Với đặc thù của một phương tiện chuyên chở hàng hóa, xe container thường có thiết kế thùng tải dài, trọng lượng xe lớn... Chính vì vậy, những chiếc xe này luôn mang đến hiểm họa khó lường cho các phương tiện khác cùng lưu thông trên đường. Nhiều vụ tai nạn kinh hoàng do xe đầu kéo gây ra khiến người ta kinh sợ mỗi khi nhìn thấy những “hung thần” này trên đường phố hay xa lộ. Qua sự việc này, nhiều vấn đề liên quan đến lái xe, chủ xe, cơ quan quản lý cần được nhìn nhận lại.
Nguyên nhân chủ yếu nào?
Nguyên nhân ban đầu của vụ tai nạn được xác định là xe mất phanh. Nguyên nhân đó có thể đưa ra ban đầu nhưng cũng hơi khó chấp nhận bởi trong vận tải đều có tất cả các quy định, quy trình khi lên xe, lái xe phải kiểm tra an toàn trước khi vận hành xe. Trong trường hợp này, liệu những quy định đó có bị bỏ qua?
Tài xế Phạm Thành Hiếu dương tính với ma túy.
Theo ông Khuất Việt Hùng - Phó Chủ tịch chuyên trách Ủy ban ATGT Quốc gia, đây không phải lần đầu tiên các lái xe trong những tai nạn thảm khốc như thế này vướng đến ma túy. Chạy xe đường dài, phải thức đêm nhiều dẫn đến buồn ngủ, căng thẳng thần kinh là những lý do được các tài xế xe khách, xe tải, xe container đưa ra để lý giải cho việc sử dụng chất kích thích. Những con số thống kê sẽ khiến nhiều người phải giật mình vì trên thế giới, số vụ tai nạn giao thông, trong đó lái xe có sử dụng ma túy chiếm tới 14%. Tại Việt Nam, năm 2014, 526 trường hợp lái xe, đa phần là lái xe đường dài, đã bị phát hiện dương tính với chất ma túy trong số 136.000 trường hợp được kiểm tra.
Theo số liệu của Ủy ban ATGT Quốc gia, hơn 60% nguyên nhân của các vụ tai nạn giao thông xuất phát từ hành vi của con người. Tài xế đóng vai trò rất quan trọng, quyết định tới sự an toàn của mỗi chiếc xe khi chạy trên đường, đặc biệt là xe khách, xe tải nặng hay xe container. Chính vì vậy, lái xe phải là người nhận được sự quan tâm đặc biệt khi xây dựng các chế tài, quy trình giám sát phù hợp nhưng cũng đủ sức răn đe.
Liên quan đến vụ việc trên, tại buổi họp báo Bộ Công an mới đây, Đại tá Đỗ Thanh Bình - Phó Cục trưởng Cục CSGT cho biết: “Từ vụ tai nạn thảm khốc ở Long An, cần siết chặt quản lý phương tiện cũng như phòng chống việc tài xế sử dụng ma tuý. Phải siết chặt việc quản lý đối với các phương tiện kinh doanh vận tải, đặc biệt là xe chạy đường dài. Bên cạnh đó, CSGT cũng sẽ tăng cường kiểm tra, kiểm soát các vi phạm của người tham gia giao thông, nhất là trong đợt cao điểm Tết Nguyên đán, xử lý nghiêm, kiên quyết theo quy định của pháp luật nhằm lập lại trật tự kỷ cương, nâng cao ý thức chấp hành Luật Giao thông của các lái xe”, Đại tá Đỗ Thanh Bình cho biết.
Ngoài các nguyên nhân để xảy ra TNGT do các lái xe sử dụng ma túy, các chất kích thích; rượu, bia, hạ tầng giao thông được nhắc ở trên..., lực lượng chức năng cho rằng một phần không nhỏ các vụ TNGT khác xảy ra cũng được chỉ ra đó là do ý thức tuân thủ chấp hành Luật Giao thông của người tham gia giao thông chưa cao, nó cũng là một trong những nguyên nhân nâng tỷ lệ người tử vong do TNGT.
