Xạ hương là một dược liệu rất quý và có giá thành rất cao, được sử dụng nhiều trong công nghệ nước hoa, xà phòng thơm... và trong các chế phẩm thuốc Đông y. Nó là sản phẩm có nguồn gốc từ túi xạ của những con hươu đực hoặc từ những con cầy hương. Thành phần chủ yếu là chất muskon (chất tạo ra mùi thơm), ngoài ra còn có các chất béo, chất nhầy. Thu hoạch xạ hương bằng cách bóc tách túi xạ (nằm ở đoạn giữa phần bụng và bộ phận sinh dục) rồi cắt ra làm 5 - 6 phần, sau đó cho cả vào lọ thủy tinh sạch, rộng miệng, trong đó đã có sẵn khoảng vài chục gam nụ đinh hương. Sau khi đậy nắp lọ, xóc đều cho xạ hương rơi ra. Xạ hương nguyên chất có mùi thơm hắc, rất mạnh và rất bền mùi; nếu pha ở độ loãng nhất định thì mùi của nó lại trở nên thơm một cách êm dịu, rất dễ chịu và quyến rũ. Theo Đông y, xạ hương có vị cay, tính ấm, có công năng khai khiếu tỉnh tỳ, khứ ứ huyết, giảm đau, thoái màng mộng (mắt), trừ mủ, tiêu ung nhọt, thúc thai sản.
 Hươu xạ cho vị thuốc xạ hương. |
Một số cách dùng xạ hương chữa bệnh:
- Trúng phong, trúng thử (say nắng), thần chí bị hôn mê, đờm dãi bít tắc cổ họng, tạo ra tiếng thở sòng sọc ở khí quản. Dùng bột của phương “Thông quan tán” gồm hỗn hợp của bột xạ hương, bột xương bổ (thạch xương bồ hoặc thủy xương bồ), bột tạo giác (quả bồ kết bỏ hạt, sao vàng), bột băng phiến. Dùng một lượng nhỏ (bằng hạt đậu xanh thổi mạnh vào lỗ mũi người bệnh, người bệnh sẽ mau chóng tỉnh).
- Chấn thương sưng tấy, đau đớn: dùng 0,4g xạ hương uống với nước sắc của kê huyết đằng, tô mộc, mỗi vị 10g, hồng hoa 8g.
Trị tiểu tiện buốt, tiểu ra sỏi: dùng lượng xạ hương như trên, uống với nước sắc của 12 - 16g ngưu tất.
- Trường hợp thai bị chết lưu, có thể thúc thai ra bằng cách uống một hỗn hợp bột gồm 0,02g xạ hương với 2g bột nhục quế hoặc quế chi.
Một số cổ phương đặc biệt của Đông y có xạ hương:
- Phương “Lục thần hoàn” gồm 6 vị: xạ hương, trân châu, ngưu hoàng, hùng hoàng, băng phiến, thiềm tô. Tác dụng thanh nhiệt giải độc, giảm đau. Chữa chứng hầu họng sưng đau, trẻ em sốt cao, co giật, đinh độc, tuyến vú sưng đau.
- An cung ngưu hoàng hoàn: Xạ hương 25g, băng phiến 25g, ngưu hoàng 10g, bột sừng trâu 200g, trân châu 50g, chu sa 100g, hùng hoàng 100g, hoàng liên 100g, hoàng cầm 100g, chi tử 100g, mật ong vừa đủ, làm hoàn, mỗi hoàn 3g. Phương thuốc có tác dụng thanh nhiệt giải độc, chỉ kinh, khai khiếu. Chữa sốt cao, phát cuồng, co giật, mê sảng hoặc sau các tai biến mạch máu não dẫn đến hôn mê, bất tỉnh, ngày 1 hoàn, uống liền 5 - 7 ngày.
Lưu ý: cần hết sức thận trọng trong việc sử dụng các sản phẩm chứa xạ hương như nước hoa, xà phòng thơm... hoặc các thuốc Đông y trong thành phần có xạ hương đối với phụ nữ có thai vì nó có tác dụng co bóp tử cung rất mạnh nên dễ gây trụy thai hoặc làm thai chết lưu.