Thành phố Đà Lạt có vẻ đẹp lặng lẽ của sương mù, của muôn loài hoa, của những rừng thông và của thời tiết quanh năm se lạnh khác biệt. Có một lần đi bộ dạo quanh Đà Lạt, tôi thấy một thư viện nho nhỏ. Bước vào, tôi gặp cô thủ thư trẻ trung, xinh đẹp đang ngồi làm việc. Trên bàn có một lọ hoa. Cô chào hỏi tôi rất niềm nở, thân thiện khiến tôi tăng thêm ý muốn mượn sách. Hơn nữa, thủ tục mượn sách ở đây lúc bấy giờ rất đơn giản, chỉ cần để lại chứng minh nhân dân. Lần ấy, tôi mượn được cuốn Dấu chân người lính của Nguyễn Minh Châu. Sau đó, tôi còn quay lại để mượn và trả sách nhiều lần nữa. Có một lần trả sách, vô cùng bất ngờ, tôi gặp cô gái đi lại tập tễnh. Tuy nhiên, tôi cũng kịp tỏ ra bình thản như những lần trước, vẫn mượn và trả sách vui vẻ. Rồi đến một lần, tôi ngồi lại trò chuyện cùng cô gái. Dường như cảm nhận được thắc mắc của tôi, cô gái kể cho tôi nghe: “Ngày bé, em bị sốt bại liệt...”. Thật là đầy đau xót và đầy đáng tiếc.
Sau đó ít năm, tôi đến thăm gia đình một người bạn đồng nghiệp. Không ngờ em út của bạn tôi, một chú bé có gương mặt sáng sủa, song lại bị bại liệt với đôi chân teo nhỏ, đi lại khó khăn phải dùng nạng. Không lời nào có thể chia sẻ được nỗi đau này. Tôi nói chuyện và chơi với cậu bé một cách bình thường như bao đứa trẻ khác. Bạn tôi mới kể rằng: “Ngày bé, cậu út cũng bình thường như bao đứa trẻ khác, tung tăng chơi đùa. Không may sau một đợt sốt, cậu không đứng dậy được. Cả nhà òa khóc vì biết rằng đó là sốt bại liệt”. Đến nay, cậu út đã trưởng thành, là một kỹ sư tin học giỏi giang, tuy nhiên, nỗi đau sốt bại liệt vẫn theo cậu và gia đình cậu cả đời.
Cho đến khoảng cuối thế kỷ trước, Việt Nam, bằng công tác tiêm chủng, đã thanh toán được bệnh bại liệt. Đây là một thành công to lớn.
Cũng vẫn là câu chuyện về vaccin. Cách đây không lâu, chúng ta gặp một vài tai biến của Quinvaxem. Đây là những trường hợp rất hiếm gặp ngoài mong muốn. Công việc của tôi thường hay phải đi đến tận các xã phường, thôn xóm nên tôi biết rất rõ đồng nghiệp của tôi, những người trực tiếp tiêm chủng cho các cháu phải vượt qua khó khăn thách thức như thế nào để hoàn thành công tác tiêm chủng. Và rồi, như chúng ta đã biết, gần đây, bệnh sởi gia tăng một cách đáng ngại. Phải chăng trước đó các cháu đã không được tiêm vaccin phòng sởi đầy đủ? Sắp tới, Việt Nam chúng ta sẽ tiến tới thanh toán sởi. Việc này chỉ hoàn thành được khi con em chúng ta được tiêm phòng sởi đầy đủ.
Nhân nói về vaccin, tôi nhớ vào đầu những năm 90 của thế kỷ trước, khi xuất hiện người nhiễm HIV đầu tiên ở nước ta, sau đó, số người nhiễm HIV ngày càng tăng. Điều đáng ngại nhất là HIV chưa có vaccin phòng ngừa, chưa có thuốc đặc trị. Song chúng ta đã sớm khẳng định, công tác truyền thông - giáo dục sức khỏe chính là vaccin phòng chống HIV. Quả thật, nếu chúng ta hiểu biết và thực hiện những hành vi phòng chống HIV thì chúng không thể xâm nhập vào cơ thể ta được. BS. Đỗ Hồng Ngọc (TP.HCM) đã từng phát biểu: “HIV khó lây, dễ phòng” là vậy.
Cách đây khoảng chục năm, tức là vào đầu thế kỷ này, chúng ta phải đối đầu với cúm A/H1N1, cúm A/H5N1. Gần đây lại xuất hiện rầm rộ bệnh tay-chân-miệng. Và hiện nay, các bệnh cúm A và tay-chân-miệng vẫn là mối nguy cơ đe dọa sức khỏe và tính mạng chúng ta. Chúng ta vẫn chưa có vaccin phòng ngừa các bệnh này. Tuy nhiên, chúng ta lại có xà phòng được xem như một vaccin phòng các bệnh trên và nhiều bệnh khác nữa. Chỉ cần chúng ta rửa tay bằng xà phòng vào những thời điểm cần thiết như trước khi ăn, trước khi nấu ăn, sau khi đi vệ sinh, sau khi làm vệ sinh cho trẻ... thì đã là một việc làm hữu hiệu phòng tránh bệnh tay-chân-miệng và các bệnh cúm A.
Những câu chuyện về vaccin thì rất nhiều niềm vui, song cũng không tránh khỏi những nỗi buồn. Ngoài phát minh ra những loại vaccin có giá trị to lớn trong công tác phòng bệnh, mỗi chúng ta đều có thể có những vaccin của chính mình cũng có giá trị phòng bệnh rất tốt.
BS. Nguyễn Tất Ứng
