Viện Pháp y Quốc gia: Dấu ấn trong hành trình tìm sự thật

Thẩm định một vật đã khó, giám định một thương tích, một dấu vết sinh học và đưa ra những con số cụ thể đối với con người càng khó gấp trăm lần. Có một ngành nghề mà cái tỉ lệ ấy phải được cân đong đo đếm chính xác đến từng li từng tí, phải là những con số cụ thể, chuẩn xác bởi nó liên quan đến vận mạng, nhân phẩm của nhiều người ở chốn pháp đình, thậm chí ảnh hưởng tới sức khỏe của cả một cộng đồng. Hàng chục năm qua, những con người ở Viện Pháp y Quốc gia vẫn ngày ngày cặm cụi với công việc biến những tỷ lệ đầy tính ước đoán thành những con số cố định cụ thể hết sức quan trọng này...

Cơ quan đầu ngành trong lĩnh vực giám định pháp y của cả nước

Người ta nói rằng, chẳng ai có thể qua mắt được các chuyên gia pháp y, bởi đến người đã mất, những vật vô tri vô giác cũng được “hỏi ra nhẽ”. Nói thì đơn giản vậy, nhưng chỉ có người trong ngành giám định pháp y mới hiểu hết những sự vất vả, nhọc nhằn khi phải tiếp xúc, “làm việc” với những thi thể, vật chứng... hầu hết liên quan tới những vụ án.

Nghe đến từ Viện, ngỡ tưởng phải có tới hàng trăm hay cả ngàn con người với những khu nhà cao tầng hoành tráng, thế mới lấy làm bất ngờ khi biết tổng số cán bộ công chức nhân viên của Viện Pháp y Quốc gia mới có 93 người. Trụ sở của Viện nằm khiêm tốn ở số 41 Nguyễn Đình Chiểu, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội.

Còn nhớ những năm 90, Bộ Y tế ban hành Quyết định số 1059/BYT-QĐ về việc thành lập Tổ chức Giám định Pháp y Trung ương thuộc Bộ Y tế. Và 15 năm sau, ngày 23/3/2006, Viện Pháp y Quốc gia trực thuộc Bộ Y tế chính thức thành lập khi Thủ tướng Chính phủ ra Quyết định 451/QĐ-TTg. Giờ đây, Viện được xem là  cơ quan đầu ngành trong lĩnh vực giám định pháp y của cả nước.

Trải qua hàng chục năm phát triển, khối lượng công việc ngày một lớn với độ phức tạp ngày càng cao do sự phát triển của khoa học - kỹ thuật - công nghệ như vũ bão trên toàn thế giới, Viện Pháp y Quốc gia gặp không ít khó khăn, đặc biệt là về hạ tầng. Trụ sở chật hẹp, phải loay hoay triển khai khoa phòng, bố trí phương tiện, trang thiết bị. Khoa Hóa pháp vẫn còn đặt nhờ tại Viện Kiểm nghiệm thuốc Trung ương, Phân viện Pháp y Quốc gia tại TP. Hồ Chí Minh đặt nhờ tại Viện Vệ sinh Y tế công cộng, Khoa Hóa pháp Phân viện đặt nhờ tại Viện Kiểm nghiệm thuốc TP. Hồ Chí Minh.

Mặc dù còn rất nhiều khó khăn trước mắt, nhưng lãnh đạo Viện xác định, muốn phát triển nhanh và mạnh, phải tối ưu tập trung công tác chuyên môn. Bám sát hướng này, Viện Pháp y Quốc gia đã thực hiện tốt công tác giám định như giám định và giám định lại tổn hại sức khỏe, giám định tử thi, giám định trên hồ sơ, giám định hóa pháp, giám định ADN, giám định vi thể, giám định tình dục, giám định hung khí,... Số vụ giám định  trong năm  2011 là 1.143 trường hợp; năm 2012: 1.643 trường hợp; năm 2013: 1.143 trường hợp. Công tác giám định đạt kết quả và mức độ chính xác cao, trả lời kết quả nhanh. Không có các sai sót về chuyên môn. Không có vụ việc nào bị tồn đọng. Đặc biệt, Viện đã giải quyết nhiều vụ giám định khó, phức tạp, đòi hỏi trình độ chuyên môn cao, đáp ứng kịp thời, thỏa đáng các yêu cầu của cơ quan trưng cầu.

