộng
Cuối tháng 10/2021 phim Dune chuyển thể từ tiểu thuyết khoa học viễn tưởng nổi tiếng Xứ Cát của Mỹ Frank Herbert, được giới thiệu ngoài cuộc thi tại LHP Quốc tế Venice lần thứ 78. Phim gây sốt với khán giả từ những cảnh đầu tiên và sau đó được công chiếu tại Mỹ cùng các nền tảng trực tuyến.
Phim Dune chuyển thể từ tiểu thuyết khoa học viễn tưởng nổi tiếng Xứ Cát.
Xứ Cát được đầu tư kinh phí lên đến 160 triệu USD, là một trong những dự án điện ảnh đình đám của hãng Legendary và Warner Bros. Phim do đạo diễn Denis Villeneuve thực hiện. Trên màn ảnh rộng, Xứ cát kể về nhân vật Paul (Timothée Chalamet đóng) của gia tộc Atreides cùng cha đến hành tinh Arrakis/Dune trong cương vị quản lý nơi này. Nhưng nguồn tài nguyên quý giá của Dune đã trở thành mối đe dọa, để gia tộc rơi vào nguy hiểm, khiến cho Paul gặp gỡ Chani (Zendaya đóng), người của tộc Fremen.
Hơn hết, bộ phim làm cho người ta hiểu hơn về những giá trị tiềm ẩn đằng sau mỗi con người và Dune đã vẽ ra một bức tranh đầy màu sắc và cảm tượng về một tương lai của nhân loại. New York Times đánh giá về bản điện ảnh của đạo diễn Denis Villeneuve: "Tác phẩm là một cái gì đó mơ mộng và kỳ lạ, một bộ phim đứng giữa hai dòng là phim nghệ thuật theo phong cách tác gia và phim bom tấn".
