1. Tổng quan bệnh viêm thanh quản mãn tính
Viêm thanh quản mãn tính là tình trạng viêm kéo dài ở thanh quản (hộp thanh), nơi chứa dây thanh âm, dẫn đến khàn tiếng hoặc mất tiếng trong thời gian dài, thường kéo dài từ vài tuần đến vài tháng. Không giống như viêm thanh quản cấp tính, viêm thanh quản mãn tính xảy ra do sự kích ứng kéo dài hoặc tái phát nhiều lần, gây tổn thương cho thanh quản và dây thanh âm.
Viêm thanh quản mãn tính cần được điều trị kịp thời và đúng cách để tránh gây tổn thương lâu dài cho dây thanh âm và ảnh hưởng đến khả năng phát âm.
2. Nguyên nhân gây bệnh viêm thanh quản mãn tính
Viêm thanh quản mãn tính là tình trạng viêm kéo dài ở thanh quản, có nhiều nguyên nhân dẫn đến bệnh lý này, bao gồm:
2.1. Sử dụng giọng nói quá mức
- Nói nhiều hoặc hét to: Những người thường xuyên phải sử dụng giọng nói quá mức như giáo viên, ca sĩ, diễn giả có nguy cơ cao bị viêm thanh quản mãn tính do dây thanh âm bị căng thẳng và tổn thương liên tục.
- Kỹ thuật sử dụng giọng nói không đúng cách: Nói hoặc hát sai kỹ thuật làm tăng áp lực lên dây thanh âm và dẫn đến viêm.
2.2. Tiếp xúc với các chất kích thích
- Khói thuốc lá: Hút thuốc lá hoặc hít phải khói thuốc lá là nguyên nhân chính gây kích ứng dây thanh âm, làm tổn thương niêm mạc thanh quản và dẫn đến viêm mãn tính.
- Ô nhiễm không khí: Khói bụi, hóa chất độc hại và các chất kích thích trong không khí có thể gây viêm kéo dài cho thanh quản, đặc biệt ở những người làm việc trong môi trường độc hại.
Khói bụi, hóa chất độc hại và các chất kích thích trong không khí có thể gây viêm thanh mãn tính.
2.3. Trào ngược dạ dày thực quản (GERD)
Trào ngược dạ dày thực quản là nguyên nhân phổ biến gây viêm thanh quản mãn tính. Acid từ dạ dày trào ngược lên thực quản và thanh quản, gây kích ứng niêm mạc và viêm dây thanh âm, đặc biệt vào ban đêm khi nằm ngủ.
2.4. Nhiễm khuẩn hoặc nhiễm virus tái phát
Nếu bị nhiễm khuẩn hoặc virus thường xuyên như cảm cúm, viêm xoang, hoặc viêm họng, thanh quản dễ bị viêm kéo dài, gây tổn thương dây thanh âm.
2.5. Dị ứng mãn tính
Các dị nguyên như phấn hoa, lông động vật, bụi nhà, và nấm mốc có thể gây viêm niêm mạc thanh quản, làm tình trạng viêm kéo dài.
2.6. Tác động nghề nghiệp
Những người làm việc trong môi trường chứa nhiều hóa chất, bụi bẩn, hoặc hơi hóa chất độc hại có nguy cơ bị viêm thanh quản mãn tính do tiếp xúc lâu dài với các chất này.
2.7. Rượu và cà phê
Sử dụng rượu và cà phê có thể làm mất nước cơ thể và gây kích ứng thanh quản, làm nặng thêm tình trạng viêm.
2.8. Suy giảm miễn dịch
Người có hệ miễn dịch yếu dễ bị nhiễm khuẩn và virus, làm cho thanh quản dễ bị viêm tái phát và trở thành mãn tính.
Người bị viêm thanh quản mãn tính thường có cảm giác vướng, như có dị vật, chất nhầy bám ở họng.
