Rất nhiều bất ngờ khi vé của chương trình hết sạch từ trước đó và khán giả đã tới đầy chật khán phòng, ở lại cùng chương trình đến phút cuối cùng. Tình cảm, những tràng pháo tay của khán giả là sự cổ vũ vô cùng to lớn đối với các nghệ sĩ âm thầm gìn giữ, bảo tồn và phát huy nghệ thuật hát Xẩm.
Các vị đại biểu và khách quý dự "Xẩm và Đời"
Tới tham dự chương trình đặc biệt có Nguyên Tổng bí thư Lê Khả Phiêu, Thứ trưởng Bộ VH-TT&DL Vương Duy Biên, GS- Anh hùng lao động Vũ Khiêu, Thiếu tướng- nhà văn Hữu Ước, GS Viện sĩ Đặng Vũ Minh, GS TS Hồng Vinh, Chủ tịch Hội đồng lý luận phê bình văn học VN… cùng nhiều học giả, doanh nhân khác. Cũng rất bất ngờ khi đêm diễn có một vị khán giả đặc biệt là Gíam đốc khu vực châu Á của CLB Manchester City, ông Stephan Cieplik. Khi tới Việt Nam công tác, được biết có đêm diễn, ông Stephan Cieplik đã dành thời gian tới tham dự. Chia sẻ sau đêm diễn, ông bày tỏ sự thú vị đặc biệt với hát xẩm và nói mặc dù không hiểu ngôn ngữ nhưng âm nhạc đã lôi cuốn ông từ đầu đến cuối chương trình.
Gíam đốc khu vực châu Á của CLB Manchester City, ông Stephan Cieplik (ngoài cùng bên trái) bày tỏ sự thú vị đặc biệt với hát xẩm.
Hai người dẫn chuyện: nhà thơ Vũ Quần Phương và Á hậu - ca sĩ Trà Ngọc Hằng
Trong vai trò người dẫn chuyện, nhà thơ Vũ Quần Phương và người đẹp Trà Ngọc Hằng ngồi bên hiên quán cà phê đặc trưng thời những năm 60 của Hà Nội rất trữ tình và cùng trò chuyện về xẩm, về cuộc đời, đời và xẩm. Cuộc trò chuyện giữa nhà thơ Vũ Quần Phương và Trà Ngọc Hằng đã cho thấy phần nào sự chảy trôi của lịch sử hát xẩm, sự tồn tại và phát triển của xẩm trong đời sống từ quá khứ đến thời hiện đại hôm nay. Đặc biệt, Trà Ngọc Hằng cũng bất ngờ trổ tài hát một câu xẩm trong bài “Lỡ bước sang ngang”. Cô bày tỏ, càng gắn bó với xẩm cô càng thấy yêu xẩm bởi các bài xẩm rất sâu sắc và giai điệu tuy khó hát nhưng vô cùng dễ đi vào lòng người. Phần thử hát xẩm của Trà Ngọc Hằng theo kiểu miền Nam được khán giả rất tán thưởng.
NSƯT Thúy Ngần
Một dòng chảy thực sự của xẩm âm thầm trong cuộc sống từ quá khứ tới hiện tại, đã phần nào được tái hiện khá rõ nét trên sân khấu “Xẩm và đời”, đêm diễn được bắt đầu từ những bài xẩm cổ như Lỡ bước sang ngang, Cô hàng nước, quyết chí tu thân, anh Xẩm… rồi bắt sang các bài xẩm lời mới về nhiều vấn đề thời sự, tâm tư của con người trong cuộc sống hôm nay như Xẩm rau má, Tiễu trừ cướp biển… và đặc biệt là phần xẩm kết hợp với các loại hình nghệ thuật hiện đại như Beatbox, nhạc trẻ… để làm mới xẩm và dễ dàng “chung sống” với âm nhạc ngày hôm nay cũng được khán giả đón nhận nhiệt tình. “Dòng chảy” của xẩm còn ở sự tham gia của nhiều thế hệ người hát xẩm trên sân khấu, thế hệ “lão làng” thì có NSND Xuân Hoạch, NSƯT Thanh Ngoan, NSƯT Thuý Ngần, các nghệ sĩ xẩm Mai Tuyết Hoa, Quang Long, rồi đến thế hệ các bạn trẻ đang miệt mài học tập, đóng góp công sức vào giữ gìn xẩm như Ngọc Trinh, Ngọc Tú, Xuân Tú, Tiến Đô….
