WHO hướng dẫn mới về ức chế HIV và lồng ghép HIV vào chăm sóc sức khỏe ban đầu

Hướng dẫn mới của WHO và một đánh giá hệ thống kèm theo của tạp chí Lancet, vừa được công bố đã mô tả vai trò của việc ức chế HIV và mức độ virus dưới ngưỡng phát hiện, trong việc cải thiện sức khỏe người bệnh cũng như ngăn chặn sự lây truyền HIV.

Hướng dẫn mô tả các ngưỡng chính về tải lượng virus HIV và các phương pháp đo lường mức độ virus so với các ngưỡng này. Ví dụ, những người sống chung với HIV có tải lượng virus ở ngưỡng không phát hiện, nhờ việc uống thường xuyên thuốc kháng virus ARV một cách nhất quán, sẽ không lây truyền HIV cho bạn tình và cho con của họ.

Bằng chứng cũng chỉ ra rằng, nguy cơ lây truyền HIV là không đáng kể hoặc gần như bằng không, khi một người có tải lượng virus HIV đo được thấp hơn hoặc bằng 1.000 bản sao/ml máu, thường được gọi là có tải lượng virus bị ức chế.

Điều trị bằng thuốc kháng virus tiếp tục thay đổi cuộc sống của những người nhiễm HIV. Những người nhiễm HIV được chẩn đoán và điều trị sớm, đồng thời uống thuốc theo chỉ định, có thể có sức khỏe và tuổi thọ như những người không nhiễm HIV.

TS. Tedros Adhanom Ghebreyesus, Tổng Giám đốc WHO cho biết: Trong hơn 20 năm qua, các quốc gia trên toàn thế giới đã dựa vào các hướng dẫn dựa trên bằng chứng của WHO để ngăn ngừa, xét nghiệm và điều trị nhiễm HIV. Các hướng dẫn mới mà WHO công bố sẽ giúp các quốc gia sử dụng các công cụ mạnh mẽ có khả năng thay đổi cuộc sống của hàng triệu người đang sống chung hoặc có nguy cơ nhiễm HIV.

Vào cuối năm 2022, 76% số người nhiễm HIV được điều trị bằng thuốc kháng virus (tương đường 29,8/ 39 triệu người nhiễm HIV), với gần 3/4 trong số họ (71%) sống với HIV ở ngưỡng ức chế. Điều này có nghĩa là đối với những người có tải lượng virus bị ức chế, thì sức khỏe của họ được bảo vệ tốt và họ không có nguy cơ lây truyền HIV cho người khác.

Trong khi đây là một tiến bộ rất tích cực đối với người lớn sống chung với HIV, thì việc ức chế tải lượng virus ở trẻ em nhiễm HIV chỉ đạt 46%, một thực tế cần được quan tâm khẩn cấp.

HIV và mpox (bệnh đậu mùa khỉ)

Một phân tích dữ liệu giám sát toàn cầu được báo cáo cho WHO trong đợt bùng phát mpox ở nhiều quốc gia, đã xác định rằng trong số hơn 82.000 trường hợp mpox, khoảng 32.000 trường hợp có thông tin về tình trạng HIV. Trong số đó, 52% đang sống chung với HIV, hầu hết là nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM) và hơn 80% cho biết quan hệ tình dục là con đường dễ lây nhiễm mpox nhất.

Trong số 16.000 người được chẩn đoán mắc bệnh mpox và sống chung với HIV, khoảng 1/4 (25%) nhiễm HIV tiến triển hoặc bị ức chế miễn dịch – dẫn đến tăng nguy cơ nhập viện và tử vong. Những người nhiễm HIV đang điều trị HIV và có khả năng miễn dịch tốt, có kết quả nhập viện và tử vong tương tự như những người âm tính với HIV.

Dựa trên những phát hiện này, WHO khuyến nghị các quốc gia nên lồng ghép việc phát hiện, phòng ngừa và chăm sóc mpox với các chương trình phòng chống và kiểm soát HIV và các bệnh lây truyền qua đường tình dục.

