Ngày 29/6, TAND tỉnh Khánh Hòa đưa ra xét xử sơ thẩm vụ án hình sự “Tuyên truyền chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam”, với bị cáo Nguyễn Ngọc Như Quỳnh, tức blogger Mẹ Nấm. Bị cáo Nguyễn Ngọc Như Quỳnh sinh năm 1979, có HKTT tại 24A, tổ 21, đường Đặng Tất (phường Vĩnh Phước, TP. Nha Trang, Khánh Hòa), bị Cơ quan An ninh điều tra, Công an tỉnh Khánh Hòa khởi tố, bắt tạm giam ngày 10/10/2016.
Trước đó, ngày 31/5/2017, Viện Kiểm sát nhân dân (VKSND) tỉnh Khánh Hòa ra cáo trạng, truy tố Nguyễn Ngọc Như Quỳnh về tội “Tuyên truyền chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam”, theo các Điểm a, b, c Khoản 1 Điều 88 Bộ luật Hình sự, với mức phạt tù từ 3 năm đến 12 năm. Theo cáo trạng, năm 2010 Nguyễn Ngọc Như Quỳnh tạo lập tài khoản facebook Mẹ Nấm. Cho đến năm 2016, facebook của Nguyễn Ngọc Như Quỳnh nhiều lần thay đổi tên, lần lượt là: Mẹ Nấm, Mẹ Nấm Gấu, Nguyen Nhu Quynh, Nguyễn Ngọc Như Quỳnh. Từ năm 2012 đến tháng 10/2016, Nguyễn Ngọc Như Quỳnh sử dụng facebook cá nhân soạn thảo, đăng tải, chia sẻ nhiều bài viết có nội dung sai sự thật, không có căn cứ, tuyên truyền xuyên tạc, đả kích, nói xấu đường lối, chính sách của Đảng Cộng sản Việt Nam, pháp luật của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, xuyên tạc lịch sử cách mạng Việt Nam, chia rẽ khối đoàn kết dân tộc. Các bài viết này đưa ra cái nhìn một chiều, gây hoang mang lo lắng, làm ảnh hưởng đến lòng tin của nhân dân đối với sự lãnh đạo đất nước của Đảng Cộng sản Việt Nam, sự điều hành, quản lý xã hội của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, tuyên truyền, kích động nhân dân chống lại Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, gây phương hại đến an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội.
Nguyễn Ngọc Như Quỳnh nghe đọc các quyết định khởi tố, lệnh bắt bị can để tạm giam, lệnh khám xét của Cơ quan An ninh điều tra Công an tỉnh Khánh Hòa.
Năm 2014, Nguyễn Ngọc Như Quỳnh thu thập thông tin trên các báo điện tử về 31 trường hợp người chết sau khi làm việc với công an, làm ra tập tài liệu Stop police killing civilians (theo bị cáo, có nghĩa là Phải chấm dứt việc cảnh sát giết dân thường). Trong tập tài liệu này, bị cáo cho rằng có 5 vụ đã có hành vi “gây thương tích”, “giết người” xảy ra nhưng không được khởi tố điều tra, không có ai chịu trách nhiệm về những cái chết này.
Cơ quan An ninh điều tra, Công an tỉnh Khánh Hòa đã xác định, trong 31 trường hợp này, những người được Cơ quan công an mời, triệu tập làm việc, tạm giữ, tạm giam đều có vi phạm pháp luật. Sau khi làm việc với công an có một số người chết do bệnh lý hoặc tự tử, có một số trường hợp người dân chết do bị nhục hình hoặc gây thương tích, nhưng các vụ này đều được các cơ quan tiến hành tố tụng khởi tố, điều tra, xét xử theo đúng quy định của pháp luật, không có hành vi “giết người”. Việc Nguyễn Ngọc Như Quỳnh chỉ dựa vào thông tin ban đầu trên báo chí, không tìm hiểu thông tin chính thức về kết quả giải quyết các vụ việc này từ các cơ quan chức năng, tạo lập tập tài liệu Stop police killing civilians có mục đích để người đọc hiểu sai bản chất vấn đề, đồng thời xúc phạm và làm hạ uy tín của lực lượng Công an nhân dân, xâm hại mối quan hệ giữa nhân dân và lực lượng công an.
Ngày 10/4/2015, Nguyễn Ngọc Như Quỳnh được một tổ chức dân sự ở Thụy Điển mang tên Civil Rights Defenders thỏa thuận gửi số tiền 50.000 euro. Khi khám xét nơi ở của bị cáo ngày 10/10/2016, Cơ quan An ninh điều tra phát hiện bản hợp đồng mang tên Civil Rights Defenders of the year award contract (Hợp đồng giải thưởng người bảo vệ công dân) giữa bị cáo với tổ chức này. Hợp đồng nêu rõ, cá nhân Nguyễn Ngọc Như Quỳnh được nhận một biểu tượng và tấm bằng danh dự, còn khoản tiền 50.000 euro thuộc về tổ chức bất hợp pháp Mạng lưới bloggers Việt Nam sẽ được chuyển qua tài khoản ngân hàng của Quỳnh (là người đại diện cho tổ chức này) theo từng đợt từ ngày 1/1/2016 đến 31/12/2017. Một Việt kiều tại Thái Lan tên là Hồng đã nhờ ông Trần Hồng Nhật (làm nghề lái xe ở Bangkok, Thái Lan) chuyển tiền về cho anh của ông Nhật là Trần Thiện Tân (ở đường Nguyễn Thị Nhỏ, phường 9, quận Tân Bình, TP.HCM), sau đó ông Tân chuyển cho bị cáo qua tài khoản của một người ở Nha Trang là bà Nguyễn Thị Bích Liên. Bà Liên đã 5 lần nhận số tiền này cho Nguyễn Ngọc Như Quỳnh, với tổng số tiền là 164,2 triệu đồng. Số tiền này đã được bị cáo sử dụng vào mục đích cá nhân.
Năm 2015, Nguyễn Ngọc Như Quỳnh cùng với 162 cá nhân, 27 tổ chức cùng đứng tên khởi xướng, kêu gọi mọi người tham gia Chiến dịch tranh đấu cho tự do, dân chủ, nhân quyền 2015. Nội dung lời kêu gọi có lời lẽ phản động công khai phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, cho rằng đất nước dưới sự lãnh đạo của Đảng đối diện nguy cơ hiểm nghèo, đe dọa đến sự tồn vong của dân tộc, tương lai sẽ biến Việt Nam trở thành vùng tự trị của Trung Quốc.
Từ năm 2013 đến năm 2016, Nguyễn Ngọc Như Quỳnh còn nhiều lần trả lời phỏng vấn của báo chí và truyền thông nước ngoài để xuyên tạc tình hình trong nước trên nhiều lĩnh vực, từ lịch sử, kinh tế, chính trị, quốc phòng, ngoại giao, pháp luật đến vấn đề dân chủ, nhân quyền. Các video, audio phỏng vấn bị cáo được phát tán trên nhiều website khác nhau. Phiên tòa xét xử Nguyễn Ngọc Như Quỳnh dự kiến diễn ra trong hai ngày 29/6 và 30/6.