Việt Nam lần đầu thay xương chậu nhân tạo in 3D bằng robot

Ca phẫu thuật thay xương chậu nhân tạo thành công mở ra kỷ nguyên trong điều trị bệnh lý cơ xương khớp. Đặc biệt, đây là ca mổ đầu tiên tại Việt Nam sử dụng tích hợp các thiết bị tối tân như robot Artis Pheno phần mềm dựng hình 3D, công nghệ in 3D trên vật liệu titan hiện đại, thực hiện trong phòng mổ Hybrid OR1. Đây được xem là “phòng mổ của tương lai” với sự kết hợp của các thiết bị chẩn đoán, can thiệp và phẫu thuật trong cùng một khu vực, giúp phẫu thuật nội soi và các can thiệp ít xâm lấn trở nên dễ dàng, tiết kiệm thời gian và giảm các nguy cơ xấu, đặc biệt là nguy cơ nhiễm khuẩn trong quá trình vận chuyển bệnh nhân giữa khoa chẩn đoán hình ảnh và phòng mổ.

Ca đại phẫu kéo dài 7 giờ đồng hồ đã diễn ra thành công tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh.

Ca đại phẫu kéo dài trong hơn 7 tiếng đồng hồ với sự tham gia của ekip gồm 15 chuyên gia hàng đầu đến từ 7 chuyên khoa gồm Trung tâm Phẫu thuật khớp - Y học thể thao, khoa Ung bướu, khoa Chấn thương chỉnh hình, khoa Ngoại tổng quát, khoa Gây mê hồi sức, khoa Giải phẫu bệnh và phục hồi chức năng đã ghép nối thành công xương chậu nhân tạo cho nam bệnh nhân mắc ung thư xương, giúp người bệnh thoát khỏi nguy cơ phải cắt bỏ một nửa khung xương chậu và có thể là tháo bỏ toàn bộ chân trái.

Tháng 05/2020, bệnh nhân Thân Đức T. (57 tuổi, ở Bắc Giang) nhận thấy xuất hiện đau vùng chậu hông bên trái, đau tăng dần, làm hạn chế vận động của chân. Anh T. đi khám và phát hiện có khối u ở vùng hông bên trái, sau khi sinh thiết, anh được chẩn đoán ung thư (sarcom) xương cánh chậu trái cần nhập viện để điều trị.

Trải qua 4 đợt hóa trị liệu, nhưng những cơn đau vẫn không dứt, bệnh nhân bị hạn chế vận động ở khớp háng trái, khối u ác tính phát triển và có dấu hiệu chèn ép thần kinh đùi phía chân trái khiến anh mất dần khả năng di chuyển. Kết quả trên phim chụp cắt lớp vi tính cho thấy khối u đã xâm lấn “ăn” hết một nửa cánh chậu trái và phá hủy khớp háng trái. Do đó, việc phẫu thuật loại bỏ khối u cần thực hiện nhanh chóng.

“Đối mặt với căn bệnh ung thư là điều tồi tệ nhất trong cuộc đời tôi. Để triệt căn khối u, ngăn sự xâm lấn phát triển cũng như bảo toàn tính mạng, các bác sĩ có tính tới khả năng sẽ phải tháo bỏ toàn bộ xương chậu phía bên trái. Điều này đồng nghĩa với việc tôi sẽ trở thành người tàn phế”, anh T. kể lại.

Theo GS.TS.BS Trần Trung Dũng: “Ca bệnh này vô cùng phức tạp do khối u xương nằm tại vị trí vùng cánh chậu, xâm lấn một phần vào vùng ổ cối của khớp háng, nơi có rất nhiều cấu trúc mạch máu, thần kinh và gân cơ đi qua. Bên cạnh đó, vùng khung chậu còn đóng vai trò rất quan trọng trong việc nâng đỡ nội tạng trong ổ bụng, đồng thời là điểm tựa cho hai chân đi lại. Chỉ định làm phẫu thuật cắt bỏ khối u là giải pháp tối ưu, tuy nhiên điều này chỉ bảo toàn được tính mạng của bệnh nhân nhưng lại khiến bệnh nhân có nguy cơ đối diện với tàn phế".

Thách thức cho đội ngũ chuyên gia trước ca phẫu thuật chưa từng có tại Việt Nam là làm sao vừa loại bỏ được khối u ác tính, cắt bỏ phần xương chậu đã hư hại nhưng phải giữ được chi thể và chức năng vận động cho người bệnh.

“Để đảm bảo chức năng cũng như bảo toàn tính mạng, bệnh nhân được cắt bỏ khoảng ¾ cánh chậu, vì vậy việc phục hồi là một bài toán vô cùng khó. Chúng tôi phải phối hợp giữa việc phục hồi bằng công nghệ in 3D (mô phỏng lại cánh chậu của bệnh nhân) với việc tính toán để phần cánh chậu mới khớp với phần còn lại. Với xương ở các khu vực khác khi tạo hình chỉ cần quan tâm tới hai chiều, riêng tạo hình xương cánh chậu phải quan tâm tới ba chiều, tức là liên kết với xương ở ba hướng khác nhau, làm sao để không thừa không thiếu, vừa đảm bảo về giải phẫu vừa đảm bảo chức năng về truyền lực. Đây là một bài toán không hề đơn giản đối với cả ê-kíp”, Giáo sư Dũng chia sẻ thêm.