Những hình ảnh đẹp trên sân khấu "Xẩm và Đời"
Và đặc biệt là các cô bé mới chỉ 10, 11 tuổi cũng đắm đuối với xẩm như bé Ngọc Anh và Hồng Nga. Bé Ngọc Anh là cháu của NSƯT Thanh Ngoan, đắm đuối với xẩm từ tấm bé, cô bé và NSND Xuân Hoạch, NSƯT Thanh Ngoan đã tái hiện một gia đình xẩm gợi nhớ đến những gia đình xẩm xưa khiến khán giả thích thú. Cô bé Hồng Nga khá đặc biệt, là cháu ngoại của Nguyên Tổng bí thư Lê Khả Phiêu, cô bé mê hát xẩm vô cùng, từng bị bố mẹ cấm theo học hát xẩm nhưng cô bé không chịu, và phải cầu cứu sự can thiệp của ông ngoại để có thể được đi hát. Mới học hát chưa lâu, Hồng Nga thể hiện bài “Thập ân 10 điều” là bài khá khó của Xẩm, lần đầu lên sân khấu, vẫn còn hơi “non” nhưng Hồng Nga nhận được những tràng vỗ tay lớn khích lệ của khán giả. Những người trẻ yêu xẩm đến như các em nhỏ là điều tuyệt vời để Xẩm sẽ tiếp tục được bảo tồn và phát huy ở tương lai.
Bé Ngọc Anh (ngoài cùng bên phải)
Nhạc sĩ Quang Long chia sẻ: “Xẩm là một nghệ thuật vô cùng độc đáo, có đủ các sắc thái âm nhạc khác nhau, có thể truyền tải được những thông điệp khác nhau, nên chúng tôi muốn thông qua chương trình để chứng minh xẩm vẫn còn sức sống trong đời sống đương đại”. Các nghệ sĩ đã vô cùng hạnh phúc khi hát “Tiễu trừ cướp biển”, một ca khúc lời mới được viết trong giai đoạn đất nước đang sôi sục đấu tranh phản đối Trung Quốc hạ đặt giàn khoan trái phép ở biển Đông, nhiều khán giả đã đứng dậy vỗ tay để cổ vũ.
Tiễu trừ cướp biển
Phần xẩm đương đại, kết hợp với các loại hình nghệ thuật trẻ là một thể nghiệm, mặc dù đã tính toán rất kỹ nhưng êkip thực hiện vẫn luôn lo lắng cho sự tiếp nhận của khán giả, đặc biệt là lại đưa vào một chương trình đậm chất dân gian như thế này. Nhưng, không ngờ sự hưởng ứng của khán giả với những tràng pháo tay giòn giã đã là một phần thưởng khích lệ lớn.
Hà Linh cháy trên sân khấu "Xẩm và Đời"
Ca sĩ Hà Linh với “Anh Khoá hồi sinh” và Beatbox Minh Kiên cùng các nghệ sĩ xẩm với “Dứa dại không gai” là một hơi thở mới cho xẩm, khẳng định sự “chung sống” hài hoà của Xẩm với các nghệ thuật khác, và chất liệu xẩm đem đến nhiều cảm hứng cho các sáng tác hiện đại.
Beatbox Minh Kiên cùng các nghệ sĩ xẩm với “Dứa dại không gai”
Những người yêu xẩm cũng khá xúc động và bất ngờ khi con gái nghệ nhân Hà Thị Cầu, chị Nguyễn Thị Mận đã tái hiện khá sâu sắc dáng dấp nghệ nhân Hà Thị Cầu ngày nào với bài xẩm nổi tiếng của nghệ nhân Hà Thị Cầu: “Ơn Đảng trọn đời”.
Chị Mận (giữa) với Ơn Đảng trọn đời
“Báu vật” của Xẩm tuy không còn nữa, nhưng những thế hệ tiếp theo như chị Mận, như nghệ sĩ Mai Tuyết Hoa, học trò cưng của nghệ nhân Hà Thị Cầu, các nghệ sĩ xẩm… vẫn theo gương bà đắm đuối với xẩm và hết lòng gìn giữ “báu vật dân gian” là hát xẩm. Rất vui khi “vợ chồng anh xẩm” Khương Cường- Giáng Ly thể hiện hình ảnh vợ chồng xẩm nghèo đi hát khi vãn chợ, không có tiền, nhà thơ Vũ Quần Phương đã thương cảm bỏ tiền vào bị xẩm và lập tức khán giả cũng lên bỏ tiền vào bị xẩm. Nghệ sĩ Quang Long không ngần ngại “xui” bé Hồng Nga sau khi hát xong vào cánh gà phải nhớ nhận… cát xê, vì đi hát xẩm là nghề để kiếm tiền…
Sự đa dạng, nhiều màu của Xẩm trên sân khấu “Xẩm và Đời” làm khán giả hài lòng. Và đây là việc làm ý nghĩa để vinh danh xẩm, để Xẩm hiện hữu rõ rệt hơn trong đời sống nghệ thuật hôm nay.
Một số hình ảnh khác đáng nhớ trong Xẩm và Đời tối 20/1 tại Nhà hát Lớn Hà Nội.
Hoa Quỳnh (Ảnh: BTC)
-762f1.JPG)
-762f1.JPG)