HIV và COVID-19

Một phân tích cập nhật từ nền tảng lâm sàng toàn cầu của WHO đối với COVID-19 cho đến tháng 5/2023 cho thấy, nguy cơ tử vong cao dai dẳng ở những người nhiễm HIV nhập viện do COVID-19 qua các đợt biến thể trước Delta, Delta và Omicron, với tỷ lệ tử vong chung trong bệnh viện là 20%-24%.

Đối với những người không nhiễm HIV, nguy cơ tử vong trong đợt biến thể Omicron giảm 53%-55% so với các đợt biến thể trước Delta và Delta; nhưng đối với những người nhiễm HIV, tỷ lệ tử vong giảm trong giai đoạn Omicron so với các sóng khác là khiêm tốn (16%-19%).

Sự khác biệt này dẫn đến nguy cơ tử vong ở những người nhiễm HIV cao gấp 142 lần so với những người không nhiễm HIV trong thời kỳ sóng Omicron.

Các yếu tố rủi ro dẫn đến tử vong tại bệnh viện phổ biến ở tất cả các đợt biến thể của đại dịch là số lượng tế bào CD4 thấp (dưới 200 tế bào/m3) và bệnh COVID-19 nghiêm trọng hoặc nguy kịch khi nhập viện.

TS. Meg Doherty, Giám đốc Chương trình toàn cầu của WHO về HIV, Viêm gan và Nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục cho biết, nếu HIV không được kiểm soát sẽ dẫn đến nhiều rủi ro trong đợt bùng phát bệnh đậu mùa khỉ và đại dịch COVID-19. Do đó các nước cần bảo đảm lồng ghép các vấn đề liên quan đến HIV trong việc chuẩn bị và ứng phó với đại dịch. Bảo vệ những người nhiễm HIV khỏi các đại dịch trong tương lai là rất quan trọng và củng cố nhu cầu đảm bảo khả năng tiếp cận xét nghiệm và điều trị HIV cũng như vaccine phòng ngừa mpox và COVID-19. Các phản ứng do cộng đồng lãnh đạo có hiệu quả đối với HIV cũng sẽ có lợi cho việc giải quyết các đại dịch trong tương lai.

Tối ưu hóa các dịch vụ xét nghiệm HIV thông qua các lựa chọn xét nghiệm mở rộng và đơn giản hóa việc cung cấp dịch vụ

Với các khuyến nghị mới về xét nghiệm HIV, WHO kêu gọi các quốc gia mở rộng việc sử dụng phương pháp tự xét nghiệm HIV và thúc đẩy xét nghiệm thông qua các mạng xã hội để tăng tỷ lệ bao phủ xét nghiệm và tăng cường tiếp nhận các dịch vụ phòng ngừa và điều trị HIV ở những khu vực có khoảng cách lớn nhất về tỷ lệ bao phủ xét nghiệm.

Khi việc tự chăm sóc và tự xét nghiệm ngày càng được công nhận, đây là những cách để tăng khả năng tiếp cận, hiệu quả và khả năng chấp nhận chăm sóc sức khỏe trên nhiều lĩnh vực bệnh tật khác nhau, bao gồm cả HIV.

Chăm sóc sức khỏe ban đầu và HIV

Khung chính sách mới về chăm sóc sức khỏe ban đầu (PHC) và HIV sẽ giúp những người ra quyết định, tối ưu hóa công việc và sự hợp tác để thúc đẩy chăm sóc sức khỏe ban đầu và các phản ứng dành riêng cho bệnh tật, bao gồm cả HIV.

TS. Jérôme Salomon, Trợ lý Tổng Giám đốc WHO, cho biết: Việc chấm dứt AIDS là không thể, nếu không tối ưu hóa các cơ hội trong và ngoài hệ thống y tế, bao gồm cả với cộng đồng và trong bối cảnh chăm sóc sức khỏe ban đầu...

Mời độc giả xem thêm video: