1. Tổng quan bệnh viêm thanh quản cấp tính
1.1. Viêm thanh quản cấp tính là gì?
Viêm thanh quản cấp tính là tình trạng viêm nhiễm xảy ra ở thanh quản (cơ quan phát âm) trong thời gian ngắn, thường từ vài ngày đến khoảng một tuần. Bệnh này làm sưng và kích ứng thanh quản, dẫn đến các triệu chứng như khàn giọng, mất giọng, đau họng và ho khan.
1.2. Nguyên nhân gây bệnh viêm thanh quản cấp tính
Viêm thanh quản cấp tính là tình trạng viêm nhiễm cấp tính của dây thanh quản, thường xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó phổ biến nhất là do nhiễm trùng hoặc kích thích trực tiếp lên thanh quản.
Các nguyên nhân chính gây bệnh bao gồm:
- Nhiễm virus: Đây là nguyên nhân thường gặp nhất, đặc biệt là các loại virus gây cảm lạnh, cúm, hoặc virus hô hấp khác như virus parainfluenza, rhinovirus, adenovirus.
- Nhiễm vi khuẩn: Một số trường hợp viêm thanh quản cấp tính có thể do vi khuẩn gây ra, như Streptococcus, Staphylococcus hoặc Haemophilus influenzae.
- Tiếp xúc với chất kích thích: Hít phải khói thuốc lá, bụi bẩn, hóa chất, hoặc các chất gây dị ứng trong không khí có thể gây kích ứng niêm mạc thanh quản, dẫn đến viêm.
- Sử dụng giọng nói quá mức: Nói to, la hét, hoặc hát trong thời gian dài có thể gây căng thẳng và tổn thương dây thanh quản, dẫn đến viêm.
- Trào ngược dạ dày-thực quản (GERD): Dịch vị axit từ dạ dày trào ngược lên họng có thể kích ứng và gây viêm thanh quản.
- Nhiễm nấm: Đặc biệt ở những người có hệ miễn dịch suy yếu, viêm thanh quản có thể do nhiễm nấm Candida.
- Thay đổi thời tiết: Thời tiết lạnh, hanh khô hoặc thay đổi đột ngột có thể khiến niêm mạc thanh quản dễ bị tổn thương và viêm.
- Dị ứng: Các phản ứng dị ứng với phấn hoa, lông động vật, bụi nhà và các tác nhân dị ứng khác có thể làm sưng và viêm thanh quản.
Việc xác định nguyên nhân cụ thể sẽ giúp điều trị viêm thanh quản cấp tính hiệu quả hơn, tránh tái phát và ngăn ngừa biến chứng.
Virus cúm A là một trong các nguyên nhân gây bệnh viêm thanh quản cấp tính ở trẻ em.
2. Triệu chứng của bệnh viêm thanh quản cấp tính
Viêm thanh quản cấp tính thường có các triệu chứng đặc trưng liên quan đến sự thay đổi chức năng của dây thanh quản. Các triệu chứng phổ biến bao gồm:
- Khàn tiếng hoặc mất tiếng: Đây là triệu chứng điển hình nhất, người bệnh có thể bị khàn tiếng nhẹ hoặc nặng hơn là mất tiếng hoàn toàn. Giọng nói có thể trở nên yếu, khô, hoặc khó nghe.
- Đau họng: Người bệnh thường cảm thấy đau rát họng, đặc biệt khi nói hoặc nuốt.
- Cảm giác ngứa, khó chịu ở cổ họng: Cảm giác như có vật gì đó mắc ở cổ, người bệnh thường có phản xạ hắng giọng để cố làm sạch cổ họng.
- Ho khan: Thường là ho khan kéo dài, có thể kèm theo ít đờm nhưng không nhiều. Ho nhiều vào ban đêm là một triệu chứng phổ biến.
- Khó thở hoặc cảm giác tắc nghẽn đường thở: Trong một số trường hợp, đặc biệt khi thanh quản bị sưng nề nặng, người bệnh có thể cảm thấy khó thở.
- Sốt nhẹ: Một số trường hợp có thể kèm theo sốt, nhất là nếu nguyên nhân gây viêm là nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc virus.
- Mệt mỏi và khó chịu: Do cơ thể đang phản ứng với tình trạng viêm nhiễm, người bệnh có thể cảm thấy mệt mỏi và khó chịu.
- Khó nuốt: Khi thanh quản bị viêm, có thể gây đau hoặc khó khăn khi nuốt.