Cơ thể của con người không ai giống ai và kỹ thuật In 3D là phương pháp phù hợp nhất vì bộ phận cấy ghép cần tùy biến theo từng bệnh nhân. Sau nhiều cuộc hội chẩn, các bác sĩ đã ứng dụng công nghệ dựng mô phỏng 3 chiều kỹ thuật số tái tạo chính xác xương chậu của bệnh nhân, thiết kế mô hình 3D và thực hiện ca mổ thực nghiệm trên xương mô hình. Nhờ đó, việc phẫu thuật xương chậu nhân tạo đưa vào lắp ráp trong cơ thể sẽ trở nên đơn giản hơn, thuận lợi, chính xác và rút ngắn thời gian phẫu thuật.

Bác sĩ theo dõi về mô hình 3 chiều kỹ thuật số trên máy tính ngay tại khu điều khiển trong phòng mổ hybrid hiện đại.

Từ mô hình kỹ thuật số, các kỹ sư, các chuyên gia và bác sĩ đã tạo ra phần xương chậu nhân tạo thay thế cho bệnh nhân bằng công nghệ in 3D. Với phần xương chậu từ kim loại Titan đặc biệt được thiết kế riêng phù hợp với cấu trúc của đoạn xương nhân tạo, giúp cho phần xương được cấy ghép liên kết chặt chẽ, đảm bảo khả năng chịu lực và truyền tải lực. Kết hợp với công nghệ in 3D tại BVĐK Tâm Anh, vật liệu kim loại có thể được chế tạo với mọi hình dạng và kích thước theo yêu cầu, đảm bảo được về mặt kỹ thuật của cuộc phẫu thuật.

Sự kết hợp của vật liệu kim loại Titan với công nghệ in 3D giúp cho các bệnh nhân bị tổn thương xương, khuyết xương, ung thư xương… được “hồi sinh” vận động thay vì phải chấp nhận tàn tật vĩnh viễn như trước đây.

Ca phẫu thuật được thực hiện trong phòng mổ Hybrid OR1 hiện đại hàng đầu thế giới của BVĐK Tâm Anh với hệ thống robot Artist Pheno và hệ thống hình ảnh dẫn đường hỗ trợ định vị, dựng hình 3D trực tiếp trong phẫu thuật để tính toán các mốc đặt xương, giúp việc tính toán các góc nghiêng loại bỏ u và đặt xương chậu nhân tạo chính xác. Sự phối hợp chặt chẽ và ăn ý giữa các chuyên khoa, chuyên gia và trang thiết bị hiện đại giúp ca phẫu thuật diễn ra thuận lợi và thành công.

“Ca phẫu thuật thành công không chỉ nhờ công sức của các bác sĩ trực tiếp phẫu thuật mà còn là sự góp sức từ nhiều ekip. Đặc biệt, ekip gây mê hồi sức do Giáo sư, Tiến sĩ, Bác sĩ Nguyễn Quốc Kính - Trung tâm hồi sức tích cực, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh chỉ đạo đã lựa chọn phương pháp gây mê hiện đại, an toàn, đồng thời lên các phương án gây tê phong bế vùng phẫu thuật để giảm đau cho người bệnh sau khi kết thúc cuộc mổ. Ekip khoa Nội ung bướu do Tiến sĩ bác sĩ Vũ Hữu Khiêm lên phương án điều trị hóa chất phù hợp cho bệnh nhân sau cuộc phẫu thuật”, Giáo sư, tiến sĩ, bác sĩ Trần Trung Dũng cho biết.

Robot Artist Pheno được sử dụng để dựng hình 3D trực tiếp trong phẫu thuật tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh.

Gần 12 tiếng sau mổ, bệnh nhân đã hoàn toàn tỉnh táo, các chỉ số sinh tồn ổn định, bệnh nhân hồi phục nhanh, có thể ngồi dậy và tập nhẹ nhàng tại giường. Dự kiến bệnh nhân sẽ xuất viện sau 7 ngày với sự chăm sóc đặc biệt của các bác sĩ Trung tâm hồi sức tích cực, Trung tâm điều trị Đau và Chăm sóc giảm nhẹ, sớm trở lại cuộc sống sinh hoạt bình thường cùng sự hỗ trợ của các bác sĩ Trung tâm Y học thể thao - phục hồi chức năng.

Bệnh lý ung thư xương thường được xếp ở mức độ nguy hiểm cao, nếu không có sự can thiệp và điều trị kịp thời sẽ phát triển và lan rộng nhanh chóng. Nếu 20 năm trước, bệnh nhân ung thư xương ở tay hay chân phải chịu sự thiếu hụt bộ phận đó suốt đời thì những năm gần đây việc điều trị triệt để ung thư xương bằng cách hóa trị, cắt bỏ tổ chức ung thư xương kết hợp với việc ghép xương nhân tạo để phục hồi chức năng vận động đã giúp bệnh nhân thoát cảnh tật nguyền. Đây là một kỹ thuật phẫu thuật rất khó, cần độ tỉ mỉ, chuyên môn và hỗ trợ từ những thiết bị hiện đại, vì vậy chỉ những bác sĩ có tay nghề cao và dày dặn kinh nghiệm mới có thể làm thực hiện phẫu thuật này.

Ca phẫu thuật thay ghép xương phức tạp được thực hiện thành công đã khẳng định sự phát triển toàn diện trong chuyên khoa Phẫu thuật Khớp - Y học thể thao, BVĐK Tâm Anh cũng như nỗ lực của đội ngũ y bác sĩ nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân. Việc sở hữu những chuyên gia với kỹ thuật đỉnh cao, thiết bị hiện đại mở ra hy vọng cho người bệnh được điều trị ngay trong nước với chi phí hợp lý, “tái sinh” vận động trước nguy cơ tật nguyền.

Bệnh nhân hồi phục vận động nhờ thay khớp toàn phần, ghép xương nhân tạo tại BVĐK Tâm Anh