Ngày 20/1, Tổng thống Donald Trump đã ký sắc lệnh Mỹ sẽ rút khỏi WHO trong vòng 12 tháng. Quyết định này, theo WHO, đã gây ra tình trạng tài chính nghiêm trọng và làm dấy lên sự lo ngại trong nội bộ tổ chức.
Tổng Giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) Tedros Adhanom Ghebreyesus. (Nguồn: Getty Images)
Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus, thừa nhận trong một email gửi nhân viên rằng thông báo từ phía Mỹ đã tạo ra "mối lo ngại và sự bất ổn đáng kể" đối với lực lượng lao động của tổ chức.
WHO hiện đang chịu trách nhiệm điều phối các vấn đề y tế toàn cầu và phụ thuộc chủ yếu vào nguồn tài trợ từ các quốc gia thành viên, bao gồm phí đóng góp và các khoản hỗ trợ tự nguyện.
Mỹ là nhà tài trợ lớn nhất, chiếm tới 18% tổng ngân sách của WHO. Trong giai đoạn 2024-2025, ngân sách của tổ chức này được dự kiến khoảng 6,8 tỷ USD. Việc mất đi nguồn tài trợ lớn từ Mỹ đã buộc WHO phải triển khai các biện pháp tiết kiệm khẩn cấp.
Các biện pháp được đưa ra bao gồm đóng băng việc tuyển dụng nhân sự, trừ các vị trí thiết yếu nhất và giảm mạnh chi phí đi lại. Tất cả các cuộc họp hiện tại sẽ được tổ chức trực tuyến, ngoại trừ các trường hợp đặc biệt, trong khi các chuyến công tác quốc tế sẽ chỉ tập trung vào những quốc gia thực sự cần thiết.
Ngoài ra, WHO còn hạn chế việc thay mới thiết bị công nghệ thông tin, đàm phán lại các hợp đồng lớn và hoãn các dự án cải tạo văn phòng cũng như đầu tư không cần thiết, trừ khi phục vụ mục đích an ninh hoặc tiết kiệm chi phí.
Thông tin được Reuters và Politico tiết lộ, dựa trên một bản ghi nhớ nội bộ của WHO. Người phát ngôn của WHO đã xác nhận tính xác thực của bản ghi nhớ này nhưng từ chối cung cấp thêm chi tiết.
Quyết định rút lui của Mỹ được chính quyền Tổng thống Trump đưa ra với lý do WHO "xử lý sai" đại dịch Covid-19, không thực hiện các cải tổ cần thiết và áp đặt gánh nặng tài chính không cân xứng đối với Mỹ. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia y tế công cộng đã chỉ trích động thái này, gọi đây là một "sai lầm" sẽ khiến người dân Mỹ gặp nguy hiểm hơn trong bối cảnh y tế toàn cầu.
Đây không phải lần đầu tiên Tổng thống Trump tìm cách rời khỏi WHO. Vào năm 2020, ông đã cáo buộc tổ chức này "thiên vị" Trung Quốc và hỗ trợ quốc gia này trong việc che giấu nguồn gốc đại dịch Covid-19. Dù vậy, tiến trình rút lui đã bị đảo ngược vào ngày nhậm chức của Tổng thống Joe Biden, khi ông tuyên bố Mỹ sẽ quay trở lại tổ chức này.
Việc Mỹ rút khỏi WHO sẽ khiến quốc gia này trở thành cường quốc duy nhất không tham gia vào tổ chức gồm 194 thành viên. Trong bối cảnh đó, WHO đã bắt đầu triển khai các cải cách tài chính, bao gồm việc tăng mức đóng góp bắt buộc từ các quốc gia thành viên khác.
Theo bản ghi nhớ, các biện pháp tiết kiệm hiện tại chỉ là bước đầu và WHO dự kiến sẽ công bố thêm các biện pháp bổ sung trong thời gian tới.
Được thành lập từ năm 1948, WHO đang phải đối mặt với một trong những thách thức lớn nhất trong lịch sử khi mất đi một trong những nguồn tài trợ quan trọng nhất.