Hình ảnh viêm thanh quản cấp qua nội soi thanh quản. Ảnh: BSCC
Các triệu chứng của viêm thanh quản cấp tính thường kéo dài từ vài ngày đến khoảng một tuần và có thể tự khỏi khi nguyên nhân gây viêm được kiểm soát hoặc điều trị. Nếu các triệu chứng kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng hơn, người bệnh nên đi khám để được điều trị kịp thời và chính xác.
3. Bệnh viêm thanh quản cấp tính có lây nhiễm không?
Bệnh viêm thanh quản cấp tính có thể lây nhiễm, tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra viêm thanh quản. Cụ thể:
- Nguyên nhân do nhiễm virus hoặc vi khuẩn: Nếu viêm thanh quản cấp tính xuất phát từ nhiễm trùng do virus hoặc vi khuẩn (như cảm lạnh, cúm, hoặc các bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp khác), bệnh có khả năng lây nhiễm qua đường hô hấp. Vi khuẩn hoặc virus có thể lan truyền từ người bệnh sang người khác thông qua giọt bắn từ ho, hắt hơi, hoặc nói chuyện, cũng như tiếp xúc với các bề mặt bị nhiễm bệnh.
- Không do nhiễm trùng: Nếu viêm thanh quản gây ra bởi các yếu tố không nhiễm trùng như dị ứng, trào ngược dạ dày - thực quản, hoặc sử dụng giọng nói quá mức, bệnh không có tính chất lây nhiễm. Trong những trường hợp này, viêm thanh quản chỉ ảnh hưởng đến người bệnh và không lan sang người khác.
Cách phòng tránh lây nhiễm:
- Tránh tiếp xúc gần với người đang mắc các bệnh về đường hô hấp.
- Rửa tay thường xuyên và giữ vệ sinh cá nhân tốt.
- Che miệng khi ho hoặc hắt hơi, đeo khẩu trang ở những nơi đông người để tránh lây lan mầm bệnh.
4. Cách phòng bệnh viêm thanh quản cấp tính
Phòng ngừa bệnh viêm thanh quản cấp tính tập trung vào việc bảo vệ thanh quản và ngăn ngừa các yếu tố gây viêm nhiễm. Dưới đây là một số biện pháp hiệu quả:
4.1. Giữ vệ sinh cá nhân
Rửa tay thường xuyên: Đặc biệt là sau khi tiếp xúc với người bệnh hoặc chạm vào các bề mặt công cộng.
Tránh chạm vào mắt, mũi, miệng để hạn chế vi khuẩn, virus xâm nhập vào cơ thể.
4.2. Tránh tiếp xúc với người bị nhiễm bệnh
Hạn chế tiếp xúc với những người mắc bệnh cảm cúm, viêm họng hoặc các bệnh lý về đường hô hấp, vì đây là các yếu tố lây nhiễm phổ biến gây viêm thanh quản.
4.3. Giữ ấm cơ thể, đặc biệt là vùng cổ và họng
Mặc ấm: Giữ ấm cổ họng bằng cách đeo khăn khi thời tiết lạnh hoặc gió.
Hạn chế ra ngoài trời lạnh khi không cần thiết và luôn giữ cơ thể ấm áp.
4.4. Tránh các chất kích thích
Không hút thuốc lá và tránh xa môi trường có khói thuốc. Khói thuốc lá là một yếu tố gây kích ứng niêm mạc thanh quản, làm tăng nguy cơ viêm.
Tránh tiếp xúc với các hóa chất, bụi bẩn, hoặc môi trường ô nhiễm không khí.
4.5. Hạn chế sử dụng giọng nói quá mức
Tránh la hét, nói quá to hoặc sử dụng giọng nói kéo dài trong thời gian dài, đặc biệt là khi giọng khàn hoặc mệt mỏi.
Nghỉ ngơi và cho giọng nói có thời gian hồi phục nếu phải sử dụng giọng nói nhiều.
4.6. Bảo vệ thanh quản trước không khí khô
Sử dụng máy tạo ẩm trong nhà để duy trì độ ẩm cần thiết, đặc biệt trong mùa đông khi không khí thường khô hơn.
Uống đủ nước để giữ ẩm cho cổ họng và thanh quản.
4.7. Hạn chế tiếp xúc với dị nguyên (yếu tố gây dị ứng)
Tránh tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng như phấn hoa, lông động vật, bụi nhà để giảm nguy cơ kích ứng và viêm thanh quản.
4.8. Điều trị dứt điểm các bệnh lý liên quan
Nếu bạn mắc các bệnh lý liên quan đến đường hô hấp như cảm lạnh, viêm mũi họng, hoặc trào ngược dạ dày-thực quản (GERD), nên điều trị sớm để tránh biến chứng gây viêm thanh quản.
