Xơ gan do rượu tại Việt Nam đang gia tăng đáng kể, đòi hỏi sự quan tâm đặc biệt từ cộng đồng và ngành y tế.
Liên tiếp bệnh nhân gặp biến chứng xơ gan do rượu
Trong một tuần Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương liên tiếp tiếp nhận bệnh nhân xơ gan nặng do lạm dụng rượu, nhập viện trong tình trạng nguy kịch.
Một trong những trường hợp này là cụ bà L.T.T., 74 tuổi, trú tại Tuyên Quang. Bà có tiền sử uống rượu hơn 10 năm với mức 500 - 700ml/ngày, dù đã được chẩn đoán xơ gan nhưng vẫn duy trì thói quen này. Bà nhập viện trong tình trạng lơ mơ, suy đa cơ quan, được chẩn đoán viêm màng não và nhồi máu não lớn.
Trường hợp khác là ông N.V.C., 53 tuổi, trú tại Bắc Ninh, với thâm niên uống rượu 10 - 15 năm. Ông nhập viện tuyến dưới để phẫu thuật thoát vị rốn, nhưng sau mổ bệnh nhân nhanh chóng rơi vào sốc nhiễm khuẩn. Tình hình diễn biến phức tạp hơn khi ông đột ngột nôn ra máu ồ ạt do giãn vỡ tĩnh mạch thực quản, một biến chứng thường gặp ở người xơ gan.
Tương tự ông T.V.G., 56 tuổi, trú tại Hưng Yên, đã có thâm niên uống rượu hơn 20 năm với lượng gần 1 lít mỗi ngày và được chẩn đoán xơ gan từ 7 năm trước nhưng không điều trị. Ông nhập viện trong tình trạng sốc nhiễm trùng nặng, rối loạn đông máu nghiêm trọng, suy đa tạng và xuất huyết tiêu hóa.
Xơ gan do rượu là tình trạng tổn thương gan mạn tính xảy ra do việc sử dụng rượu kéo dài và quá mức.
Triệu chứng của xơ gan do rượu
Xơ gan do rượu là dạng bệnh gan tiến triển nhất có liên quan đến rượu. Nó dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, kể cả ung thư gan và tử vong. Theo Hiệp hội Nghiên cứu Bệnh gan Hoa Kỳ từ 10 - 20% những người nghiện rượu nặng sẽ bị xơ gan.
Trong thời gian đầu khi gan bị tổn thương thường không biểu hiện triệu chứng nào ra ngoài. Khi bệnh tiến triển thì các triệu chứng sẽ dễ nhận thấy hơn như:
- Mệt mỏi.
- Dễ bị bầm máu dưới da hoặc chảy máu.
- Ăn mất ngon và sút cân không giải thích được.
- Buồn nôn.
- Phù chân.
- Ngứa da.
- Vàng da, vàng mắt.
- Cổ trướng (do tích tụ dịch trong ổ bụng).
- Xuất hiện các mạch máu như mạng nhện trên da.
- Ở phụ nữ có thể xuất hiện tình trạng mất kinh hoặc chu kỳ kinh nguyệt thưa.
- Ở nam giới có thể bị mất ham muốn tình dục, phì đại tuyến vú hoặc teo tinh hoàn.
- Lú lẫn, buồn ngủ, kém tập trung và nói lắp (bệnh não gan).
Các giai đoạn của xơ gan do rượu
Gan nhiễm mỡ do rượu hoặc do chất béo: Là giai đoạn chất béo tích tụ bên trong gan.
Viêm gan do rượu: Tình trạng viêm tế bào gan. Kiêng rượu bia, dinh dưỡng, điều trị bệnh lý kèm theo như nhiễm trùng là phương pháp điều trị quan trọng.
Xơ gan do rượu: Tổn thương không thể hồi phục của gan và sẽ dẫn đến các biến chứng xơ gan, tăng áp lực tĩnh mạch cửa.
Bệnh có thể bắt đầu từ bệnh gan nhiễm mỡ, sau đó tiến triển thành viêm gan do rượu, cuối cùng là xơ gan do rượu. Tuy nhiên bạn vẫn có thể bị xơ gan do rượu mà không có bệnh viêm gan do rượu trước đó. Khi bệnh tiến triển và tế bào gan bình thường giảm số lượng, gan sẽ giảm và ngừng hoạt động.
Các biến chứng của xơ gan do rượu
Xơ gan do rượu có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng, nhất là xơ gan giai đoạn cuối (được gọi là xơ gan mất bù hay xơ gan cổ trướng). Một số biến chứng của xơ gan do rượu bao gồm:
- Rối loạn đông máu biểu hiện bằng: Da dễ bị bầm (do số lượng tiểu cầu thấp hoặc đông máu kém), chảy máu (do giảm các yếu tố đông máu).
- Nhạy cảm với thuốc (gan mất chức năng xử lý thuốc trong cơ thể).
- Suy thận.
- Bệnh não gan (rối loạn tri giác do ảnh hưởng của chất độc từ máu lên não).
- Giãn tĩnh mạch thực quản: Khi bị xơ gan do rượu thì máu không thể đi qua gan mà đi qua các tĩnh mạch khác, chẳng hạn như tĩnh mạch thực quản. Các tĩnh mạch này sẽ bắt đầu phình ra do dòng máu tăng thêm gây ra giãn tĩnh mạch thực quản. Các tĩnh mạch này bị phình và vỡ ra gây chảy máu.
- Lách to.
- Phù và cổ trướng.
Xơ gan mất bù là tình trạng nguy hiểm, vì tế bào gan đã bị tổn hại nghiêm trọng và không thể phục hồi. Nó có thể dẫn đến ung thư gan và tử vong trong một thời gian ngắn.
Tóm lại: Xơ gan do rượu là hậu quả của quá trình tổn thương gan kéo dài do việc tiêu thụ rượu bia quá mức. Rượu khi được chuyển hóa trong gan sẽ tạo ra các chất độc hại như acetaldehyde và các gốc oxy hóa tự do, gây tổn thương trực tiếp tế bào gan. Những tổn thương này kích thích phản ứng viêm, dẫn đến hoại tử tế bào gan và kích hoạt quá trình xơ hóa.
Do vậy việc phòng ngừa chủ yếu dựa vào kiểm soát thói quen uống rượu và bảo vệ gan sớm. Không uống quá mức khuyến cáo, người có bệnh gan, tiểu đường, béo phì phải cai rượu hoàn toàn. Tránh lạm dụng rượu mạnh và rượu không rõ nguồn gốc vì sẽ chứa methanol hoặc tạp chất có hại.
