Thành công của chuyên ngành ghép tạng năm 2024 nổi trội là ca ghép tim - gan đồng thời trên cùng một bệnh nhân sự sống tính theo ngày; ghép khí quản cho bệnh nhân; ghép gan cho bệnh nhân suy gan tối cấp, sự sống tính theo giờ...
Cùng đó, nhiều ca ghép tạng khác như ghép phổi, ghép giác mạc, ghép tim, gan cho bệnh nhi... thành công, đã giúp hàng chục cuộc đời mong manh hồi sinh sự sống...
Những ca ghép tạng hồi sinh sự sống mong manh
Những ngày cuối năm 2024, bệnh nhân Hiền, 36 tuổi ở Nghệ An đã được rời Bệnh viện (BV) Phổi Trung ương về nhà với một cơ thể khoẻ mạnh sau 7 tháng nằm viện, trải qua 1 ca ghép phổi, vài ca phẫu thuật do bệnh nền. Chị Hiền cho biết, giờ đây chị có thể tự làm các công việc phục vụ bản thân, đi bộ được hàng trăm mét mà không biết mệt. Chị mong muốn trở về nhà, nơi có gia đình của mình để phục hồi sức khỏe...
Bệnh nhân Hiền trước đó được chẩn đoán ngoài căn bệnh tràn dịch màng phổi, còn mắc thêm một căn bệnh hiếm có tên bệnh LAM - còn gọi là bệnh phổi đột lỗ. Nguyên nhân là do một sự tăng trưởng không đau của tế bào cơ trơn xung quanh phổi, các mạch máu phổi, mạch bạch huyết và màng phổi.
Để cứu sống chị Hiền, các y bác sĩ BV Phổi Trung ương đã đưa ra một số giải pháp, trong đó ghép phổi là tối ưu nhất. May mắn, có nguồn phổi hiến tặng từ một người cho chết não, tháng 4/2024, chị Hiền bước vào ca ghép phổi với nhiều hy vọng.
Bác sĩ Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức thực hiện ca ghép tim - gan đồng thời đầu tiên thành công. Ảnh: Bống Vũ
Theo chia sẻ của các y bác sĩ BV Phổi Trung ương, để có được tạng để ghép phổi, cứu sống bệnh nhân Hiền đã khó, nhưng để bệnh nhân hồi phục được đến ngày ra viện là một sự “thần kỳ”. Theo các bác sĩ, đây là ca ghép phổi phức tạp nhất từ trước đến nay do bệnh nhân mắc bệnh hiếm, lại mắc thêm nhiều bệnh nền.
“Thành công của ca ghép phổi này cho thấy trình độ tay nghề của các y bác sĩ Việt Nam không thua kém các nước phát triển. Thời gian tới đây, y tế Việt Nam có thể chủ động hoàn toàn các quy trình trong ghép phổi như ở các nước phát triển”- TS. Đinh Văn Lượng - Giám đốc BV Phổi Trung ương nói.
Cách đây vài tháng, đêm 1/10/2024, các thầy thuốc BV Hữu nghị Việt Đức đã bước vào thực hiện một ca ghép tạng đầy cân não; ghép đồng thời tim - gan trên cùng một người bệnh. Mặc dù đã có nhiều kinh nghiệm ghép tạng như tim, gan, thận, khí quản... nhưng đây là lần đầu tiên một ca ghép đồng thời cả hai tạng khó trên cùng một bệnh nhân rất nặng cũng khiến các ê-kíp chuyên gia của BV Hữu nghị Việt Đức đối mặt với nhiều rủi ro, áp lực về gây mê, hồi sức...
Thế nhưng bằng sự chuẩn bị kỹ lưỡng về chuyên môn, nhân lực và quá trình làm chủ kỹ thuật cao trong y tế đã giúp các thầy thuốc tự thực hiện thành công ca ghép. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử y học Việt Nam, các bác sĩ tiến hành thành công ca ghép tim - gan đồng thời trên một người bệnh đặc biệt ở giai đoạn nặng. Người bệnh may mắn này là anh Đinh Văn Hòa (41 tuổi) bị căn bệnh cơ tim giãn từ lâu khiến chức năng tim suy giảm theo thời gian kèm theo gan, thận và các tạng khác cùng suy giảm, làm cho sự sống của anh chỉ còn được tính theo ngày...
