Viêm mũi xoang dị ứng là phản ứng miễn dịch đặc hiệu quá mẫn của niêm mạc mũi xoang với kháng nguyên. Khi bệnh diễn biến kéo dài, niêm mạc mũi xoang có thể thoái hóa thành polype.
Viêm mũi xoang dị ứng có thể biểu hiện đơn thuần, có thể kết hợp với các bệnh dị ứng khác như: hen phế quản, viêm kết mạc dị ứng, viêm da dị ứng...
Viêm mũi, xoang dị ứng là gì?
Xoang là những hốc xương rỗng nằm trong khối xương sọ mặt, ở xung quanh mũi và thông với hốc mũi. Mặt trong xoang được lót bởi lớp niêm mạc liên tục với niêm mạc của hốc mũi, vì vậy, chúng cũng có tác dụng làm ấm, làm ẩm và lọc không khí từ bên ngoài đi vào. Xoang có vai trò làm nhẹ đầu, có tác dụng cộng hưởng và sưởi ấm không khí...
Viêm mũi dị ứng (VMDƯ) và viêm xoang dị ứng tuy hai bệnh khác nhau nhưng chúng có liên quan mật thiết với nhau. Khi viêm mũi dị ứng làm cho các khe hẹp lại (sưng nề) tạo thành một chuỗi các khoảng rỗng liền kề được lót trong lòng bởi cùng một loại màng niêm mạc biểu mô đường thở. Do vậy, những viêm nhiễm niêm mạc mũi lâu ngày sẽ gây viêm niêm mạc trong xoang. Viêm mũi, xoang ở người có tiền sử dị ứng sẽ biểu hiện các triệu chứng của viêm mũi, xoang dị ứng luôn tồn tại và biểu hiện trên lâm sàng ở mức độ nặng hơn khi chỉ có bệnh VMDƯ.
Nguyên nhân
Nguyên nhân của viêm mũi xoang dị ứng liên quan khá chặt chẽ với cơ địa dị ứng (hen suyễn, mề đay, tổ đĩa, chàm...), môi trường sống (do bụi nhà, bọ chét, bào tử nấm, lông chó, mèo, chăn gối lông thú), theo mùa (phấn hoa, cây cỏ, thời tiết thay đổi như: gió mùa, ẩm ướt, áp thấp, khô hanh...) hoặc liên quan đến nghề nghiệp (tiếp xúc với hóa chất...) hoặc liên quan đến một số thực phẩm dễ gây dị ứng (tôm, cua...). Ngoài ra, còn liên quan tới yếu tố di truyền, dị dạng bẩm sinh hốc mũi hoặc xoang hay do tác nhân gây viêm nhiễm mũi xoang, đường hô hấp là vi sinh vật, nhất là vi khuẩn, vi nấm.
Biểu hiện
Ngứa mũi, hắt xì, chảy mũi, nghẹt mũi là triệu chứng luôn luôn có và xuất hiện sớm nhất. Nếu thời gian VMDƯ kéo dài (mạn tính), niêm mạc hốc mũi, niêm mạc trong các xoang bị phù nề, thoái hóa càng làm cho bệnh viêm mũi, xoang dị ứng trầm trọng thêm. Triệu chứng hắt hơi là triệu chứng điển hình của viêm mũi, xoang dị ứng. Những cơn hắt hơi mang tính đột ngột, nhiều lần, hắt hơi liên tục, kéo dài nhiều phút và thường xuyên tái phát trong đợt dị ứng. Hắt hơi thường xảy ra vào lúc sáng sớm vừa ngủ dậy. Kèm theo hắt hơi là ngứa mũi. Cơn ngứa mũi thường xuất hiện sớm, ngứa một hoặc cả hai mũi. Đôi khi, người bệnh ngứa cả mũi, mắt, họng hoặc cả ngoài da vùng cổ, da ống tai ngoài. Ngứa mắt làm phù nề mắt gây thâm quầng mắt. Một triệu chứng khác làm cho người bệnh rất khó chịu là tắc nghẹt mũi do sự phù nề của niêm mạc và do chảy nhiều nước mũi, nhiều người bệnh bị nghẹt mũi hoàn toàn cả hai bên mũi. Vì vậy, người bệnh phải thở bằng miệng và người bệnh có thể bị cảm giác ngạt thở. Ngoài ra, người bệnh còn bị đau đầu, đau họng và rối loạn giấc ngủ (ngủ ít, không sâu, hay thức giấc...). Nếu mất ngủ kéo dài do viêm mũi, xoang dị ứng sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe người bệnh.
Biến chứng do viêm mũi, xoang dị ứng
Viêm mũi, xoang dị ứng nếu không điều trị đúng cách có thể dẫn đến các biến chứng như viêm xoang cấp và mạn tính do ứ đọng dịch tiết tạo thành các ổ viêm, tắc các lỗ thông xoang. Do viêm nhiễm ở niêm mạc mũi và xoang mũi, tạo điều kiện vi khuẩn xâm nhập gây viêm họng, viêm thanh quản, viêm tai giữa. Do nghẹt mũi, tắc mũi khiến người bệnh khó ngủ, chất lượng giấc ngủ kém, mệt mỏi, ảnh hưởng đến sinh hoạt và lao động. Do thời gian viêm mũi, xoang dị ứng kéo dài, niêm mạc hốc mũi, xoang bị phù nề thoái hóa dạng polype, đồng thời các biến chứng vẹo vách ngăn, quá phát cuốn mũi có thể xuất hiện làm tăng các triệu chứng dị ứng. Ngoài ra, khi bị VMDƯ, nhiều người không chỉ ngứa mũi mà còn bị ngứa cả mắt, đỏ mắt và chảy nước mắt dễ nhầm với bệnh viêm kết mạc hoặc do bệnh nhân gãi và dụi mắt nhiều có thể gây xước giác mạc, ảnh hưởng đến thị giác của người bệnh và gây quầng mắt.
Lời khuyên của thầy thuốc
Viêm mũi, xoang dị ứng là một bệnh mạn tính và rất hay tái phát, nhất là khi thời tiết chuyển mùa (nóng sang lạnh, mưa nhiều, ẩm ướt hoặc khô hanh, áp thấp nhiệt đới...). Thời tiết chuyển mùa và sự gia tăng khói bụi, môi trường ô nhiễm ở nước ta hiện nay càng làm cho việc kiểm soát bệnh trở nên khó khăn hơn. Do đó, người bệnh cần chú ý hạn chế tối đa việc tiếp xúc với các yếu tố có thể gây dị ứng, thực hiện tốt các biện pháp phòng ngừa để bảo vệ sức khỏe bản thân. Khi có triệu chứng của bệnh, cần đến các cơ sở y tế chuyên khoa khám và điều trị càng sớm càng tốt tránh để xảy ra biến chứng. Không nên tự chẩn đoán và tự mua thuốc để điều trị nếu không có chuyên môn về y học, bởi vì thuốc chống dị ứng có rất nhiều loại và có nhiều tác dụng phụ, đặc biệt có thuốc một số người không dùng được chỉ có bác sĩ khám bệnh mới nắm được. Đặc biệt, người bệnh không được lạm dụng thuốc nhỏ thông mũi, nếu dùng kéo dài sẽ gây nhờn thuốc và gặp nhiều tác dụng không mong muốn khiến bệnh nặng hơn. Cần vệ sinh mũi, họng, miệng, răng lợi sạch sẽ hàng ngày để tránh mắc các bệnh về tai mũi họng, răng.
