Ngày 26/9, WHO cho biết, mô hình mô phỏng tác động của các phương án thuế thuốc lá, mô hình TaXSim của WHO dự báo rằng, những cải cách thuế được thông qua trong Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi vào tháng 6/2025 sẽ giúp:
- 2,1 triệu người tại Việt Nam bỏ thuốc hoặc không hút thuốc vào năm 2031;
- Ngăn ngừa 700.000 ca tử vong sớm trong những thập kỷ tới;
- Tạo thêm 24.000 tỷ đồng (tương đương 910 triệu USD) nguồn thu ngân sách nhà nước hàng năm vào năm 2031;
- Hạn chế khả năng tiếp cận các nhãn hiệu thuốc lá giá rẻ, đặc biệt là ở giới trẻ.
Dữ liệu được công bố trong bối cảnh WHO kêu gọi hành động mạnh mẽ để giảm thiểu các nguyên nhân gây tử vong hàng đầu thế giới bao gồm ung thư, đột quỵ và bệnh tim, tại Hội nghị Cấp cao lần thứ tư của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc (UNGA) về Phòng ngừa và Kiểm soát các Bệnh không lây nhiễm diễn ra trong tuần này.
Tiến sĩ Saia Ma'u Piukala - Giám đốc Khu vực Tây Thái Bình Dương của WHO trao tặng Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan một giải thưởng toàn cầu vinh danh những thành tựu của Bộ trưởng trong công cuộc phòng chống tác hại của thuốc lá. Ảnh: WHO Việt Nam.
Cải cách mang tính bước ngoặt trong thuế thuốc lá tại Việt Nam
Tại một sự kiện bên lề tại Đại hội đồng, Tổng Giám đốc WHO, Tiến sĩ Tedros Adhanom Ghebreyesus cho biết: "Các loại thuế y tế là giải pháp đôi bên cùng có lợi cho cả người dân và nền kinh tế, chúng giúp phòng bệnh và cứu sống người dân bằng cách giảm tiêu thụ các sản phẩm có hại, đồng thời có thể tạo ra hàng tỷ đô la nguồn thu để các quốc gia có thể tái đầu tư vào y tế và phát triển.
Trong thập kỷ qua, khoảng 1/4 các quốc gia thành viên của WHO đã tăng thuế thuốc lá, làm giá thực của thuốc lá tăng ít nhất 50%. Chúng tôi rất cảm ơn những người đã cam kết thực hiện chính sách thuế thông minh hơn, công bằng hơn nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng, củng cố nguồn tài chính trong nước và thúc đẩy tiến trình hướng tới các Mục tiêu Phát triển Bền vững".
Vào tháng 6 vừa qua, Tiến sĩ Tedros đã đăng thông điệp chúc mừng Việt Nam về những cải cách mang tính bước ngoặt trong thuế thuốc lá.
Tiến sĩ Angela Pratt - Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam cũng nhận định: "Quyết định quyết đoán và sáng suốt vừa qua của Việt Nam trong cải cách thuế thuốc lá là một biện pháp then chốt để giảm tỷ lệ hút thuốc là hiện vẫn còn cao ở Việt Nam, đặc biệt là ở nam giới và bảo vệ các thế hệ tương lai khỏi tác hại của thuốc lá.
"Bước đi tiên phong này của Việt Nam là một minh chứng và nguồn cảm hứng mạnh mẽ cho các quốc gia khác đang tìm cách giảm thiểu tác hại của sử dụng thuốc lá" - Tiến sĩ Angela Pratt nói.
Tháng 6/2025, Quốc hội Việt Nam đã thông qua những cải cách quan trọng đối với hệ thống thuế thuốc lá: bổ sung một loại thuế tiêu thụ đặc biệt (thuế tuyệt đối) bên cạnh thuế tỷ lệ hiện hành (đánh theo giá trị sản phẩm), cùng với lộ trình tăng thuế hàng năm từ 2027 đến 2031.
Những cải cách này được thiết kế không chỉ để tăng thuế thuốc lá mà còn đảm bảo hiệu quả giảm tiêu thụ thuốc lá được duy trì bền vững theo thời gian.
Cũng trong năm nay, Việt Nam đã đồng ý tăng thuế với đồ uống có cồn và áp thuế đối với đồ uống có đường.
Yếu tố then chốt làm nên thành công của cải cách thuế thuốc lá
Theo WHO, yếu tố then chốt làm nên thành công của cải cách thuế thuốc lá là sự lãnh đạo mạnh mẽ của Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cùng những nỗ lực đáng kể của Cục Quản lý Chính sách Thuế, Phí và Lệ phí thuộc Bộ Tài chính; Vụ Pháp chế thuộc Bộ Y tế; Quỹ Phòng chống tác hại của thuốc lá; Viện Chiến lược và Chính sách Y tế; các đối tác y tế công cộng quan trọng khác trong nước và quốc tế.
Tiến sĩ Pratt đánh giá cao sự lãnh đạo và cam kết của quốc gia đối với sức khỏe cộng đồng. "Năm nay, Việt Nam đã đưa ra những quyết định mang tính cải cách mạnh mẽ, qua đó sẽ giúp cứu sống nhiều người, giảm chi phí chăm sóc sức khỏe và củng cố nền kinh tế. Điều này đặc biệt mang lại lợi ích cho giới trẻ, khi thuốc lá trở nên khó mua hơn, qua đó bảo vệ các thế hệ tương lai khỏi nguy cơ nghiện thuốc lá trong suốt cuộc đời" - Tiến sĩ Pratt chia sẻ.
Tiến sĩ Pratt cũng nhấn mạnh quyết định trước đó của Việt Nam về việc cấm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, coi đây là một biện pháp bổ trợ mạnh mẽ cho cải cách thuế. Bà cho biết thêm: "Cả hai quyết định quan trọng này, lệnh cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và cải cách thuế thuốc lá sẽ tạo ra một di sản bền vững với những cá nhân khỏe mạnh hơn, những gia đình vững mạnh hơn và những cộng đồng an toàn hơn cho các thế hệ tương lai".
