Vụ tử tù mang thai: Trách nhiệm đầu tiên thuộc về cán bộ trông coi

Về phía người bán tinh trùng cho nữ tử tù này, sẽ không bị xử lý hình sự, chỉ bị xử phạt hành chính từ 30.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng.

Xung quanh vụ việc nữ tử tù Nguyễn Thị Huệ mua bán tinh trùng để có thai trong khi thời gian chấp hành án, PV đã có cuộc trao đổi với Luật sư Nguyễn Anh Thơm – Trưởng Văn phòng Luật sư Nguyễn Anh Thơm (Đoàn luật sư Thành phố Hà Nội).

Luật sư Nguyễn Anh Thơm – Trưởng Văn phòng Luật sư Nguyễn Anh Thơm (Đoàn luật sư Thành phố Hà Nội).

PV: Thư ông, Pháp luật quy định về việc giam giữ đối với tử tù như thế nào? Vụ việc có nêu rõ, nữ tử tù Nguyễn Thị Huệ lợi dụng lúc được tháo cùm ra ngoài vệ sinh để lấy tinh trùng bơm vào tử cung có đúng như quy định giam giữ tử tù hay không?

Luật sư Nguyễn Anh Thơm: Về công tác quản lý giam giữ người bị kết án tử hình, ngày 04/7/2012, Bộ Công An đã ban hành Thông tư số 39/2012/TT-BCA quy định việc quản lý, giam giữ người bị kết án tử hình như sau: Điều 4. Tiếp nhận, quản lý, giam giữ người bị kết án tử hình trong buồng giam.

Sau khi Tòa án đã xét xử sơ thẩm tuyên phạt bị cáo mức án tử hình thì Giám thị trại tạm giam phải làm thủ tục điều chuyển ngay người bị kết án tử hình vào buồng giam tại khu vực giam người bị kết án tử hình.

Khu vực, buồng giam người bị kết án tử hình phải bảo đảm yêu cầu quản lý, giam giữ nghiêm ngặt, chặt chẽ 24/24 giờ trong ngày (nếu người bị kết án tử hình là nữ thì phải bố trí cán bộ quản giáo nữ phụ trách). Trường hợp người bị kết án tử hình có biểu hiện tự sát, chống phá, trốn khỏi nơi giam hoặc có hành vi nguy hiểm khác thì có thể bị cùm một chân cả ngày, đêm (24/24 giờ); mỗi tuần được đổi chân cùm ít nhất một lần; mỗi ngày được mở cùm chân một lần, mỗi lần không quá mười lăm phút để người bị kết án tử hình làm vệ sinh cá nhân; trước khi mở cùm chân phải được sự đồng ý của Giám thị trại tạm giam; khi cán bộ quản giáo mở cùm chân phải có cán bộ hoặc chiến sĩ vũ trang bảo vệ giám sát chặt chẽ.

Mọi sinh hoạt của người bị kết án tử hình đều được thực hiện trong buồng giam. Trường hợp người bị kết án tử hình tuyệt thực, trại tạm giam phải lập biên bản, làm rõ nguyên nhân, lý do tuyệt thực và thông báo cho Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát nhân dân và Tòa án nhân dân cấp tỉnh nơi trại tạm giam đóng để phối hợp giải quyết…..

Như vậy, việc quản lý giam giữ người bị kết án tử hình là rất nghiêm ngặt. Mọi sinh hoạt đều được thực hiện ngay trong phòng giam. Do đó để xảy ra sự việc cho nữ tử tù này đi vệ sinh buổi sáng ra khỏi buồng giam phải điều tra làm rõ.

PV: Theo lời khai của nữ tử tù và phạm nhân Nguyễn Tuấn Hưng đã gặp nhau và thỏa thuận mua bán tinh trùng với giá 50 triệu đồng. Sau đó, Hưng đã 2 lần lấy tinh trùng của mình cho vào túi ni nông, kèm theo bơm kim tiêm và để vào nơi Huệ sắp đặt trước nhằm lấy số tiền kể trên. Ông có đánh giá như thế nào về tình tiết này?

Luật sư Nguyễn Anh Thơm: Theo tôi, cần phải làm rõ số tiền 50 triệu đồng này. Số tiền này đã được đưa vào cho Huệ cầm chưa. Nếu có thì ai là người đã chuyển tiền…

Đã có nhiều ý kiến cho rằng chưa chắc tinh trùng để trong túi nilon của phạm nhân Nguyễn Tuấn Hưng có thể giúp Huệ mang thai thoát án tử hình. Theo quan điểm của Luật sư, cơ quan điều tra có thể giám định bào thai ngay thời điểm hiện tại để xác định chính xác cha thai nhi không thưa ông? Trong vụ án này, nếu cơ quan điều tra cần thiết có thể buộc Nguyễn Thị Huệ xét nghiệm AND thai nhi trước khi sinh để căn cứ làm rõ bản chất vụ việc và xử lý theo qui định của pháp luật.