Theo TS. Dương Đức Hùng - Giám đốc BV Hữu nghị Việt Đức chia sẻ, số trường hợp ghép tim - gan ở giai đoạn cấp cứu trên thế giới không nhiều, tập trung chủ yếu ở các nước có nền y học và điều kiện kinh tế phát triển.
“Thành công của ca ghép này không chỉ thể hiện trình độ y bác sĩ Việt Nam đã làm chủ hoàn toàn các kỹ thuật ghép tạng kể cả các trường hợp ghép đa phức tạp, nặng mà còn mang lại sức khoẻ, sự sống cho người bệnh”- TS. Dương Đức Hùng nói.
Trước đó, tháng 8/2024, cũng các thầy thuốc của BV Hữu nghị Việt Đức đã thực hiện thành công ca ghép khí quản từ đoạn khí quản của người cho chết não kết hợp với phẫu thuật tạo hình thực quản hẹp cho nam bệnh nhân Nguyễn Văn Ngọc. Đây cũng là ca bệnh hiếm gặp, phức tạp lần đầu tiên thành công tại Việt Nam.
Với sự nỗ lực của ngành Y tế, đến nay cả nước đã có 27 bệnh viện thực hiện ghép tạng, trong đó có 27 bệnh viện ghép thận, 8 bệnh viện ghép gan, 5 bệnh viện ghép tim, 4 bệnh viện ghép phổi và 2 bệnh viện ghép được tụy. Các bệnh viện đã tiến hành ghép tạng cho hàng trăm bệnh nhân thời gian qua.
Theo TS. Dương Đức Hùng cho tới thời điểm này, phẫu thuật ghép khí quản nói chung và phẫu thuật ghép đường thở nói riêng vẫn còn là một thách thức trong ngành Ngoại khoa và trong giới y học trên thế giới. Tuy nhiên với kết quả thành công của bệnh nhân này đã mở ra một viễn cảnh tươi sáng cho những bệnh nhân có tổn thương đoạn khí quản dài trên 6cm (do chấn thương, hẹp bẩm sinh hoặc u...) có thể phục hồi trở lại đường thở tốt nhất.
Cũng chính các thầy thuốc BV Hữu nghị Việt Đức tháng 5/2024 đã tiến hành ca ghép gan “ngoạn mục” lần đầu tiên thành công. Đây cũng là lần đầu tiên hệ thống ghép tạng của Việt Nam tiến hành ghép tạng đối với bệnh nhân đã hôn mê, sự sống chỉ còn tính bằng giờ...
Là BV hạng đặc biệt của khu vực miền Trung, các bác sĩ BV Trung ương Huế đã không ngừng làm chủ nhiều kỹ thuật cao trong ghép tạng. Mới đây, từ trái tim hiến tặng của người cho chết não được vận chuyển từ BV Bạch Mai (Hà Nội) vào Huế, các bác sĩ của BV Trung ương Huế đã thực hiện thành công ca ghép tim xuyên Việt, xác lập kỷ lục với thời gian cấy ghép tim chỉ hơn 50 phút. Sau phẫu thuật 6 tiếng, bệnh nhân được rút ống nội khí quản với tình trạng huyết động ổn định...
Nhiều trẻ mắc bệnh hiểm nghèo được “tái sinh” nhờ ghép gan
Ghép gan trẻ em là một trong những kỹ thuật khó bậc nhất của ghép tạng, đòi hỏi khắt khe về chuyên môn. Với 66 ca ghép gan cho trẻ em, trong đó có 48 ca tự chủ hoàn toàn về kỹ thuật, BV Nhi Trung ương hiện là đơn vị có số ca ghép gan nhi nhiều nhất tại Việt Nam. Có nhiều ca bệnh lý phức tạp như: Ghép gan bất đồng nhóm máu, bệnh lý di truyền, đặc biệt là ghép gan cho bệnh nhi có cân nặng thấp,... đã được thực hiện thành công.
Để tạo nên những dấu mốc trên là sự nỗ lực không ngừng nghỉ, vượt qua mọi khó khăn của các y bác sĩ của BV Nhi Trung ương, góp phần mang đến rất nhiều hy vọng sống cho trẻ em mắc bệnh lý hiểm nghèo như: teo mật bẩm sinh, suy gan, ung thư gan...