Giải pháp nào để giảm thiểu tai nạn giao thông
Cũng tại buổi họp báo, Phó Cục trưởng Cục CSGT, Đại tá Đỗ Thanh Bình cũng chỉ ra vấn đề tiềm ẩn nhiều nguy cơ tai nạn giao thông, đó là “tốc độ phát triển cơ sở hạ tầng chưa tương xứng với tốc độ phát triển của lượng phương tiện tham gia giao thông. Do đó, để giảm thiểu hậu quả cần có sự vào cuộc đồng bộ của các cơ quan đơn vị, trong đó có yếu tố kỹ thuật để quản lý người điều khiển phương tiện. Tính hỗn hợp ở giao thông Việt Nam còn rất cao, do đó tiềm ẩn nguy cơ dẫn đến tai nạn giao thông”, Đại tá Đỗ Thanh Bình nói.
Qua sự việc thương tâm ở tỉnh Long An, mới đây, Bộ GTVT đã yêu cầu phải siết chặt việc học, thi và cấp bằng lái xe container. Tuy nhiên, việc siết chặt đó cũng sẽ không đem lại hiệu quả nếu những vấn đề khác không được đảm bảo, trong đó có yếu tố sức khỏe của tài xế. Để tiết kiệm chi phí, doanh nghiệp vận tải thường chọn cách thuê khoán lái xe theo thời vụ, thậm chí tự tuyển mà không có bất kỳ tiêu chuẩn nào. Do đó, việc quản lý người lao động đã bị nhiều doanh nghiệp bỏ qua. Bên cạnh đó, khâu hậu kiểm, giám sát các doanh nghiệp vận tải trong việc đảm bảo quy định về an toàn chưa được chú ý.
Còn ở góc độ quản lý, nhiều chuyên gia giao thông cho rằng không thể có bất kỳ lực lượng nào có đủ nguồn nhân lực để chỉ đi kiểm tra liệu việc học thi lấy bằng có đúng quy trình, doanh nghiệp có thực hiện đúng quy định pháp luật hay không. Điều cần thay đổi nhất ở đây chính là quy hoạch.
Tại Hội nghị trực tuyến tổng kết công tác bảo đảm trật tự, an toàn giao thông năm 2018, triển khai nhiệm vụ trọng tâm năm 2019 ngày 4/1 mới đây, Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình đề nghị phải khởi tố vụ án, khởi tố bị can. Không chỉ với lái xe mà phải liên đới trách nhiệm cả chủ xe. Trước đó, ngay sau khi vụ tai nạn xảy ra, Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình đã gửi lời thăm hỏi, động viên, chia buồn đến các nạn nhân và gia đình người bị nạn. Phó Thủ tướng chỉ đạo các cơ quan chức năng tỉnh Long An bố trí tối đa y bác sĩ, thuốc men để cứu chữa người bị thương; chỉ đạo điều tra, làm rõ, xử lý nghiêm theo quy định đối với lái xe, chủ xe vi phạm.
Phó Thủ tướng cho rằng, đây là một vụ đặc biệt nghiêm trọng, phải khởi tố vụ án, khởi tố bị can. Không chỉ với lái xe mà cả chủ xe phải liên đới trách nhiệm, phải xem xét điều tra vì đã đưa người nghiện heroin điều khiển xe thì trách nhiệm ở đâu phải xử nghiêm các nhà xe, nhất là các chủ xe bắt ép tài xế xoay vòng cho nhanh để hưởng lợi, đủ dấu hiệu là cũng phải xem xét xử lý thật nghiêm”, Phó Thủ tướng yêu cầu.
Cũng tại Hội nghị, Phó Thủ tướng cũng đề nghị Bộ Giao thông Vận tải xem lại quy định phối hợp kiểm tra giám sát lái xe đường dài, xây dựng các trạm dừng nghỉ như thế nào để cho lái xe nghỉ ngơi và có quy định lái xe đúng thời gian phải nghỉ ngơi. Quy định rõ ràng xử lý nghiêm những trường hợp lái xe vượt giờ quy định.
Dư luận mong muốn các cơ quan quản lý nhà nước xử lý thật nghiêm các vi phạm khi điều khiển phương tiện giao thông để hạn chế những vụ tai nạn kinh hoàng mà lỗi do chủ quan của con người sử dụng rượu bia, điều khiển phương tiện không tuân thủ các qui định của pháp luật, vi phạm Luật An toàn giao thông... Cùng với đó, các cơ quan quản lý giao thông cũng cần có giải pháp phân luồng để đảm bảo an toàn cho người dân khi lưu thông trên đường. Chỉ khi nào hạ tầng giao thông đảm bảo, luật pháp được thực thi nghiêm minh thì mới mong những hung thần container, xe đầu kéo hay xế hộp không còn là những hung thần trên đường phố nữa.