1. Phúc mạc là gì?
Phúc mạc là một màng mỏng bao phủ bên trong thành bụng, tạo bọc kín và bảo vệ các tạng trong xoang bụng. Tùy vị trí và chức năng, phúc mạc được chia thành các bộ phận:
- Lá thành hay phúc mạc thành, phủ lót mặt trong thành bụng trước, bên, sau, mặt dưới cơ hoành và đáy tiểu khung. Lá thành có thể bóc tách dễ dàng khỏi thành bụng.
- Lá tạng hay phúc mạc tạng, bao bọc suốt dọc ống tiêu hóa dưới cơ hoành (chỉ trừ đoạn cuối của trực tràng), bao bọc gan, túi mật, lách, tụy, bàng quang, tử cung và phần phụ (nữ giới).
- Xoang phúc mạc: Là một khoang ảo, chứa chừng 75 - 100ml dịch màu vàng trong có nhiều protein, đảm bảo độ trơn láng của phúc mạc.
Ở nam giới, xoang phúc mạc hoàn toàn kín. Ở nữ giới, xoang phúc mạc thông với bên ngoài bằng các lỗ của loa vòi trứng.
Đau bụng là biểu hiện điển hình của viêm phúc mạc.
2. Nguyên nhân gây viêm phúc mạc
- Có nhiều nguyên nhân dẫn đến viêm phúc mạc cấp, trong đó có nguyên nhân do bệnh nhiễm trùng ở phúc mạc gây ra như viêm do phế cầu, lậu cầu, lao phúc mạc...
- Viêm phúc mạc thứ phát hay gặp hơn. Viêm phúc mạc do thủng túi mật làm mật thấm vào phúc mạc gây viêm; thủng ruột, tắc ruột, thủng dạ dày, viêm ruột thừa vỡ, chấn thương thủng bụng do nhiều nguyên nhân: bom mìn, tai nạn lao động, giao thông...
- Do viêm phần phụ hoặc áp-xe ống dẫn trứng, vòi trứng hoặc vỡ tử cung… cũng là những nguyên nhân gặp nhiều của viêm phúc mạc.
- Do vi khuẩn hoặc do hóa chất. Vi khuẩn xâm nhập khoang bụng bằng đường mạch máu hoặc là do lây lan từ một ổ nhiễm trùng trong bụng hoặc do thủng vỡ một tạng rỗng dịch và các chất bẩn từ các tạng đó mang theo vi khuẩn đổ vào phúc mạc gây viêm.
3. Dấu hiệu nhận biết viêm phúc mạc
- Đau bụng: là triệu chứng điển hình xuất hiện sớm nhất. Vị trí đau tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, ví dụ như thủng dạ dày, bụng đau dữ dội và bụng cứng như gỗ.
- Buồn nôn và nôn.
- Có thể sốt cao hoặc rất cao (39 - 40 độ C).
- Khát nước
- Bí trung tiện hoặc đại tiện
- Mệt mỏi, hốc hác, bơ phờ, da xanh tái, nhớp nháp mồ hôi, chân tay lạnh.
- Nặng hơn có thể li bì hoặc hôn mê, mạch nhanh, huyết áp tụt.
Một số xét nghiệm bác sĩ chỉ định cần làm như công thức máu (số lượng bạch cầu và tỉ lệ đa nhân trung tính tăng cao), tốc độ máu lắng, urê máu, xét nghiệm nước tiểu, siêu âm ổ bụng, chụp Xquang... để phát hiện viêm phúc mạc.
4. Yếu tố nguy cơ
Những yếu tố sau làm tăng nguy cơ viêm phúc mạc:
- Những người đang thực hiện lọc màng bụng hay bị viêm phúc mạc.
- Mắc các bệnh có thể tăng nguy cơ viêm phúc mạc: Viêm ruột thừa, xơ gan, bệnh Crohn, loét dạ dày, viêm tụy, viêm túi thừa…
- Có tiền sử viêm phúc mạc.
Viêm phúc mạc là bệnh rất nguy hiểm vì nó có thể gây nhiễm trùng ngoài khoang phúc mạc: vi khuẩn đi vào máu làm nhiễm trùng huyết diễn biến rất nhanh, đe dọa tính mạng người bệnh nhanh chóng.
4. Phương pháp điều trị
Hình ảnh phúc mạc trong ổ bụng.
Tùy thuộc vào thể trạng và mức độ bệnh của bệnh nhân, bác sĩ sẽ chỉ định:
- Kháng sinh: Để chống nhiễm khuẩn và phòng ngừa việc lan tràn vi khuẩn sang bộ phận khác. Kháng sinh loại gì và liều lượng, thời gian trị liệu đều do bác sĩ chỉ định.
- Đặt ống hút dạ dày: Giúp bệnh nhân cải thiện triệu chứng chướng bụng, giảm căng ruột và giảm đau.
- Phẫu thuật: Để loại bỏ mô bị nhiễm trùng, đặc biệt là viêm phúc mạc do vỡ ruột thừa, dạ dày…
Ngoài ra, bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp điều trị khác: Giảm đau, truyền dịch, thở oxy và có thể truyền máu…
Việc chăm sóc bệnh nhân sau phẫu thuật cũng rất quan trọng, cần được uống nước nhiều. Nếu sức khỏe ổn định, bệnh nhân nên vận động nhẹ nhàng sau phẫu thuật để giảm nguy cơ dính ruột, tắc ruột, kích thích nhu động ruột, phòng ngừa một số biến chứng như nhiễm trùng đường tiểu,…
5. Lời khuyên của bác sĩ
Cần vệ sinh sạch sẽ để phòng bệnh: Trước sau khi có cuộc phẫu thuật cần vệ sinh dụng cụ, tay sạch sẽ. Dụng cụ y tế phải được sát khuẩn hàng ngày; Lưu trữ các dụng cụ, vật tư lọc màng bụng ở nơi sạch sẽ; Đeo khẩu trang phẫu thuật trong lúc thay dịch lọc; Không ngủ với thú nuôi…
Viêm phúc mạc là một bệnh lý rất nặng trong ngoại khoa, nếu không xử trí kịp thời, tỷ lệ tử vong có thể lên tới 60 – 70%. Bệnh nặng còn do sự dễ lây lan khắp ổ bụng bởi nhu động ruột đẩy các chất bẩn đi vào ổ bụng. Vì vậy, khi nghi bị mắc viêm phúc mạc cần đi khám sớm để xử trí đúng, kịp thời, tránh nguy cơ tử vong.
Mời xem thêm video:
Bệnh viêm gan bí ẩn ở trẻ- Biểu hiện lâm sàng và triệu chứng ở giai đoạn khởi phát