PV: Nữ tử tù Nguyễn Thị Huệ mang thai nên sẽ được ân giảm thành án chung thân có đúng không thưa ông? Xin ông cho biết rõ về quy định này?

Luật sư Nguyễn Anh Thơm: Nữ tử tù Nguyễn Thị Huệ sẽ được hoãn thi hành án tử hình và được ân giảm thành án chung thân vì đang mang thai.Điều 35 Bộ luật hình sự qui định Tử hình: “Không thi hành án tử hình đối với phụ nữ có thai, phụ nữ đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi. Trong trường hợp này hình phạt tử hình chuyển thành tù chung thân.

Điều 58 Luật thi hành án hình sự qui định Hoãn thi hành án tử hình“Hội đồng thi hành án tử hình quyết định hoãn thi hành án tử hình trong trường hợp Người bị kết án thuộc trường hợp quy định tại Điều 35 của Bộ luật hình sự; Trường hợp hoãn thi hành án theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều này thì thực hiện theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự”
Điều 259 Bộ luật tố tụng hình sự qui định Thi hành hình phạt tử hình“Chánh án Tòa án đã xử sơ thẩm ra quyết định thi hành án và thành lập Hội đồng thi hành hình phạt tử hình gồm đại diện Tòa án, Viện kiểm sát và Công an. Hội đồng thi hành án phải kiểm tra căn cước của người bị kết án trước khi thi hành án.

Trong trường hợp người bị kết án là phụ nữ thì trước khi ra quyết định thi hành án, Chánh án Toà án đã xét xử sơ thẩm phải tổ chức kiểm tra các điều kiện không áp dụng hình phạt tử hình được quy định tại Điều 35 của Bộ luật hình sự. Nếu có căn cứ người bị kết án có điều kiện quy định tại Điều 35 của Bộ luật hình sự thì Chánh án Toà án đã xét xử sơ thẩm không ra quyết định thi hành án và báo cáo Chánh án Toà án nhân dân tối cao để xem xét chuyển hình phạt tử hình thành tù chung thân cho người bị kết án.

Trước khi thi hành án đối với người bị kết án là phụ nữ thì Hội đồng thi hành án ngoài việc kiểm tra căn cước, phải kiểm tra các tài liệu liên quan đến điều kiện không thi hành án tử hình được quy định tại Điều 35 của Bộ luật hình sự.Trong trường hợp Hội đồng thi hành án phát hiện người bị kết án có điều kiện quy định tại Điều 35 của Bộ luật hình sự thì Hội đồng thi hành án hoãn thi hành án và báo cáo Chánh án Toà án đã ra quyết định thi hành án để báo cáo Chánh án Toà án nhân dân tối cao xem xét chuyển hình phạt tử hình thành tù chung thân cho người bị kết án”.

PV: Nếu trong quá trình mang thai, nữ tử tù xảy thai khi chưa tới ngày sinh thì có được hoãn thi hành tử hình không thưa ông?

Luật sư Nguyễn Anh Thơm: Trường hợp trong quá trình mang thai, thai bị hỏng, xảy, chết lưu hoặc khi sinh con ra sau này mà thai nhi bị chết thì Nguyễn Thị Huệ vẫn được ân giảm từ án tử hình chuyển thành tù chung thân. Qui định này thể hiện sự nhân đạo của pháp luật XHCN đối với phụ nữ khi mang thai và nuôi con nhỏ dưới 36 tháng tuổi.

PV: Trường hợp những đứa trẻ là con của các nữ tử tù sinh ra trong thời gian chấp hành án, ở đây là trường hợp cụ thể con của nữ tử tù Nguyễn Thị Huệ sẽ được nuôi dưỡng như thế nào? Nữ tử tù có được tại ngoại để nuôi con không thưa ông?

Luật sư Nguyễn Anh Thơm: Theo Điều 45 Luật Thi hành án hình sự, phạm nhân nữ có thai nếu không được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù thì được bố trí nơi ở hợp lý, được khám thai định kỳ hoặc đột xuất, được chăm sóc y tế trong trường hợp cần thiết; được giảm thời gian lao động, được hưởng chế độ ăn, uống bảo đảm sức khoẻ.

