WHO khuyến nghị không thí điểm hoặc hợp pháp hóa các sản phẩm thuốc lá mới

Chiều ngày 25/11, tại TP. HCM, Bộ Thông tin và Truyền thông đã tổ chức Hội thảo cung cấp thông tin cho báo chí về thực trạng, thách thức trong phòng, chống tác hại thuốc lá ở Việt Nam.

ThS. Hồ Hồng Hải - Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Thông tin và Truyền thông cho biết, thuốc lá rất có hại có sức khỏe, theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới, tỷ lệ tử vong do thuốc lá gần 8 triệu người, có thêm 1 triệu người tử vong do thuốc lá thụ động. Ở Việt Nam, cứ 7 người thì có 1 người tử vong do thuốc lá gây ra.

Việt Nam là một nước có người sử dụng thuốc lá đứng thứ 15 trên thế giới, xu thế sử dụng thuốc lá ngày càng gia tăng, người sử dụng thuốc lá trong giới trẻ tăng rất nhanh, hình thức sử dụng thuốc lá mới như thuốc lá điện tử ngày càng phổ biến. Chi phí cho thuốc lá ở Việt Nam chiếm 1% GDP, con số bỏ ra rất lớn.

Trình bày thực trạng sử dụng thuốc lá, tác hại của thuốc lá và mục tiêu giảm sử dụng thuốc lá tại Việt Nam, bà Nguyễn Thị Thu Hương - Quỹ phòng chống tác hại thuốc lá, Bộ Y tế thông tin, hiện nay, tại Việt Nam có khoảng 40.000 người tử vong/năm vì các bệnh có liên quan đến thuốc lá. WHO dự báo đến năm 2030 sẽ tăng lên tới 70.000 người tử vong/năm nếu các biện pháp phòng chống tác hại thuốc lá hiệu quả không được thực hiện.

Bên cạnh đó, có 25 căn bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá như: đột quỵ, mạch vành, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, ung thư phổi… Đây đều là những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở Việt Nam. Trong đó, theo nghiên cứu tỷ lệ bệnh nhân ung thư phổi có hút thuốc lá là 96,8%; số ca tử vong do các bệnh không lây nhiễm chiếm 73% tổng số ca tử vong do bệnh tật và thương tích ở Việt Nam, một trong những nguyên nhân quan trọng là do tỉ lệ sử dụng thuốc lá cao.

Nói về tác hại của thuốc lá thế hệ mới đến sức khỏe, ThS.BS Nguyễn Tuấn Lâm - Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam thông tin, thuốc lá thế hệ mới chứa nhiều chất độc như thuốc lá truyền thống. Đã có nhiều cảnh báo về tác hại của nicotine, trong đó, nicotine ảnh hưởng xấu tới sự phát triển não trẻ em và vị thành niên.

"Sử dụng nicotine ở tuổi thiếu niên gây hại cho các phần của não kiểm soát sự chú ý, học tập, tâm trạng; nicotine thay đổi làm ảnh hưởng xấu tới quá trình các khớp thần kinh được hình thành, các khớp này cần thiết cho bộ nhớ của não; sử dụng nicotine ở tuổi vị thành niên cũng có thể làm tăng nguy cơ gây nghiện các chấy gây nghiện khác trong tương lai…", ThS.BS. Nguyễn Tuấn Lâm chia sẻ.

Thuốc lá điện tử rất nguy hiểm đối với sức khỏe của thanh thiếu niên

Tại hội thảo, Tiến sĩ Angela Pratt - Trưởng đại diện Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam cũng chia sẻ, hội thảo diễn ra đúng thời điểm khi Việt Nam đang phải đối mặt với một số quyết định quan trọng làm thế nào để bảo vệ người dân một cách tốt nhất, đặc biệt là những người trẻ tuổi khỏi tác hại của thuốc lá thông thường, cũng như những nguy hiểm đối với sức khỏe do các sản phẩm thuốc lá mới gây ra.

Việt Nam đã đạt được những tiến bộ đáng kể trong việc kiểm soát thuốc lá trong những năm gần đây. Tỷ lệ hút thuốc ở cả người trưởng thành và thanh thiếu niên đang giảm dần. Tuy nhiên cần phải có những nỗ lực mạnh mẽ hơn nữa để Việt Nam có thể đạt được mục tiêu giảm thiểu việc sử dụng thuốc lá 30% tương đối vào năm 2030 so với tỷ lệ của năm 2015 như đã đề ra trong Chương trình Sức Khỏe Việt Nam.

Bên cạnh đó, những sản phẩm thuốc lá điện tử và các sản phẩm thuốc lá mới khác không an toàn, không có lợi cho sức khỏe mà rất nguy hiểm đối với sức khỏe của thanh thiếu niên. Các bằng chứng hiện có đều chỉ ra rằng, tỷ lệ sử dụng đang có xu hướng gia tăng. Một trong những cách hiệu quả nhất để đạt được mục tiêu này là tăng giá thuốc lá thông qua việc tăng thuế thuốc lá.

"WHO khuyến nghị các quốc gia nên làm mọi cách để ngăn chặn thanh thiếu niên sử dụng các sản phẩm thuốc lá mới. Điều này có nghĩa là chúng tôi đặc biệt khuyến cáo, để bảo vệ sức khỏe của giới trẻ thì không nên thí điểm hoặc hợp pháp hóa các sản phẩm này, để chúng ta có thể tránh việc tạo ra một thế hệ tương lai nghiện các sản phẩm thuốc lá độc hại", Tiến sĩ Angela Pratt khuyến nghị.

Hiện nay, tỷ lệ sử dụng thuốc lá ở Việt Nam giảm chậm và còn cao. Theo điều tra mô tả thực trạng sử dụng thuốc lá ở người trưởng thành tại 34 tỉnh, thành phố của Việt Nam năm 2020, Việt Nam vẫn nằm trong số 15 quốc gia sử dụng thuốc lá cao nhất thế giới.

Tỷ lệ sử dụng hút thuốc lá chung năm 2020 chỉ giảm 0,8% so với năm 2015 (21,7% năm 2020 so với 22,5% năm 2015). Trong đó, tỷ lệ nam giới hút thuốc lá là 42,3%, giảm 2% so với năm 2015 (45,3%) và tỷ lệ nữ giới hút thuốc lá là 1,7%, tăng so với năm 2015 là 1,1%. Đặc biệt, tỷ lệ nam giới trưởng thành hiện đang sử dụng thuốc lá điện tử là 5,6%, nữ giới trưởng thành sử dụng thuốc lá điện tử là 1%.

Nếu so sánh thô thì chỉ sau 5 năm, tỷ lệ hút thuốc lá điện tử ở Việt Nam đã tăng lên 36,5 lần đối với cả 2 giới và tăng lần lượt trong hai nhóm nam giới và nữ giới là 22,75 và 46 lần.

Việt Nam mới có Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về thuốc lá điếu do Bộ Y tế ban hành. Các quy định về tiêu chuẩn, quy chuẩn của thuốc lá trong Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá chưa điều chỉnh đối với thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Chưa có thông tin về thành phần, các chất có trong thuốc lá mới (trên 18.000 chất và hương liệu), chưa đủ thông tin để xác định thành phần các chất cần kiểm soát trong quy chuẩn kỹ thuật…