Người bị viêm thanh quản mãn tính thường xuyên có cảm giác vướng và có dị vật ở cổ họng.
3. Triệu chứng của bệnh viêm thanh quản mãn tính
Bệnh viêm thanh quản mãn tính có các triệu chứng đặc trưng, kéo dài và thường dai dẳng hơn so với viêm thanh quản cấp tính. Dưới đây là những triệu chứng phổ biến:
3.1. Khàn tiếng kéo dài
Đây là triệu chứng chính và dễ nhận biết nhất. Giọng nói của người bệnh có thể trở nên khàn, yếu, thậm chí mất tiếng trong nhiều tuần hoặc nhiều tháng.
3.2. Đau hoặc khó chịu ở cổ họng
Người bệnh thường cảm thấy rát, khô họng hoặc đau nhẹ, đặc biệt khi nói chuyện hoặc sau khi sử dụng giọng nói trong thời gian dài.
3.3. Cảm giác vướng hoặc có dị vật trong họng
Thường xuyên có cảm giác như có dị vật, chất nhầy bám ở họng, làm người bệnh phải khạc nhổ hoặc hắng giọng liên tục.
3.4. Ho khan kéo dài
Ho khan là triệu chứng phổ biến, đặc biệt xuất hiện nhiều vào ban đêm hoặc khi thời tiết thay đổi, và không có dấu hiệu cải thiện ngay cả sau khi dùng thuốc ho.
3.5. Khó khăn khi nói
Người bệnh thường gặp khó khăn khi phát âm, nói nhiều khiến giọng yếu và mất hơi. Phải dùng nhiều sức lực để nói chuyện, đặc biệt là vào cuối ngày.
3.6. Giọng nói không ổn định
Âm giọng thay đổi, có thể cao hoặc thấp bất thường, đôi khi giọng trở nên khàn đục hoặc nhỏ lại không thể kiểm soát được.
3.7. Cảm giác mệt mỏi sau khi nói
Sau khi nói chuyện trong một khoảng thời gian ngắn, người bệnh có thể cảm thấy mệt mỏi và căng thẳng ở vùng cổ họng và dây thanh âm.
3.8. Họng khô hoặc nghẹt mũi
Viêm thanh quản mãn tính thường đi kèm với các triệu chứng của dị ứng hoặc trào ngược dạ dày, làm họng cảm thấy khô hoặc có cảm giác nghẹt mũi.
Nếu không được điều trị đúng cách, các triệu chứng trên có thể kéo dài, ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt hàng ngày và công việc của người bệnh.
Viêm thanh quản mãn tính không phải là bệnh lây nhiễm.
4. Bệnh viêm thanh quản mãn tính có lây nhiễm không?
Viêm thanh quản mãn tính không phải là bệnh lây nhiễm. Tình trạng này thường xuất phát từ những yếu tố như kích ứng kéo dài, sử dụng giọng nói quá mức, hoặc các bệnh lý mãn tính như trào ngược dạ dày thực quản (GERD) và dị ứng, chứ không phải do nhiễm khuẩn hoặc virus như viêm thanh quản cấp tính.
Tuy nhiên, nếu viêm thanh quản mãn tính xuất phát từ việc tái phát nhiễm khuẩn hoặc virus (ví dụ như do nhiễm trùng đường hô hấp trên thường xuyên), thì những nguyên nhân nhiễm trùng đó có thể lây lan qua tiếp xúc gần với người bệnh. Nhưng chính bản thân tình trạng viêm thanh quản mãn tính không phải là nguyên nhân gây lây nhiễm.
5. Cách phòng bệnh viêm thanh quản mãn tính
Phòng ngừa viêm thanh quản mãn tính đòi hỏi việc tránh các yếu tố kích thích và chăm sóc giọng nói đúng cách. Dưới đây là các biện pháp phòng bệnh hiệu quả:
5.1. Tránh sử dụng giọng nói quá mức
Hạn chế nói to, hét lớn hoặc nói liên tục trong thời gian dài. Nếu cần sử dụng giọng nói nhiều, nên nghỉ ngơi thường xuyên để dây thanh âm có thời gian hồi phục.
