Trong quá trình tìm kiếm “hài cốt liệt sĩ”, Công đoàn Ngân hàng Chính sách xã hội (CSXH) phối hợp với “cậu” Thủy tìm kiếm 4 đợt tại Đắk Lắk (2 đợt), Bình Phước và Quảng Trị. Tổng số hài cốt được quy tập qua việc tìm kiếm là 97 bộ. Trong khi đó, chi phí hỗ trợ một bộ hài cốt liệt sĩ hoàn tất là 75 triệu đồng.
Theo Luật sự Tạ Quang Tòng - Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư tỉnh Đắk Lắk, Trưởng Văn phòng Luật sư THT tại Đắk Lắk - xét tính chất của sự việc, trong pháp lệnh Người có công chỉ cho phép một đơn vị duy nhất được tìm kiếm và quy tập mộ liệt sĩ, đó là Bộ Quốc phòng. Ngân hàng CSXH không có chức năng tìm kiếm và quy tập mộ liệt sĩ, việc Ngân hàng này tự động đi thuê người để tìm kiếm hài cốt liệt sĩ là hành vi trái với quy định của Nhà nước.
Thưa luật sư, mới đây đối tượng Nguyễn Thanh Thúy (tức "cậu" Thủy) đã bị cơ quan điều tra Công an tỉnh Quảng Trị bắt giữ để làm rõ dấu hiệu liên quan đến việc làm giả hài cốt liệt sĩ để trục lợi bất chính. Vì Ngân hàng CSXH là đơn vị đã lựa chọn “cậu” Thủy trong việc tìm kiếm hài cốt liệt sĩ, vậy dưới góc độ pháp lý, luật sư có thể cho biết trách nhiệm của Ngân hàng CSXH được xem xét cụ thể như thế nào trong vụ việc này?
Như tôi vừa nói, vì Ngân hàng CSXH đã thực hiện một loại công việc không được giao hay nói cách khác là Ngân hàng CSXH không có chức năng để tìm kiếm và quy tập hài cốt liệt sĩ. Do đó, nếu Ngân hàng CSXH tự ý thực hiện việc này là trái với quy định của Nhà nước.
Khi đã trái với quy định của Nhà nước thì phải có ai đó chịu trách nhiệm về quyết định sai trái này. Mặt khác, số tiền mà Ngân hàng CSXH đã trả cho ông Thúy là số tiền rất lớn. Qua các phương tiện truyền thông, báo chí, chúng ta nghe được rằng số tiền đó là 4 ngày lương của cán bộ, công nhân viên chức trong toàn bộ hệ thống Ngân hàng CSXH đóng góp.
Nhưng dù đó là tiền gì, đã nộp vào hệ thống ngân hàng thì phải nằm trong tài khoản của ngân hàng, nằm trong kho của ngân hàng. Và số tiền đó chỉ được xuất ra khi có lệnh chi của Tổng Giám đốc hoặc người ủy quyền.
Nếu như cơ quan chức năng xác định rằng, “cậu” Thủy là đối tượng “lừa đảo để chiếm đoạt tài sản” thì ai đó trong Ngân hàng CSXH phải chịu trách nhiệm về việc đã chi tiền cho hoạt động lừa đảo.
Phía Ngân hàng CSXH cho rằng họ đứng ra quy tập hài cốt liệt sĩ là xuất phát từ cái tâm. Cho dù xuất phát từ “cái tâm” thì việc làm của Ngân hàng CSXH đã đúng với quy định của pháp luật hay chưa, thưa luật sư?
“Lãnh đạo Ngân hàng CSXH phát biểu rằng họ làm việc đó vì “cái tâm”. Thực ra mà nói “cái tâm” là cái không bao giờ sờ thấy được. Người ta sẽ rất thắc mắc, rất ngạc nhiên tại sao anh không được giao nhiệm vụ gì, không ai giao cho anh làm việc đó, không phải trách nhiệm của anh, và anh lại phải bỏ ra một số tiền rất lớn nhưng đồng thời lại rất tích cực lao vào đó - điều đó bắt buộc người ta phải nghi ngờ anh”, Luật sư Tạ Quang Tòng.
Dù xuất phát từ cái gì thì phải trên nền quy định của pháp luật. Pháp luật Việt Nam đã quy định rất rõ ràng rằng: người dân được quyền làm những gì pháp luật không cấm, còn cán bộ công nhân viên chức nhà nước thì chỉ được làm những gì pháp luật cho phép.
Và trong trường hợp cụ thể của Ngân hàng CSXH Việt Nam, tức là tiến hành tìm kiếm và quy tập hài cốt liệt sĩ thì không có một cơ quan nào có thẩm quyền cho phép Ngân hàng CSXH Việt Nam làm việc này. Và pháp lệnh Người có công cũng nói rất rõ ràng là chỉ Bộ Quốc phòng mới được thực hiện nhiệm vụ này. Cho nên không phải cứ muốn làm là làm. Làm như vậy là chưa đúng pháp luật.
Thưa luật sư, giả sử nếu cơ quan điều tra công bố kết luận có việc làm giả, dù rất nhỏ, trong số 97 bộ hài cốt liệt sĩ do “cậu” Thủy và Ngân hàng CSXH Việt Nam quy tập. Theo luật sư hướng xử lý sẽ như thế nào, Ngân hàng CSXH có bị xem xét trách nhiệm liên đới hay không?
Trước tiên phải xác định hành vi của “cậu” Thủy, nếu cơ quan chức năng xác định rằng là hành vi “lừa đảo chiếm đoạt tài sản”, thì ông này và những người đồng phạm sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự về tội “lừa đảo chiếm đoạt tài sản”.
Nhưng vấn đề ở đây là xác định tội danh và tội phạm từ các cơ quan tiến hành tố tụng, và nếu như trong trường hợp có thể mở rộng vụ án, mở rộng điều tra (vì pháp luật chúng ta không cho phép bỏ lọt tội phạm) để xác định thật rõ hành vi này thì cơ quan chức năng sẽ làm việc đó.
Còn về trách nhiệm liên đới, như tôi đã nói, Ngân hàng CSXH phải chịu trách nhiệm về số tiền đã chi ra cho hoạt động lừa đảo này nếu cơ quan chức năng xác định rằng “cậu” Thủy là “lừa đảo chiếm đoạt tài sản”. Còn chịu trách nhiệm như thế nào thì cơ quan chức năng sẽ trình bày việc đó.
Xin cảm ơn luật sư!
Theo Dân trí