Người bệnh ghép tim - gan tập phục hồi chức năng. Ảnh: VOV
PGS.TS. Phạm Duy Hiền - Phó Giám đốc BV Nhi Trung ương cho biết, trong số các ca ghép tại BV, phần lớn là trẻ nhỏ. Bệnh nhi nhỏ tuổi nhất được phẫu thuật ghép gan tại BV là một bé 9 tháng tuổi, cùng với bệnh nhi có cân nặng thấp nhất (5,6kg) tới nay vẫn giữ kỷ lục là em bé được ghép gan có tuổi đời nhỏ nhất và cân nặng thấp nhất tại Việt Nam.
Do đặc điểm giải phẫu của các bệnh nhi còn chưa trưởng thành và hoàn thiện, cấu trúc mạch máu của trẻ rất nhỏ và dễ sang chấn. Do đó kỹ thuật ghép gan cho trẻ không chỉ đòi hỏi trình độ và tay nghề của các phẫu thuật viên mà còn cần sự kiên trì và quyết tâm của các y bác sĩ.
Tại một cơ sở điều trị bệnh nhi của phía Nam là BV Nhi đồng 2, trong 1 tuần đã thực hiện thành công 3 ca ghép gan cho các trẻ mắc bệnh hiểm nghèo. Thành công này đã cơ hội duy nhất giúp cứu sống trẻ suy gan, xơ gan...
Tự hào chia sẻ thành tựu ghép tạng Việt Nam với bạn bè quốc tế
Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan khi đến thăm, động viên và tặng quà bệnh nhân ghép tim - gan đầu tiên tại Việt Nam thành công, đã đánh giá cao các thầy thuốc BV Hữu nghị Việt Đức. Theo Bộ trưởng, thành công của ca ghép này thêm khẳng định trình độ chuyên môn, tay nghề làm chủ kỹ thuật cao, khó trong ghép tạng của các y bác sĩ BV Hữu nghị Việt Đức. Thành công này đã không chỉ làm hồi sinh sự sống cho bệnh nhân mà còn mang đến hy vọng cho gia đình, dòng họ của người bệnh.
Người đứng đầu ngành Y tế cũng cho biết, trong nhiều chuyến đi công tác nước ngoài, Bộ trưởng đều chia sẻ với các bạn bè quốc tế về thành tựu ghép tạng của Việt Nam. “Các bạn bè quốc tế đều đánh giá cao và ngạc nhiên trước sự phát triển của y học Việt Nam. Qua đây cũng khẳng định tay nghề, chuyên môn, trình độ của đội ngũ y bác sĩ Việt Nam trong đó y bác sĩ BV Hữu nghị Việt Đức là một trong những đơn vị hàng đầu” - Bộ trưởng Đào Hồng Lan bày tỏ.
Theo PGS.TS. Đồng Văn Hệ - Giám đốc Trung tâm Điều phối ghép tạng Quốc gia, hiện nay Việt Nam đã thực hiện và làm chủ được hầu hết các kỹ thuật ghép các tạng trên người như: Ghép thận, ghép gan, ghép phổi, ghép tim, ghép tụy.
Xuân mới đã về, nụ cười, sức khoẻ và sự hồi sinh ngoạn mục của những bệnh nhân sau ghép tạng là minh chứng rõ nhất cho thành công của chuyên ngành ghép tạng tại Việt Nam. Thành công này có cả tâm, trí, lực của thầy thuốc, có cả nghĩa cử cao đẹp, nhân ái của các gia đình đã hiến tặng mô tạng của người thân để cứu người...
Chính những nghĩa cử cao đẹp của các gia đình người hiến tạng đã làm nên con số kỷ lục về hiến tặng mô tạng từ người cho chết não ở nước ta năm 2024. Theo ghi nhận từ Trung tâm Điều phối ghép tạng Quốc gia, số lượng ca chết não hiến mô tạng năm 2024 là 41 ca, góp phần làm tăng số tạng hiến từ người chết não trên bệnh nhân ghép (đạt tỷ lệ 10,49%). Đây cũng được coi là số kỷ lục của Việt Nam, vì trước đây, tỷ lệ tạng hiến từ người chết não khoảng từ 5 - 6%...
