Viêm quanh khớp vai (VQKV) thuộc nhóm bệnh thấp ngoài khớp, biểu hiện đau và hạn chế vận động khớp vai, do tổn thương phần mềm quanh khớp, chủ yếu là gân cơ, dây chằng và bao khớp.
Theo YHCT, bệnh VQKV thuộc phạm vi chứng kiên tý. Gồm ba thể là kiên thống, kiên ngưng và lậu kiên phong. Nguyên nhân do phong, hàn, thấp kết hợp với nhau, làm bế tắc kinh lạc gây ra. Giai đoạn đầu phong hàn thắng, bệnh nhân đau là chủ yếu (kiên thống); giai đoạn sau hàn thấp thắng, hạn chế vận động là chủ yếu (kiên ngưng). Lâu ngày, các tà khí này làm tắc đường lưu thông khí huyết, khí huyết không đủ nuôi dưỡng cân cơ, gây ra thể lậu kiên phong.
YHCT có rất nhiều phương pháp để điều trị trong đó xoa bóp bấm huyệt là một phương pháp mang lại hiệu quả điều trị cao và an toàn. Xoa bóp VQKV do các nguyên nhân sau: do lạnh; do chấn thương vùng vai (do ngã hoặc bị đánh), nhưng không có tổn thương khớp vai; do chấn thương: do nghề nghiệp, thường xuyên phải vận động mạnh khớp vai như quai búa tạ, quay maniven...; do thoái hóa đốt sống cổ nhưng chưa có dấu hiệu chèn ép các dây thần kinh C5, C6, C7.
Trong bài viết dưới đây xin giới thiệu một số nét cơ bản của xoa bóp bấm huyệt trị VQKV để bạn đọc tham khảo:
Cách làm: Bệnh nhân ngồi trên ghế tựa, thầy thuốc đứng, lần lượt làm các thủ thuật sau:
Day: dùng gốc bàn tay, ô mô ngón tay út day từ đầu chót cơ delta qua mỏm cùng vai đòn, qua vùng xương bả và vùng huyệt Kiên tỉnh (trên vai, nằm giữa đường nối từ đốt sống cổ C7 đến đỉnh vai) 3 lần.
Lăn: dùng mu bàn tay và ô mô ngón tay út lăn vùng như trên 3 lần.
Bóp vùng như trên 3 lần.
Bấm huyệt: Kiên ngung (ở giữa mỏm cùng vai và mấu chuyển lớn xương cánh tay), huyệt Trung phủ (liên sườn II rãnh delta ngực), huyệt nhu du (hõm phía sau dưới mỏm cùng vai của xương bả vai). Nếu đau lan lên khớp vai thì bấm thêm huyệt Kiên tỉnh hoặc Cự cốt (ở chỗ lõm giữa đầu mỏm cùng vai và sống vai). Nếu đau lan ra phía sau xương bả vai thì bấm thêm huyệt Thiên tông (ở giữa hố sống vai). Nếu đau lan xuống cánh tay thì bấm huyệt Tý nhu (ở trên khuỷu tay 7 thốn phía trên đầu dưới cơ tam đầu).
Vận động khớp vai: một tay cố định trên khớp vai, một tay nắm tay bệnh nhân quay vòng từ từ tăng dần từ nhẹ đến mạnh mỗi chiều 5 - 10 vòng.
Rung: bệnh nhân ngồi hơi nghiêng người về phía đối diện với thầy thuốc. Thầy thuốc nắm lấy hai bàn tay bệnh nhân hơi kéo căng rung từ nhẹ đến mạnh. Vừa rung vừa nâng lên hạ xuống làm 3 lần, đến lần thứ 3 thì hạ xuống giật mạnh một cái.
Phát: bàn tay hơi khum, lòng bàn tay lõm, các ngón khít lại với nhau phát vùng vai một lần.
Ngày xoa bóp một lần, mỗi lần 30 phút, 2 - 4 tuần một đợt điều trị.