4.9. Tăng cường sức đề kháng
Ăn uống lành mạnh: Ăn nhiều rau xanh, trái cây và thực phẩm giàu vitamin C để tăng cường hệ miễn dịch.
Tập thể dục thường xuyên và ngủ đủ giấc để cơ thể khỏe mạnh, chống lại các yếu tố gây bệnh.
4.10. Tiêm phòng cúm
Tiêm vaccine phòng cúm hàng năm có thể giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp, từ đó giảm nguy cơ bị viêm thanh quản do nhiễm virus.
Việc duy trì lối sống lành mạnh và bảo vệ thanh quản là cách hiệu quả nhất để phòng ngừa viêm thanh quản cấp tính.
5. Cách điều trị bệnh viêm thanh quản cấp tính
Điều trị viêm thanh quản cấp tính tập trung vào việc giảm triệu chứng và cải thiện tình trạng viêm nhiễm của thanh quản. Dưới đây là một số phương pháp điều trị hiệu quả:
5.1. Nghỉ ngơi giọng nói
Hạn chế nói chuyện: Nghỉ ngơi giọng nói là cách quan trọng nhất để dây thanh quản hồi phục. Tránh nói quá to hoặc kéo dài, nhất là khi giọng nói đang khàn.
Không thì thầm: Thì thầm có thể gây căng thẳng cho dây thanh quản nhiều hơn nói chuyện bình thường.
5.2. Giữ ẩm cho họng và thanh quản
Uống nhiều nước: Uống đủ nước để giữ ẩm cho cổ họng, giúp giảm viêm và khó chịu. Tránh đồ uống có cồn hoặc chứa caffein, vì chúng có thể làm khô cổ họng.
Sử dụng máy tạo ẩm: Đặt máy tạo độ ẩm trong phòng, đặc biệt là vào ban đêm để giữ không khí ẩm, giúp làm dịu cổ họng.
Xông hơi: Hít hơi nước ấm có thể làm dịu dây thanh quản và giảm viêm. Bạn có thể xông hơi bằng nước nóng hoặc tắm nước ấm.
5.3. Súc miệng bằng nước muối
Súc miệng với nước muối ấm giúp giảm viêm, làm sạch cổ họng và kháng khuẩn. Pha nước muối loãng và súc miệng 2-3 lần/ngày.
5.4. Sử dụng thuốc
- Thuốc giảm đau và hạ sốt: Nếu bạn cảm thấy đau họng hoặc sốt, có thể dùng các loại thuốc không kê đơn như paracetamol hoặc ibuprofen để giảm đau và hạ sốt.
- Thuốc giảm ho: Nếu có triệu chứng ho khan, bạn có thể sử dụng các loại thuốc giảm ho theo chỉ định của bác sĩ hoặc dược sĩ.
- Thuốc kháng sinh: Chỉ sử dụng kháng sinh khi viêm thanh quản do nhiễm vi khuẩn, theo chỉ định của bác sĩ. Viêm thanh quản do virus không cần dùng kháng sinh.
- Thuốc kháng histamin hoặc corticosteroid: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng histamin hoặc corticosteroid để giảm viêm và sưng, đặc biệt nếu có yếu tố dị ứng hoặc viêm nặng.
5.5. Tránh các yếu tố kích thích
Không hút thuốc: Tránh xa khói thuốc lá và các chất kích thích khác như khói bụi, hóa chất.
Tránh đồ uống kích thích: Tránh uống rượu bia, nước đá lạnh hoặc đồ uống có ga, vì chúng có thể làm tình trạng viêm nặng hơn.
5.6. Chăm sóc tại nhà
Uống trà ấm với mật ong: Trà thảo mộc ấm pha mật ong giúp làm dịu cổ họng và giảm viêm.
Kẹo ngậm thảo dược: Sử dụng kẹo ngậm có thành phần thảo dược như cam thảo, bạc hà giúp làm dịu họng và giảm khàn tiếng.
5.7. Điều trị các bệnh lý liên quan
Nếu viêm thanh quản liên quan đến các bệnh lý như trào ngược dạ dày-thực quản (GERD), bạn cần điều trị tận gốc tình trạng này để tránh viêm thanh quản tái phát.
Nếu triệu chứng viêm thanh quản kéo dài hơn 1-2 tuần mà không thuyên giảm; có dấu hiệu khó thở, đau nhiều, hoặc mất giọng hoàn toàn; sốt cao hoặc các triệu chứng nặng khác như sưng cổ, đau ngực, bạn cần đến bác sĩ thăm khám.
Lưu ý: Điều trị viêm thanh quản cấp tính chủ yếu là tự chăm sóc và điều trị triệu chứng. Tuy nhiên, nếu tình trạng kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng, bạn nên đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị phù hợp.