Phạm nhân nữ có thai được nghỉ lao động trước và sau khi sinh con theo quy định của Bộ luật lao động. Trong thời gian nghỉ sinh con, phạm nhân được bảo đảm tiêu chuẩn, định lượng ăn theo chỉ dẫn của y sĩ hoặc bác sĩ, được cấp phát thực phẩm, đồ dùng cần thiết cho việc chăm sóc trẻ sơ sinh. Phạm nhân nữ nuôi con dưới 36 tháng tuổi được bố trí thời gian phù hợp để chăm sóc, nuôi dưỡng con.

Trại giam có trách nhiệm tổ chức nhà trẻ ngoài khu giam giữ để chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ em là con của phạm nhân dưới 36 tháng tuổi. Trẻ em được đảm bảo khẩu phần ăn và các nhu cầu thiết yếu khác theo quy định.

Sau khi con đủ 36 tháng tuổi, phạm nhân nữ phải gửi con về cho thân nhân nuôi dưỡng. Trường hợp con của phạm nhân không có thân nhân nhận nuôi dưỡng, trại giam phải đề nghị Sở Lao động - Thương binh và Xã hội nơi phạm nhân chấp hành án chỉ định cơ sở bảo trợ xã hội tiếp nhận, nuôi dưỡng.

Trong thời gian chờ tiếp nhận, trẻ em được tiếp tục nuôi dưỡng tại nhà trẻ của trại giam. Sau khi chấp hành xong án phạt tù, phạm nhân nữ được nhận lại con theo quy định.

PV: Trong trường hợp để xảy ra sự việc nữ tủ tù mang thai khi đang chấp hành án, quy định trách nhiệm của các cán bộ quản lý giam giữ sẽ như thế nào thưa ông?

Luật sư Nguyễn Anh Thơm: Để xảy ra việc nữ tử tù mang thai trong thời gian giam giữ chờ thi hành án tử hình thì trách nhiệm đầu tiên thuộc về các cán bộ trực tiếp trông coi. Tùy theo mức độ hành vi vi phạm, cán bộ quản giáo có thể bị xử lý kỷ luật bằng hình thức kỷ luật, đình chỉ công tác hoặc có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.Trong trường hợp do chủ quan, thiếu sót và chưa làm hết trách nhiệm trong công tác quản lý phạm nhân để cho nữ phạm nhân mang thai thì có thể bị xem xét xử lý trách nhiệm hình sự theo điều 285 BLHS về tội Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng
Nếu có căn cứ xác đinh cán bộ quản lý cố ý để giúp cho nữ phạm nhân có thai thì sẽ có dấu hiệu phạm tội lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ. Tội phạm và hình phạt được qui định tại điều 281 BLHS.

PV: Về phía người bán tinh trùng cho nữ tử tù Nguyễn Thị Huệ, có xử lý hình sự không thưa ông?

Luật sư Nguyễn Anh Thơm: Không thể xử lý hình sự người bán tinh trùng (hoặc trực tiếp giao cấu) với nữ tử tù Nguyễn Thị Huệ để thoát án tử hình. Việc phạm nhân Nguyễn Tuấn Hưng có hành vi bán tinh trùng của mình cho nữ tử tù Nguyễn Thị Huệ là vi phạm pháp luật và có thể sẽ bị xử lý hành chính theo quy định.

Hành vi mua bán tinh trùng mới chỉ dừng lại ở việc xử phạt vi phạm hành chính theo quy định tại Điều 33 Nghị định 176/2013/NĐ-CP ngày 14/11/2013 về xử phạt hành chính trong lĩnh vực y tế. Theo đó, thực hiện cho, nhận noãn; cho, nhận tinh trùng; cho, nhận phôi khi không được phép theo quy định của pháp luật sẽ bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng.

Theo điều luật, Pháp luật nghiêm cấm mua bán tinh trùng dưới mọi hình thức. Căn cứ Khoản 2, Khoản 3 Điều 4 Luật hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác năm 2006 quy định các nguyên tắc trong việc hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến lấy xác phải vì mục đích nhân đạo, chữa bệnh, giảng dạy hoặc nghiên cứu khoa học, không nhằm mục đích thương mại.

Căn cứ Điều 4 Thông tư số 07/2003/TT-BYT ngày 28/5/2003 của Bộ y tế hướng dẫn thi hành Nghị định 12/2003/NĐ-CP ngày 12/02/2003 của Chính phủ về sinh con bằng phương pháp khoa học thì pháp luật nghiêm cấm hành vi kinh doanh tinh trùng, noãn, phôi.

Xin trân trọng cảm ơn ông!