5.2. Giữ ấm cổ họng
Đặc biệt trong mùa lạnh hoặc khi thời tiết thay đổi, cần giữ ấm cổ họng bằng cách đeo khăn quàng cổ và tránh uống nước quá lạnh.
5.3. Tránh các chất kích thích
Bỏ thuốc lá: Hút thuốc lá là nguyên nhân lớn nhất gây tổn thương dây thanh âm, do đó cần tránh hút thuốc lá hoặc tiếp xúc với khói thuốc.
Hạn chế uống rượu, cà phê: Các loại đồ uống này có thể làm khô cổ họng và kích ứng thanh quản.
Tránh tiếp xúc với bụi bẩn, hóa chất: Đặc biệt là những người làm việc trong môi trường ô nhiễm, cần đeo khẩu trang để giảm tiếp xúc với các chất kích thích.
5.4. Phòng tránh trào ngược dạ dày thực quản (GERD)
Nếu bạn mắc chứng trào ngược dạ dày thực quản, cần điều trị kịp thời và tuân thủ chế độ ăn uống lành mạnh. Hạn chế ăn quá no, không nằm ngay sau khi ăn, và tránh các thực phẩm kích thích như đồ cay, nóng.
5.5. Giữ ẩm không khí
Sử dụng máy tạo độ ẩm trong nhà để giữ không khí ẩm, giúp giảm khô rát cổ họng và bảo vệ thanh quản. Đặc biệt quan trọng vào mùa khô hoặc khi sử dụng điều hòa.
5.6. Uống đủ nước
Uống nhiều nước trong ngày để giữ ẩm cho niêm mạc họng và thanh quản, giúp làm dịu các mô và ngăn ngừa tình trạng khô rát.
5.7. Thực hiện liệu pháp giọng nói
Những người phải sử dụng giọng nói thường xuyên (giáo viên, ca sĩ, diễn giả) nên học kỹ thuật sử dụng giọng nói đúng cách để giảm áp lực lên dây thanh âm.
5.8. Chăm sóc hệ miễn dịch
Duy trì chế độ ăn uống cân đối và tập luyện thể dục đều đặn để tăng cường hệ miễn dịch, giúp cơ thể chống lại các bệnh nhiễm khuẩn và virus gây viêm thanh quản.
5.9. Điều trị kịp thời các bệnh lý liên quan
Nếu bạn bị dị ứng hoặc các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp trên (như viêm xoang, viêm họng), cần điều trị dứt điểm để ngăn chặn tình trạng viêm tái phát và lan đến thanh quản.
5.10. Kiểm tra sức khỏe định kỳ
Nếu có triệu chứng khàn tiếng kéo dài, đau họng hoặc khó chịu ở vùng thanh quản, nên đi khám bác sĩ để kiểm tra và điều trị kịp thời, tránh để bệnh phát triển thành mãn tính.
6. Cách điều trị bệnh viêm thanh quản mãn tính
Điều trị viêm thanh quản mãn tính đòi hỏi sự kiên trì và tuân thủ nghiêm ngặt các biện pháp để giảm viêm và phục hồi thanh quản. Tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, việc điều trị có thể bao gồm cả thay đổi lối sống và sử dụng thuốc. Dưới đây là các phương pháp điều trị phổ biến:
6.1. Nghỉ ngơi giọng nói
- Hạn chế sử dụng giọng nói: Đây là biện pháp đầu tiên và quan trọng nhất. Nghỉ ngơi giọng nói, tránh nói to, hét hoặc sử dụng giọng nói quá mức trong thời gian dài sẽ giúp dây thanh âm hồi phục.
6.2. Sử dụng thuốc
- Thuốc kháng viêm: Bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng viêm để giảm sưng viêm ở thanh quản.
