Thị trường sẽ chỉ còn xăng sinh học, không còn xăng khoáng
Bộ Công Thương đang tham mưu, trình Chính phủ ban hành lộ trình sử dụng xăng E10 nhằm giảm phát thải khí nhà kính, thực hiện cam kết cân bằng phát thải ròng vào năm 2050, dự kiến thực hiện từ ngày 1/1/2026.
Từ 1/8/2025, 3 thành phố gồm TPHCM, Hà Nội, Hải Phòng sẽ thí điểm bán xăng E10 - loại nhiên liệu sinh học pha 10% ethanol vào xăng khoáng.
Đây là bước đi đầu tiên trong lộ trình chuyển đổi toàn quốc sang nhiên liệu xanh, dự kiến bắt đầu từ năm 2026. Xăng sinh học E10 được xem là giải pháp quan trọng nhằm giảm phát thải CO₂, thúc đẩy ngành nông nghiệp ethanol và đa dạng hóa nguồn cung năng lượng. Theo lộ trình của Chính phủ, xăng sinh học E10 sẽ từng bước thay thế xăng khoáng trên thị trường.
Xăng sinh học E10 sẽ thay thế hoàn toàn xăng khoáng theo lộ trình chuyển đổi xanh.
Xăng E10 là xăng thành phẩm được pha chế từ xăng khoáng có nguồn gốc từ nhiên liệu hóa thạch cùng với nhiên liệu sinh học, trong đó cồn nhiên liệu được pha chế với tỷ lệ nhất định. Theo quy định tại QCVN 01:2022/BKHCN về xăng, nhiên liệu diezen và nhiên liệu sinh học thì xăng E10 là xăng sinh học có hàm lượng cồn nhiên liệu từ 9 - 10% thể tích.
Không chỉ góp phần giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch, xăng E10 còn thể hiện nhiều ưu điểm vượt trội trong vận hành động cơ và bảo vệ môi trường.
Ông Đào Duy Anh, Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương) nhấn mạnh, một yếu tố quan trọng đảm bảo cho việc chuyển đổi sang xăng E10 là sự sẵn sàng của hệ thống hạ tầng lưu trữ, vận chuyển và phân phối. Qua khảo sát, Bộ Công Thương nhận thấy các doanh nghiệp đầu mối lớn, vốn chiếm thị phần xăng dầu chủ yếu trong nước, có đủ năng lực cải tạo hệ thống hiện có để phân phối xăng E10. Việc cải tạo này không đòi hỏi chi phí lớn hay thời gian dài, nên mốc thời gian áp dụng từ 1/1/2026 được đánh giá là hoàn toàn khả thi.
Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) sẽ triển khai mở rộng thí điểm kinh doanh xăng E10 tại một số cửa hàng thuộc hệ thống phân phối ở TP Hồ Chí Minh cũng như một số tỉnh thành từ 1/8/2025. Bên cạnh đó, một số doanh nghiệp xăng dầu cũng đã thông tin về việc dự kiến triển khai bán xăng E10 tại địa bàn TP Hồ Chí Minh và Hà Nội.
Theo các nghiên cứu trong nước và quốc tế, ethanol có hàm lượng ô-xy cao, giúp cải thiện quá trình đốt cháy của hỗn hợp nhiên liệu; nhờ đó, xăng E10 có thể giúp giảm lượng khí thải Cacbon monoxit (CO) và Hydrocacbon (HC) tới 20% so với xăng khoáng truyền thống. Khí thải được giảm đồng nghĩa với việc giảm nguy cơ gây ô nhiễm không khí và hiệu ứng nhà kính - một trong những nguyên nhân chính gây biến đổi khí hậu toàn cầu.
Không chỉ mang lợi ích cho môi trường, xăng E10 còn được đánh giá là loại nhiên liệu thân thiện với động cơ. Ethanol có trị số octan cao (trên 100), khi pha trộn với xăng truyền thống giúp nâng cao trị số octan của xăng E10; điều này tạo điều kiện cho quá trình cháy trong buồng đốt diễn ra đồng đều, triệt để và ổn định hơn, tăng hiệu suất sinh công và hạn chế hiện tượng kích nổ sớm - một nguyên nhân gây hại cho động cơ.
Các kết quả nghiên cứu của đề tài cấp Nhà nước và các tổ chức quốc tế như ACEA (Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô châu Âu) đều khẳng định: Xăng E10 hoàn toàn tương thích với các loại động cơ xăng hiện nay, kể cả động cơ thế hệ cũ.
Hiện nay đã có hơn 60 quốc gia sử dụng phổ biến xăng E10; nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ, như Mỹ, Châu Âu đã ban hành luật bắt buộc sử dụng các nhiên liệu phối trộn giữa xăng với nhiên liệu sinh học nguyên chất.
Ông Bùi Ngọc Bảo, Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam cho biết, theo dự kiến thì từ năm 2026, thị trường sẽ không bán các loại xăng khoáng truyền thống và xăng E5 nữa, có thể hiểu là ngừng lưu hành hai loại này như chúng ta đã từng làm đối với xăng A83, A90. Điều này có nghĩa, hệ thống phân phối bán lẻ chỉ còn bán xăng E10 và các chủ xe chỉ còn loại xăng này để mua.
Xăng sinh học giúp bảo vệ môi trường thế nào?
Theo nghiên cứu của PGS.TS Phạm Hữu Tuyến và Nguyễn Thế Trực, Đại học Bách khoa Hà Nội, các nước trên thế giới đang phải đối mặt với ba vấn đề nghiêm trọng: giá nhiên liệu cao, thay đổi khí hậu và ô nhiễm không khí.
