Ngày mai (2-7), Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức tọa đàm trực tuyến về việc sử dụng xăng sinh học thay cho xăng truyền thống. Quyết sách quan trọng này của Chính phủ được doanh nghiệp và người dân hết sức quan tâm.
Theo phương án giá xăng sinh học (E5, E10, trong đó chủ yếu là E5) và lộ trình áp dụng tỉ lệ phối trộn nhiên liệu sinh học với nhiên liệu truyền thống được Chính phủ phê duyệt, từ ngày 1-12-2014, xăng E5 sẽ được sản xuất và bán rộng rãi tại 7 địa phương, gồm: Hà Nội, TP HCM, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ, Quảng Ngãi, Bà Rịa - Vũng Tàu; từ ngày 1-12-2015 sẽ chính thức sử dụng trên toàn quốc.
Phá rào cản cho ethanol
Hiện cả nước có 7 nhà máy sản xuất ethanol với tổng công suất 535 triệu lít/năm, xây dựng theo quy hoạch tại những vùng trồng sắn trọng điểm, đủ khả năng cung cấp Ethanol để pha chế xăng E5, E10 trong năm 2014 và các năm tới.
Tuy nhiên, đáng nói là việc tiêu thụ ethanol trong thị trường nội địa rất ì ạch, xuất khẩu giá thấp nên hầu hết các nhà máy này đang hoạt động với công suất trung bình chỉ đạt 20%. Chưa kể, nhiều đơn vị đã “rút lui” sớm như Công ty CP Đồng Xanh (tỉnh Quảng Nam) phải ngừng sản xuất do nợ nần, Công ty Itochu (Nhật Bản) rút khỏi dự án ethanol tại tỉnh Bình Phước.
Một nguồn tin cho biết đơn vị thuộc Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam (PVN) đi đầu trong triển khai xăng sinh học là Tổng Công ty Dầu Việt Nam (PV Oil) đã đầu tư hàng trăm triệu USD vào các dự án này nhưng hiện vấp phải nhiều khó khăn. Giá sắn vào thời điểm xây dựng đề án thì rất thấp nên đề án được xem là khả thi nhưng đến nay, giá sắn cực cao. 5% nguyên liệu ethanol hiện nay trộn vào xăng A92 để ra E5 thì còn đắt hơn tiền xăng. Như vậy, muốn đưa E5 ra thị trường thì giai đoạn đầu phải có ưu đãi về giá, điều này doanh nghiệp (DN) khó gánh được mà cần hỗ trợ của nhà nước, nếu không thì loại xăng được cho là thân thiện với môi trường này không những không kịp lộ trình mà có thể chết yểu.
Tính toán của các DN xăng dầu cũng cho thấy chi phí kinh doanh xăng E5 theo giá nguyên liệu, vận chuyển… hiện cao hơn trên 200 đồng/lít so với kinh doanh xăng truyền thống.
Đại diện PVN cũng thừa nhận một số dự án sản xuất ethanol của tập đoàn này đang gặp trở ngại do tiêu thụ nội địa rất khó khăn, xuất khẩu cũng có giá không cao (650 USD/tấn); nhiều giai đoạn bán thấp hơn giá thành. Một nhà máy ở tỉnh Bình Phước của PVN sản xuất được gần 13,7 triệu tấn cồn kể từ ngày đi vào sản xuất (tháng 4-2012) nhưng mới bán nội địa được hơn 9 triệu lít, xuất khẩu không đáng kể.
Bởi vậy, Chính phủ cũng như Bộ Công Thương hiện đang triển khai nhiều giải pháp nhằm đưa xăng sinh học ra tiêu thụ trên thị trường để tháo gỡ khó khăn cho DN.
Giá phải thật cạnh tranh
Điều cần đặc biệt quan tâm là tạo được động lực để người tiêu dùng lựa chọn xăng sinh học. Trong đó, ngoài việc áp dụng lộ trình dần dần thay thế hoàn toàn xăng truyền thống bằng xăng sinh học thì chính sách về giá được cho là đặc biệt quan trọng. Thực tế, việc tiêu thụ xăng E5 tại các cửa hàng bán lẻ xăng dầu rất khó khăn. Công ty TNHH MTV Dầu khí TP HCM (Saigon Petro) cho biết hiện DN này mới dừng lại ở 4 cửa hàng xăng dầu có kinh doanh xăng E5 với sản lượng rất thấp (bình quân bán ra chỉ 200 - 300 m3/tháng).
Hiện công tác chuẩn bị đưa xăng E5 ra 7 tỉnh, thành phố trong cả nước đã được chuẩn bị nhưng các DN rất băn khoăn khi đến nay, Bộ Công Thương vẫn chưa chốt phương án chỉ kinh doanh thuần xăng E5 hay kinh doanh song song xăng truyền thống và xăng sinh học. So sánh về tính cạnh tranh, đại diện Saigon Petro cho biết hiện giá 2 loại xăng đang bán ra tương đương nhau, nếu bán song song 2 loại thì giá E5 phải thấp hơn ít nhất là 500 - 1.000 đồng/lít mới có khách mua.
Ông Bùi Văn, nguyên Giám đốc tài chính Công ty Nhiên liệu sinh học Phương Đông, cho rằng mức giá bán lẻ xăng sinh học bằng hoặc thấp hơn xăng A92 khoảng 200 đồng/lít như hiện nay là rất khó cạnh tranh, người tiêu dùng sẽ không có động lực chọn xăng sinh học. Với mức giá chênh nhau chỉ khoảng 500 đồng/lít như đề xuất của Bộ Tài chính thì người dân vẫn chưa quan tâm đến xăng E5.
Đại diện Saigon Petro cũng lưu ý cần quyết liệt thực hiện sớm lộ trình thay thế hoàn toàn xăng E5 trên thị trường, bởi lẽ, bán song song 2 loại xăng với mức giá ưu đãi khác nhau sẽ dẫn đến tình trạng gian lận. DN phân phối có thể nhập xăng E5 giá rẻ bán với giá xăng truyền thống cao hơn còn người tiêu dùng rất khó có thể phân biệt.
Tạo cơ chế quỹ để bù giá
Thái Lan có nhiều kinh nghiệm trong việc khuyến khích người dân sử dụng nhiên liệu sinh học. Đó là cơ chế quỹ để bù giá cho xăng sinh học với mức được bù rất đáng kể. Theo đó, nếu chuyển sang VNĐ thì giá mỗi lít xăng không pha ethanol tại nước này là 31.000 đồng, trong khi giá xăng có pha trộn ethanol kém 6.000 đồng/lít. Cơ chế quỹ rõ ràng có hiệu quả khuyến khích, nhà nước không hề phải trợ giá mà chỉ thu tiền từ người mua xăng truyền thống bù cho người mua xăng sinh học.
