“Vụ việc này đã kết thúc”, “đủ là đủ” – đánh giá của các nhà khoa học Mỹ đối với các chế phẩm vitamin rất rõ ràng và mạnh mẽ: những người trưởng thành, khỏe mạnh không có biểu hiện bị thiếu chất dinh dưỡng thì không cần dùng thực phẩm bổ sung dù là vitamin hay các khoáng chất vì chúng không những vô bổ mà trong trường hợp xấu nhất còn có thể gây hại.
Đánh giá này được thể hiện trong một bài bình luận công bố trên tạp chí chuyên đề quan trọng nhất dành cho các chuyên gia về nội khoa Mỹ “Annals of Internal Medicine”. Trong phần đánh giá nghiên cứu tổng quan và qua hai nghiên cứu mới đây nhất, các tác giả đều đi đến kết luận nghiêm túc: không thể chứng minh tác dụng của các loại vitamin. Thị trường thực phẩm bổ sung cỡ tiền tỷ Tuy thiếu bằng chứng về hiệu quả của các loại thuốc vitamin, người tiêu dùng Mỹ và Đức từ nhiều năm nay sử dụng ngày càng nhiều vitamin: Ở Đức khoảng ¼ dân số thường xuyên dùng vitamin dưới dạng thực phẩm bổ sung.
Riêng năm 2010, ngành công nghiệp dược đạt doanh thu trên 900 triệu Euro. Trong khi đó, từ lâu, người ta đã biết về lâu dài, các loại thực phẩm bổ sung có thể gây hại, gần đây nhất cơ quan của EU về an toàn thực phẩm (Efsa), đã cảnh báo nhiều vị cao niên sử dụng quá nhiều chất bổ sung (supplement).
Tình hình ở Mỹ thậm chí còn tệ hơn, mặc dù kết luận của các công trình nghiên cứu về chất bổ sung tiêu cực, nhưng việc tiêu thụ các chất bổ sung lại liên tục tăng, Eliseo Guallar thuộc ĐH Johns Hopkins ở Baltimore và các cộng sự đã đưa vấn đề này vào kết luận bài bình luận của họ trong bài báo nói trên. Hàng năm người Mỹ chi khoảng 12 tỷ USD cho các loại thuốc vitamin và khoáng chất.
Sau đây là những lý do quan trọng nhất được các chuyên gia đưa ra để chống lại các loại thuốc vitamin:
• Vitamin cho người lớn không có vấn đề về dinh dưỡng: Trong một khảo sát sơ bộ, các nhà khoa học Stephen Fortmann thuộc Kaiser Permanente Center for Health Research ở Portland và các cộng sự đã thu thập, đánh giá dữ liệu của trên 450.000 tình nguyên viên cao tuổi từng dùng riêng lẻ thuốc viên vitamin hay Multivitamin. Kết quả không có bằng chứng về việc Vitamin có thể giảm nguy cơ bị bệnh tim mạch, bệnh ung thư hay giảm tử vong nhờ dùng thuốc.
• Chế phẩm Multivitamin chống sự suy giảm trí nhớ: Trong việc đánh giá các dữ liệu từ một công trình nghiên cứu lớn “Physicians’ Health Study II”, các nhà nghiên cứu Francine Grodstein và Jacqueline O’Brien thuộc Bostoner Brigham and Women’s Hospital và các cộng sự đi đến kết luận, các cụ ông trên 65 tuổi không được lợi lộc gì khi dùng lâu dài multivitamin. Các nhà nghiên cứu quan sát khoảng 6.000 thầy thuốc trong khoảng thời gian 12 năm về năng lực của bộ não của những người tham gia thí nghiệm, trong đó một nhóm uống thường xuyên multivittamin còn một nhóm uống thuốc không có chất hữu hiệu, thuốc giả (Placebo). Kết quả thí nghiệm ở hai nhóm không có gì khác nhau.
• Multivitamin bảo vệ chống tái phát nhồi máu cơ tim: Trong một công trình nghiên cứu khá tốn kém Garvasio Lamas thuộc Columbia University Division of Cardiology at Mount Sinai ở Miami và các cộng sự đã tìm hiểu liệu uống Multivitamin liều cao và các khoáng chất sau khi bị nhồi máu cơ tim có tránh được sự tái phát nhồi máu cơ tim hay không.
1.708 nam giới và phụ nữ ở 134 trung tâm nghiên cứu được phát hoặc Vitamin hay thuốc giả Placebo. Mặc dù có nhiều khó khăn vì nhiều bệnh nhân không uống thuốc như chỉ định hoặc bỏ không tham gia thí nghiệm giữa chừng, các nhà khoa học vẫn đi đến kết luận, các loại thuốc này không giảm được nguy cơ tái phát bệnh tim so với cách điều trị thông thường.
Rủi ro đối với Vitamin E, A và Beta-Carotene
Các nghiên cứu tổng quan trước đây và các nghiên cứu mới nhất đều khẳng định kết quả của các nhà phân tích khác và các hướng dẫn, bình luận của các chuyên gia nội khoa. Các công trình nghiên cứu quy mô lớn cho thấy, dùng vitamin E và A (liều cao) cũng như dùng Beta-Carotene có thể gây nguy cơ tử vong cao hơn. Những bằng chứng khoa học thu được đủ để khẳng định không nên dùng thường xuyên thực phẩm bổ sung. Cần sử sự tương ứng khi có những kết quả tiêu cực.
Nhận định cho rằng phần lớn các loại thực phẩm bổ sung không giúp tránh được các bệnh mãn tính hoặc kéo dài sự sống đều đúng đối với người tiêu dùng nói chung – những người không bị thiếu chất dinh dưỡng.
Guallar và nhóm đồng tác giả khuyến cáo các đồng nghiệp cần chú ý đến các kết quả nghiên cứu hiện nay khi tiến hành các nghiên cứu khác. Không có lý do gì để tiếp tục tiến hành các nghiên cứu phòng ngừa lớn đối với các chất chống oxy hóa, a xít folic và vitamin B; riêng với vitamin D thì cần tiếp tục nghiên cứu thêm.
Xuân Hoài (dịch)