Những hướng đi chiến lược

Với những nỗ lực không ngừng, các lãnh đạo của Viện qua nhiều thế hệ đã trăn trở cùng tập thể cán bộ của Viện liên tục phấn đấu đưa Viện ngày một phát triển.  BS. Phạm Xuân Toàn, Quyền Viện trưởng Viện Pháp y Quốc gia cho biết, một chiến lược luôn được lãnh đạo Viện Pháp y Quốc gia chú trọng hàng đầu, đó là phát triển nguồn nhân lực và mở rộng ngành thông qua công tác đào tạo.

Nhiều lớp bồi dưỡng nghiệp vụ pháp y và chuyên khoa sâu cho các giám định viên của Viện cũng như của các đơn vị pháp y toàn quốc đã được mở ra, song song với việc tập huấn cho các địa phương có nhu cầu.

Những cán bộ xuất sắc của Viện liên tục tham gia giảng dạy chuyên môn pháp y cho các trường Đại học Y Dược trên cả nước như Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh, Đại học Y - Dược Cần Thơ, Trường Đại học Y tế Hải Dương, Đại học Y Thái Bình, Học viện Cảnh sát, Học viện Quân y.

Số cán bộ của Viện được cử đi học cao học, nghiên cứu sinh, thực tập chuyên môn tại các cơ sở trong nước và nước ngoài đã trở lại với những kiến thức, kỹ năng cập nhật, đóng góp không nhỏ cho hoạt động chuyên môn.

Trong một thế giới ngày càng “phẳng”, việc trở thành thành viên của Hội các Viện Pháp y châu Á - Thái Bình Dương như một tất yếu đã góp phần không nhỏ cho sự phát triển nhanh chóng của Viện. Hiện nay, Viện Pháp y Quốc gia có quan hệ hợp tác với nhiều tổ chức pháp y trên thế giới và khu vực như Mỹ, Úc, Đức, Pháp, Hàn Quốc, Thái Lan, Argentina...

Sẽ là thiếu sót nếu không nhắc tới những đóng góp, cải tiến đầy tính khoa học của Viện Pháp y Quốc gia trong Đề án “Đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động giám định tư pháp”. Ròng rã 3 năm từ 2011 - 2013, những quy chuẩn chuyên môn trong lĩnh vực giám định pháp y; Bảng tỷ lệ tổn hại sức khỏe dùng cho giám định pháp y; Quy trình giám định trong lĩnh vực giám định pháp y; cùng nhiều tư vấn về cơ chế, đánh giá khác trong ngành... đã được Viện hoàn chỉnh trình lên Bộ Y tế. Những dự án công phu này đã giúp đơn giản hóa nhiều thủ tục, xây dựng nên những quy chuẩn giúp thu hút, đãi ngộ những nhân tài trong ngành.

Nhìn lại chặng đường phát triển của Viện Pháp y Quốc gia, quãng thời gian không ngắn cũng chẳng quá dài, tập thể cán bộ nhân viên của Viện đủ để tự hào với những gì đã làm được khởi đầu bằng sự kiên trì và say nghề. Và với những hướng đi đúng đắn, với năng lực chuyên môn cao được đắp bồi liên tục, đã cho đội ngũ ấy một sự tự tin sẽ luôn đáp ứng tốt nhất cho những đòi hỏi của xã hội, phát triển ngành pháp y nước nhà tân tiến, liên thông với những quốc gia phát triển, đủ sức hỗ trợ những quốc gia khác trong khu vực.

Hoàng Lê