Nguyên nhân và triệu chứng viêm phổi
Viêm phổi có nhiều nguyên nhân, phổ biến nhất là do vi khuẩn, virus, nấm hoặc hóa chất. BSCKII. Lương Ngọc Trâm – Trưởng khoa Nhi, Bệnh viện 71 TƯ chỉ rõ các tác nhân thường gặp tùy theo độ tuổi: trẻ trên 5 tuổi thường mắc viêm phổi do các vi khuẩn không điển hình như Mycoplasma Pneumoniae, Chlamydia Pneumoniae và phế cầu, hoặc các loại siêu vi hô hấp. Ở trẻ dưới 5 tuổi, phổ biến hơn là các vi khuẩn phế cầu, tụ cầu vàng, liên cầu pyogenes. Riêng trẻ dưới 2 tháng tuổi, ngoài các vi khuẩn trên, còn có thể gặp một số vi khuẩn đường ruột như E.coli, Proteus... lây truyền từ mẹ.
Bệnh viêm phổi thường gặp ở trẻ dưới 1 tuổi, trẻ sinh non, có sức đề kháng kém, suy dinh dưỡng hoặc sống trong môi trường kinh tế, vệ sinh, chăm sóc y tế kém. Trẻ thường xuyên hít phải khói thuốc lá hay sống ở nơi đông người như nhà trẻ, mẫu giáo cũng có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn.
Dấu hiệu nhận biết sớm viêm phổi tại nhà
Việc phát hiện và điều trị sớm viêm phổi có ý nghĩa quyết định trong việc hạn chế biến chứng. Cha mẹ không chỉ trông chờ vào thầy thuốc mà bản thân cũng có thể phát hiện sớm bệnh ngay tại nhà.
BSCKII. Lương Ngọc Trâm – Trưởng khoa Nhi Bệnh viện 71 TƯ đang thăm khám cho trẻ bị viêm phổi.
Theo các công trình nghiên cứu khoa học trên thế giới, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã chỉ ra rằng thở nhanh là triệu chứng xuất hiện sớm nhất khi trẻ bị viêm phổi. Dấu hiệu này có thể dễ dàng nhận biết ở mọi lúc, mọi nơi bằng một chiếc đồng hồ có kim giây.
BSCKII. Lương Ngọc Trâm hướng dẫn cách đếm nhịp thở của trẻ trong trọn một phút. Trẻ được coi là thở nhanh khi nhịp thở từ 60 lần/phút trở lên ở trẻ dưới 2 tháng tuổi; từ 50 lần/phút trở lên ở trẻ từ 2 đến 11 tháng tuổi; và từ 40 lần/phút trở lên ở trẻ từ 12 tháng đến 5 tuổi. Khi trẻ có triệu chứng thở nhanh, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay lập tức để được thăm khám và điều trị.
Khi nào cần cho trẻ nhập viện hoặc cấp cứu?
BSCKII. Lương Ngọc Trâm cho biết, bệnh viêm phổi đã trở nên nặng và cần nhập viện ngay khi trẻ có dấu hiệu thở co lõm lồng ngực. Dấu hiệu này là khi phần dưới lồng ngực của trẻ bị kéo lõm vào khi hít vào, thay vì nở ra như bình thường. Để nhận ra chính xác, cha mẹ cần vén áo trẻ lên, quan sát vùng ngực và bụng khi trẻ nằm yên, không bú, không khóc.
Ngoài ra, trẻ cần được đưa đi cấp cứu ngay lập tức nếu có một trong các dấu hiệu nguy hiểm sau: ở trẻ dưới 2 tháng tuổi là bỏ bú, bú kém, co giật, ngủ li bì, khó đánh thức, sốt hoặc lạnh, thở khò khè; còn ở trẻ từ 2 tháng đến 5 tuổi là trẻ không thể uống được gì, co giật, ngủ li bì, khó đánh thức, thở có tiếng rít. Đây là những dấu hiệu cho thấy tính mạng của trẻ đang bị đe dọa, cần được cấp cứu khẩn cấp.
Chăm sóc và phòng ngừa viêm phổi
Theo BSCKII. Lương Ngọc Trâm, việc điều trị viêm phổi ở trẻ cần tuân thủ các nguyên tắc sau: sử dụng kháng sinh đúng cách là điều quan trọng nhất. Cha mẹ phải tuân thủ đúng dạng thuốc, liều lượng và thời gian sử dụng theo hướng dẫn của thầy thuốc, không được tự ý ngưng thuốc dù trẻ có vẻ đã tốt hơn. Cần chăm sóc trẻ đúng cách bằng cách tăng cường cho trẻ ăn, bú, tránh các tập quán kiêng cữ. Việc cho trẻ uống nhiều nước hoặc tăng cường bú cũng rất quan trọng, giúp làm loãng đờm, dịu họng và tránh mất nước.
BSCKII. Lương Ngọc Trâm lưu ý ho là một phản xạ có lợi giúp tống đờm dãi ra ngoài, vì vậy không nên lạm dụng các loại thuốc ho. Chỉ khi nào trẻ ho nhiều gây hậu quả xấu như nôn ói, mất ngủ, mới nên dùng thuốc ho. WHO và Bộ Y tế khuyến cáo nên dùng các bài thuốc dân gian an toàn như quất chưng đường, mật ong, gừng...
Về phòng ngừa, BSCKII. Lương Ngọc Trâm cho biết WHO khuyến cáo các biện pháp hiệu quả nhất là cho trẻ bú sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu, sử dụng bếp sạch không khói và tiêm chủng đầy đủ vắc xin phòng HiB và phế cầu. Các biện pháp khác bao gồm: nuôi dưỡng trẻ tốt, bổ sung vitamin A và kẽm, giữ vệ sinh nhà cửa, tránh để trẻ hít phải khói thuốc lá, giữ ấm vào mùa đông và mát vào mùa hè, và thường xuyên rửa tay.