Vì vậy, việc sử dụng nhiên liệu sinh học cho phương tiện giao thông mang lại lợi thế về an ninh năng lượng, giảm ô nhiễm môi trường và phát triển kinh tế - xã hội khu vực nông thôn. Hai loại nhiên liệu sinh học được sử dụng phổ biến là ethanol sinh học và diesel sinh học.
Mỹ là quốc gia có tỉ lệ sử dụng nhiên liệu sinh học khá cao, khoảng 92% nhu cầu và hầu hết ô tô đều dùng xăng sinh học E10; tiếp đến là Brazil, Liên minh châu Âu và một số quốc gia châu Á như Thái Lan đã sử dụng xăng E10 từ năm 2002.
Các kết quả nghiên cứu đều cho thấy với tỉ lệ ethanol dưới 10% (E10 trở xuống), xăng sinh học giúp nâng cao công suất động cơ, góp phần giảm tiêu thụ nhiên liệu và đặc biệt giảm đáng kể các thành phần độc hại trong khí thải như HC và CO.
Phương tiện hoạt động ổn định, gia tốc tốt hơn, trong khi độ bền động cơ và khả năng tương thích của vật liệu với xăng sinh học tương đương khi sử dụng xăng khoáng.
Ông Bùi Ngọc Bảo cho biết, đáng lẽ ra, xăng E10 phải được sản xuất và bán đại trà từ năm 2017 theo Quyết định số 53/2012/QĐ-TTg ban hành ngày 22 tháng 11 năm 2012 của Thủ tướng. Theo Quyết định 53: từ 1/12/2014 áp dụng E5 tại 7 tỉnh, từ 1/12/2015 toàn quốc; E10 từ 1/12/2016 tại 7 tỉnh, từ 1/12/2017 toàn quốc
Lộ trình này bị trì hoãn liên tục, ban đầu hoãn đến năm 2020, rồi lại kéo đến năm 2022. Việc triển khai xăng sinh học vào đời sống rất chậm. Do đó, lần này chúng tôi và Bộ Công Thương đều đề xuất thực hiện từ 1/1/2026 theo hướng phải triệt để, không để bán song song với xăng khoáng và xăng E5 nữa.
Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam cũng cho hay, việc triển khai xăng E10 là nhằm mục đích bảo vệ môi trường và xanh hóa giao thông theo các cam kết quốc tế, hướng tới mục tiêu giảm phát thải ròng về 0 theo cam kết COP 26. Tại Mỹ và EU, thị trường cũng chỉ còn bán xăng E10. Loại xăng này được nghiên cứu là tương thích với các loại động cơ ô tô đời mới và kể cả các xe đời cũ sử dụng vẫn phù hợp.
"Xe ô tô sản xuất và nhập khẩu vào Việt Nam từ năm 2022, động cơ đều đã đạt tiêu chuẩn khí thải Euro 5. Từ đó, khi dùng xăng E10 thì càng sạch hơn, mang đến lợi ích giảm phát thải chất ô nhiễm tốt hơn. Với xe động cơ Euro 3-4, việc sử dụng xăng E10 cũng sẽ không bị ảnh hưởng", ông Bảo khẳng định.
Tuy nhiên, ông Bảo cũng thừa nhận, việc sử dụng xăng E10 ngoài ưu điểm là thân thiện môi trường hơn xăng khoáng nhưng cũng sẽ có một số hạn chế nhất định do đặc tính hóa lý của nhiên liệu như lo ngại của nhiều người dùng. Do tính hút ẩm cao, để tồn lâu trong bình như trường hợp ô tô lâu không sử dụng, xăng E10 sẽ bị tách nước và có thể phát sinh một số vấn đề không mong muốn. Mức tiêu hao nhiên liệu cao hơn xăng khoáng nhưng sẽ không ảnh hưởng đến hiệu suất động cơ.
Lợi ích của sử dụng xăng E10 là rất lớn và là xu hướng của quốc tế không thể đảo ngược. Sử dụng xăng E10 giúp giảm 20–30% lượng khí CO và hydrocacbon chưa cháy, do đó, giảm phát thải chất ô nhiễm ra môi trường.
Theo Bộ Công Thương, hiện các đơn vị chức năng và doanh nghiệp như Petrolimex, PVOIL đang lập kế hoạch phục hồi sản xuất ethanol trong nước: sửa chữa, đầu tư thiết bị, vận hành thử trong quý IV/2025 và sản xuất thương mại từ tháng 11/2025.
Bộ Công Thương cùng các đơn vị triển khai đồng bộ các giải pháp: kiểm soát chất lượng xăng sinh học, hoàn thiện cơ sở kỹ thuật lưu thông – phân phối, xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật phục vụ xăng E10 nhằm đảm bảo tính tương thích và an toàn.
Cùng với việc xây dựng lộ trình và khôi phục sản xuất, các đơn vị chức năng đang phối hợp triển khai đồng bộ nhiều giải pháp như kiểm soát chất lượng xăng sinh học, hoàn thiện cơ sở kỹ thuật phục vụ lưu thông, và đảm bảo vận hành thông suốt toàn bộ hệ thống phân phối. Đồng thời, việc phát triển hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật dành riêng cho xăng E10 cũng đang được đẩy mạnh, nhằm đảm bảo tính tương thích và an toàn trong sử dụng.
