Tuy nhiên, đây chưa phải là lý do để nghệ thuật xiếc Việt Nam dần lụi tàn, hàng loạt tiết mục xiếc trong thời gian qua đã lên đường xuất ngoại và bước đầu xác lập vị thế xiếc trên bản đồ sân khấu thế giới. Điều này đang thắp lên những tia hy vọng cho người làm nghề.
Những nghệ sĩ mang xiếc Việt Nam ra thế giới
Mới đây, tại Liên hoan Xiếc quốc tế Con voi vàng lần thứ 8 diễn ra tại Girona, Tây Ban Nha, tiết mục Khoảnh khắc tình yêu (Moments of love) đã giúp hai nghệ sĩ xiếc Hiền Phước và Thanh Hoa giành Huy chương Bạc. Một lần nữa, xiếc Việt Nam lại có dịp được xướng tên trước sự ngưỡng mộ của đông đảo khán giả quốc tế. Đây là một niềm vinh dự lớn lao, bởi Liên hoan Xiếc quốc tế Con voi vàng thu hút khoảng 30 nghìn khán giả, nằm trong top 5 của các lễ hội xiếc quốc tế và hứa hẹn trở thành sự kiện xiếc lớn nhất ở châu Âu. Liên hoan năm nay giới thiệu hơn 30 tiết mục của gần 100 diễn viên. Được biết, sau khi đoạt Huy chương Bạc, hai nghệ sĩ Hiền Phước và Thanh Hoa đã nhận được lời mời tham gia biểu diễn và dự thi ở các liên hoan xiếc quốc tế khác tại Nga, Pháp, Canada, Hunggari... Hai nghệ sĩ này cũng từng đoạt Huy chương Bạc tại Liên hoan Xiếc toàn quốc diễn ra tại Hà Nội cuối năm 2018.
Hai anh em nghệ sĩ Quốc Cơ - Quốc Nghiệp được mệnh danh là những “hoàng tử xiếc”.
Nói về tài năng xiếc Việt Nam, có lẽ khán giả sẽ nghĩ ngay đến anh em Quốc Cơ - Quốc Nghiệp. Chung kết Britain’s Got Talent 2018 ngày 3/6/2018 là sự kiện đặc biệt với nhiều khán giả Việt. Lần đầu tiên, Việt Nam có đại diện tại đêm thi cuối cùng của chương trình tìm kiếm tài năng nổi tiếng thế giới này. Hơn thế nữa, hàng triệu khán giả còn trải qua những giây phút kịch tính, lo sợ khi các cột chống bị đổ nghiêng, còn Quốc Cơ - Quốc Nghiệp lại không dùng dây bảo hiểm. Kể từ sau tiết mục xuất thần ấy, hai anh em nghệ sĩ được mệnh danh là những “hoàng tử xiếc” Việt Nam. Họ từng được ghi danh vào Sách Kỷ lục Guinness thế giới với màn giữ thăng bằng trên đầu để leo 90 bậc thang nhà thờ Chánh tòa ở Girona, Tây Ban Nha trong 52 giây.
Có thể nói, giải thưởng xiếc quốc tế dành cho nghệ sĩ Việt không còn là chuyện lạ, năm 2017, tại Liên hoan Xiếc quốc tế Cuba Circuba diễn ra tại Thủ đô La Habana (Cuba), Đoàn Việt Nam với tiết mục nhào lộn trên không mang tên Cánh chim Việt đã xuất sắc đoạt “Mái bạt vàng” - giải thưởng cao nhất của cuộc thi. Người mang về vinh quang đó trong lần đầu tham dự Liên hoan là Ngọc Ánh và Thu Thùy. Cả hai học viên trẻ này đã chinh phục khán giả Cuba với những kỹ thuật điêu luyện và đẹp mắt khi đang xoay vòng liên tục trên không ở tốc độc cao.
Cũng tại Liên hoan này năm 2014, tiết mục xiếc Đu quan họ của Liên đoàn Xiếc Việt Nam được trao Huy chương Vàng duy nhất của Liên hoan. Tiết mục Đu siêu nhân đoạt Huy chương Vàng tại Tây Ban Nha năm 2010 và Huy chương Vàng tại Liên hoan Xiếc quốc tế lần thứ 14 tại Pháp năm 2014... Ngoài các giải thưởng lớn, ngành xiếc Việt nam liên tục trình làng những chương trình đặc sắc như Sông trăng, Làng tôi, À ố show hướng đến khách quốc tế. Các chương trình này luôn trong tình trạng “cháy vé” ở xứ người.
Sống bằng đam mê
Trong các môn nghệ thuật, xiếc là một trong những nghề vất vả nhất, nguy hiểm nhất, nhưng thu nhập của nghệ sĩ lại vô cùng eo hẹp. Nói về nghề xiếc, anh em Quốc Cơ - Quốc Nghiệp thừa nhận sự nhọc nhằn mà họ đã phải trải qua: “Chỉ 10 phút cho một tiết mục biểu diễn, nhưng chúng tôi đã phải tập luyện nó trong vài ba năm, vô cùng khổ cực, nguy hiểm”.
Sự khó khăn của nghề xiếc thể hiện ngay ở môi trường đào tạo. Tại Việt Nam, chỉ có vài ngôi trường đào tạo diễn viên xiếc bài bản. Tất cả những diễn viên xiếc đều đi ra từ những lò đào tạo đó. Một nghệ sĩ trong nghề bày tỏ: “Đây là giai đoạn rất khó khăn, làm thế nào duy trì được ngành nghề, thổi được niềm yêu nghề tới thế hệ tiếp nối thì trước hết, mong người trong nghề phải thực sự yêu thương nhau”.
Ngành xiếc có đặc điểm chung đó là không có ngôn ngữ, không sử dụng lời nói, mà chỉ dùng hình thể, âm nhạc, dùng động tác để nghệ sĩ giao lưu với nhau và truyền tải tới khán giả. Trong nghệ thuật, yếu tố lạ chính là yếu tố quyết định thành công. Bởi khi lạ về thể loại, tiết mục, lạ về trang phục, lạ về hình thức biểu diễn, lạ về động tác, kỹ năng, kỹ xảo thì nghệ thuật xiếc mới có thể vươn tới hai chữ thành công.
Nếu trước đây, xiếc Việt chủ yếu là mô phỏng các tiết mục đã thành danh trên thế giới, trình diễn dừng lại ở những kỹ xảo, kỹ thuật nhỏ lẻ thì những năm gần đây với sự đầu tư thỏa đáng, liên tục tham dự liên hoan, cuộc thi nghệ thuật xiếc lớn trên thế giới, xiếc Việt đã có bước đột phá, hấp dẫn không ít tập đoàn giải trí quốc tế. Đây không chỉ là nhận định tích cực trên lý thuyết mà là một cú hích quan trọng giúp nghệ sĩ Việt thêm vững tin với nghề họ đã lựa chọn.