Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xếp viêm màng não vào nhóm bệnh nguy hiểm hàng đầu, bởi mỗi năm thế giới có đến hơn 2,5 triệu ca nhiễm do mọi nguyên nhân và khoảng 240.000 ca tử vong vì căn bệnh này. Bên cạnh đó, khoảng 1.2 triệu người mắc viêm màng não mô cầu xâm lấn (IMD) Đặc biệt, cứ 6 người nhiễm não mô cầu sẽ có 1 người không qua khỏi
Trong đó, viêm màng não do não mô cầu được xem là "bệnh tử 24 giờ" bởi tốc độ cướp đi mạng sống con người trong vòng chưa đầy một ngày khởi phát cơn sốt.
Theo thống kê của Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, tỷ lệ mắc bệnh viêm màng não mô cầu ở Việt Nam lên đến khoảng 2,3/100.000 dân. Đây là một trong 6 căn bệnh truyền nhiễm có tỷ lệ tử vong cao nhất. Thời gian qua, tại Hà Nội, Bắc Kạn đã ghi nhận một số ca mắc viêm màng não mô cầu.
Bệnh viêm màng não mô cầu tiến triển rất nhanh, gây tử vong cho trẻ trong vòng 24h nếu không được điều trị kịp thời. Khoảng 50% – 70% trẻ nhập viện do viêm não mô cầu có nguy cơ tử vong. Nếu may mắn được cứu sống, vẫn có khoảng 20% trẻ bị di chứng như bại não, chậm phát triển tâm thần vận động, suy thận cấp, tổn thương gan, đoạn chi,…
Tiêm vaccine được coi là giải pháp quan trọng để phòng chống bệnh truyền nhiễm, trong đó có viêm màng não mô cầu. Ảnh minh hoạ
Viêm não mô cầu lây truyền trực tiếp qua đường hô hấp với các hạt nước bọt vi khuẩn não mô cầu từ người nhiễm sang mũi họng của người cảm nhiễm. Lây truyền bệnh qua đồ vật rất hiếm xảy ra.
Hiện có 13 nhóm huyết thanh não mô cầu gây bệnh, trong đó có 6 nhóm huyết thanh thường gặp và nguy hiểm nhất (A, B, C, Y, W-135, X).
Trong đó, viêm màng não mô cầu xâm lấn là một dạng viêm màng não do vi khuẩn não mô cầu gây ra có thể tấn công bất cứ ai. Theo Cục Y tế Dự phòng, ổ chứa của vi khuẩn não mô cầu trong tự nhiên là người.
Thực tế, trong các đợt dịch bệnh do não mô cầu, có tới trên 50% số người khoẻ mạnh mang vi khuẩn não mô cầu.
Nhấn mạnh tính chất nguy hiểm của căn bệnh, PGS.TS.BS Cao Hữu Nghĩa, Chủ nhiệm Bộ môn Vi sinh Y học, Viện Pasteur TP HCM cho biết đặc trưng của bệnh não mô cầu là tính khởi phát đột ngột và tiến triển nhanh chóng, có thể gây tử vong trong vòng 24 giờ. Bệnh có thể xảy ra với mọi độ tuổi, thường gặp nhất là ở trẻ em.
"Có nhiều chủng virus não mô cầu và phổ biến nhất ở Việt Nam là chủng B, chiếm đến hơn 90% tổng số ca não mô cầu xâm lấn (n=69). Đây cũng là nguyên nhân gây ra nhiều ca tử vong ở trẻ, tạo gánh nặng lớn lên hệ thống y tế Việt Nam" - PGS.TS.BS Cao Hữu Nghĩa nói.
Để ngăn chặn và phòng ngừa viêm màng não lây lan trong cộng đồng, Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo tiêm chủng là giải pháp tốt nhất để phòng ngừa viêm màng não mô cầu. Đồng thời, đặt ra lộ trình toàn cầu với tầm nhìn "Đánh bại viêm màng não" đến năm 2030 cùng mục tiêu giảm 50% số ca viêm màng não có thể phòng ngừa bằng vaccine.
Bên cạnh tiêm vaccine, Cục Y tế Dự phòng – Bộ Y tế cũng khuyến cáo người dân nên thực hiện các biện pháp như: vệ sinh cá nhân, môi trường sống và đến cơ sở y tế ngay khi có biểu hiện sốt cao, đau đầu, nôn…
Trước những hệ luỵ của bệnh viêm màng não, để nâng cao nhận thức của người dân trên toàn cầu về bệnh này, Liên đoàn các tổ chức phòng chống bệnh viêm màng não (CoMO) khởi xướng từ năm 2009 lấy ngày 5/10 hàng năm là ngày Viêm màng não thế giới.
Tổ chức Y tế thế giới và các bên liên quan đã công nhận ngày này là dịp quan trọng để nâng cao nhận thức. Đây cũng là một mốc trong Trụ cột 5 (vận động và tham gia) của Lộ trình toàn cầu của WHO, với mục tiêu "Đánh bại viêm màng não" vào năm 2030.
Bên cạnh chiến dịch nâng cao nhận thức về viêm màng não, GSK còn phát động lời kêu gọi "Đoàn kết trong cuộc đua đánh bại viêm màng não" nhằm hưởng ứng ngày viêm màng não thế giới năm 2024. Cùng với đó, tích cực đồng hành cùng các tổ chức y khoa, tăng cường đào tạo cho nhân viên y tế và nâng cao nhận thức phòng ngừa viêm màng não cho cộng đồng; đồng thời, xây dựng và triển khai bộ hướng dẫn tư vấn y tế hiệu quả để hỗ trợ công tác phòng ngừa căn bệnh nguy hiểm này.
Thực tế, 20% số người sống sót sau bệnh viêm màng não phải đối mặt với các di chứng suốt đời như đoạn chi, khiếm khuyết về thính giác, thị giác và cả về thần kinh...