- Thuốc điều trị GERD (trào ngược dạ dày thực quản): Nếu viêm thanh quản mãn tính do GERD, cần dùng thuốc giảm acid dạ dày như thuốc ức chế bơm proton (PPI) hoặc thuốc kháng H2.
- Thuốc kháng histamine: Nếu nguyên nhân là do dị ứng, thuốc kháng histamine có thể giúp giảm triệu chứng và ngăn ngừa viêm nhiễm tái phát.
- Thuốc làm loãng đờm: Giúp làm giảm độ đặc của chất nhầy, giúp người bệnh dễ thở và giảm cảm giác nghẹn ở họng.
6.3. Sử dụng liệu pháp hơi nước và giữ ẩm
- Hít hơi nước: Sử dụng liệu pháp xông hơi bằng nước ấm giúp làm ẩm dây thanh âm và giảm triệu chứng khô họng.
- Giữ ẩm không khí: Sử dụng máy tạo độ ẩm trong nhà để giữ không khí đủ ẩm, giúp giảm tình trạng khô và kích ứng thanh quản.
6.4. Điều trị nguyên nhân cơ bản
- Trào ngược dạ dày thực quản (GERD): Nếu trào ngược acid là nguyên nhân gây viêm thanh quản mãn tính, cần điều trị GERD theo chỉ dẫn của bác sĩ, kết hợp thay đổi chế độ ăn uống.
- Dị ứng: Nếu dị ứng là nguyên nhân, điều trị bằng cách tránh các tác nhân gây dị ứng (như phấn hoa, bụi, lông động vật) và sử dụng thuốc kháng histamine.
6.5. Thay đổi lối sống
- Ngừng hút thuốc: Bỏ thuốc lá là bước quan trọng nhất để điều trị và ngăn ngừa viêm thanh quản. Khói thuốc là tác nhân chính gây kích ứng thanh quản.
- Giảm rượu và cà phê: Cần hạn chế hoặc ngừng sử dụng các chất kích thích này, vì chúng có thể làm khô cổ họng và làm trầm trọng thêm tình trạng viêm.
- Điều chỉnh chế độ ăn uống: Tránh ăn các thực phẩm cay, nóng, chua, vì chúng có thể gây kích ứng cổ họng và thanh quản.
6.6. Tập luyện giọng nói đúng cách
- Liệu pháp giọng nói: Những người cần sử dụng giọng nói nhiều như giáo viên, ca sĩ, diễn giả nên học các kỹ thuật sử dụng giọng nói đúng cách để giảm áp lực lên dây thanh âm và hạn chế nguy cơ tái phát.
- Tập thở đúng cách: Tập thở bằng bụng có thể giúp giảm áp lực lên thanh quản khi nói, đồng thời giúp điều hòa hơi thở tốt hơn.
6.7. Phẫu thuật (trong trường hợp nặng)
- Phẫu thuật thanh quản: Trong một số trường hợp hiếm gặp, nếu có sự hình thành của u nang, polyp hoặc tổn thương nghiêm trọng ở dây thanh âm, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật để loại bỏ chúng.
6.8. Theo dõi và tái khám định kỳ
Người bệnh cần tái khám thường xuyên để kiểm tra tình trạng sức khỏe của dây thanh âm và điều chỉnh phương pháp điều trị nếu cần thiết.
6.9. Điều trị bằng đông y
Ngoài các phương pháp Tây y, một số người có thể áp dụng các phương pháp đông y như uống các loại thảo dược có tác dụng chống viêm, làm dịu họng, nhưng cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
Lưu ý:
Sau khi điều trị thành công, cần tiếp tục chăm sóc thanh quản và thực hiện các biện pháp phòng ngừa để tránh tái phát bệnh.
Kết hợp nhiều phương pháp trên sẽ giúp điều trị hiệu quả viêm thanh quản mãn tính và ngăn ngừa biến chứng lâu dài.
