Valeria Marquez. Ảnh: instagram.com/v_marquez
Theo kênh Al Jazeera ngày 15/6, Valeria Marquez, 23 tuổi, là một người nổi tiếng ở Mexico. Cô đã bị bắn chết khi đang livestream (phát trực tiếp) trên TikTok vào ngày 13/5.
Marquez có hơn 113.000 người theo dõi trên nền tảng TikTok.
Theo thông cáo của văn phòng công tố bang Jalisco, vụ việc đang được điều tra theo các quy trình về femicide (sát hại phụ nữ) – được áp dụng trong các trường hợp nạn nhân bị giết vì lý do giới tính.
Sát hại phụ nữ là hành vi giết người liên quan đến yếu tố giới tính, nhắm vào phụ nữ và trẻ em gái. Theo báo cáo mới nhất từ Văn phòng Liên hợp quốc về phòng chống ma túy và tội phạm (UNODC) và UN Women, tình trạng sát hại phụ nữ đang gia tăng trên toàn cầu.
Năm 2023, cứ mỗi 10 phút lại có một phụ nữ bị bạn đời hoặc người thân sát hại.
Trong tổng số 85.000 phụ nữ và trẻ em gái bị sát hại trên toàn thế giới vào năm 2023, có 60% (tức 51.000 người) bị bạn đời hoặc người thân giết.
Honduras là quốc gia có tỷ lệ sát hại phụ nữ cao nhất khu vực, khi 7,2 phụ nữ bị giết trên mỗi 100.000 người năm 2023, tiếp theo là Cộng hòa Dominica (2,4/100.000) và Brazil (1,4/100.000).
Mexico đứng thứ tư với tỷ lệ 1,3 trên 100.000 phụ nữ, ngang với Paraguay, Uruguay và Bolivia.
Về số lượng tuyệt đối, Brazil ghi nhận số ca sát hại phụ nữ cao nhất với 1.463 nạn nhân, tiếp theo là Mexico với 852 người và Honduras với 380 người trong năm 2023.
Tỷ lệ sát hại phụ nữ tại Mexico nhìn chung đang tăng, dù có một số dao động theo từng năm.
Vấn đề này ngày càng trở nên đáng lo ngại ở Mexico khi số trường hợp ghi nhận tăng mạnh trong thập kỷ qua. Năm 2015, các vụ sát hại phụ nữ chiếm 19,8% số vụ giết người nữ giới. Đến năm 2024, con số này tăng lên 24,2%.
Theo Ủy ban Kinh tế Liên hợp quốc về Mỹ Latinh và Caribe (UNCLAC), năm 2015, tỷ lệ sát hại phụ nữ ở Mexico là 0,7/100.000. Đến năm 2023, con số đã tăng lên 1,3/100.000 – dù giảm nhẹ so với mức đỉnh 1,6/100.000 vào năm 2021. Bạo lực giới đã gia tăng trên toàn cầu trong đại dịch COVID-19 và Mexico không phải ngoại lệ.
Mặc dù dữ liệu của UNCLAC cho thấy tỷ lệ này có giảm trong ba năm qua, nhưng các chuyên gia cảnh báo đây vẫn là một vấn đề nghiêm trọng và âm ỉ do nhiều trường hợp bị báo cáo thiếu.
Theo Khảo sát Quốc gia về Động lực Quan hệ trong Hộ gia đình của Mexico, có tới 85% phụ nữ từ 15 tuổi trở lên từng bị bạo lực thể xác hoặc tình dục không trình báo với chính quyền.
Vụ sát hại Marquez xảy ra chỉ vài ngày trước khi một nữ ứng viên thị trưởng ở bang Veracruz cũng bị bắn chết khi đang phát trực tiếp cùng với ba người khác.
Theo Hệ thống An ninh Công cộng Quốc gia Mexico (SNSP), tỷ lệ sát hại phụ nữ toàn quốc năm 2024 là 1,18/100.000.
Bang Morelos ở Mexico có tỷ lệ cao nhất với 4,7/100.000, tiếp theo là Chihuahua (2,35/100.000) và Tabasco (2,22/100.000).
Tại bang Jalisco, nơi Marquez bị giết, tỷ lệ sát hại phụ nữ là 0,63/100.000 vào năm 2024.
Jalisco đứng thứ sáu trong số 32 bang của Mexico (tính cả Mexico City) về số vụ giết người, trong đó 906 vụ được ghi nhận kể từ khi Tổng thống Claudia Sheinbaum nhậm chức vào tháng 10/2024.
