Viêm gan bí ẩn đang là mối quan tâm của nhiều quốc gia trên thế giới. Mặc dù đã có nhiều giả thuyết được đưa ra song căn nguyên gây bệnh viêm gan này vẫn còn là điều "bí ẩn" bởi lẽ các nhà khoa học chưa xác định được chính xác nguyên nhân gây bệnh.
Tại Việt Nam hiện chưa ghi nhận trường hợp nào mắc viêm gan bí ẩn nhưng nguy cơ bệnh xâm nhập là rất lớn, do đó việc phòng bệnh, tăng cường giám sát, phát hiện sớm ca mắc đang là điều cấp thiết. Bộ Y tế cũng đã yêu cầu các Viện đầu ngành tăng cường giám sát bệnh viêm gan cấp tính bí ẩn ở trẻ.
Theo BSCKII Nguyễn Nguyên Huyền - Trưởng Khoa khám bệnh cơ sở Kim Chung, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, đơn vị đầu ngành về các bệnh truyền nhiễm, cập nhật từ Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho biết đã có 278 trường hợp viêm gan bí ẩn ở trên 20 quốc gia, 5 trường hợp trẻ đã tử vong vì viêm gan bí ẩn. Ước tính 10% trẻ em mắc viêm gan bí ẩn phải ghép gan.
Theo chỉ đạo của Bộ Y tế, để tăng cường giám sát, phát hiện sớm căn bệnh viêm gan cấp tính chưa rõ nguyên nhân ở trẻ, trong quá trình thăm khám tại BV Bệnh Nhiệt đới Trung ương, các bác sĩ đã khai thác thêm thông tin, cố gắng phát hiện các dấu hiệu sớm, triệu chứng nghi ngờ trẻ mắc viêm gan bí ẩn - nhất là với trẻ có các dấu hiệu nôn, buồn nôn, đau bụng, tiêu chảy, trẻ có hiện tượng viêm gan hay không (dựa vào xét nghiệm men gan) hoặc trẻ có dấu hiệu tiểu vàng, mắt vàng, suy gan tối cấp...
BS. Nguyễn Nguyên Huyền cho hay, dù chưa xác định được chính xác nguyên nhân gây bệnh viêm gan bí ẩn nhưng đã có nghi ngờ cho rằng căn bệnh này do Adenovirus gây ra. Adenovirus không phải là virus mới và ở Việt Nam có rất nhiều đơn vị có thể xét nghiệm được loại virus này. Tại BV Bệnh Nhiệt đới Trung ương có hệ thống xét nghiệm chuẩn, được công nhận kết quả xét nghiệm ở hơn 130 quốc gia, nên Việt Nam hoàn toàn có thể xác định được bệnh nhân có mắc Adenovirus hay không.
"Tuy nhiên, căn bệnh viêm gan bí ẩn chưa hoàn toàn chắc chắn do Adenovirus thông thường gây ra mà có thể do chủng đột biến, cho nên dựa vào các kỹ thuật thông thường thì khó có thể "bắt" được đây là Adenovirus. Chính vì vậy, chúng ta vẫn cần chờ đợi thêm thông tin từ các chuyên gia trên thế giới tìm hiểu để xem viêm gan bí ẩn do căn nguyên virus gì, tác nhân gì, có xuất hiện tình trạng đột biến hay không... Từ đó mới có đoạn gen đặc hiệu để xét nghiệm truy tìm nguyên nhân chính xác của viêm gan bí ẩn.
Một số ý kiến khác thì cho rằng, Adenovirus chỉ là một yếu tố kích hoạt tác nhân khác dẫn đến bệnh viêm gan bí ẩn, thậm chí có nghi ngờ cho rằng liên quan đến SARS-CoV-2... song đều chưa có bằng chứng khoa học" - chuyên gia về bệnh truyền nhiễm lưu ý.
Tranh cãi đường lây truyền, liệu có bùng phát thành dịch trên diện rộng?
Cũng theo BS. Huyền, trong y văn mô tả các virus gây bệnh viêm gan thường lây qua đường tiêu hóa hoặc lây qua đường máu, chưa thấy có virus nào gây bệnh viêm gan lây qua đường hô hấp mà gây tổn thương gan rõ ràng như bệnh viêm gan bí ẩn.
"Nếu như có gây tổn thương gan thì thường là sau khi gây tổn thương đường hô hấp dẫn đến hậu quả suy đa tạng và tổn thương các cơ quan khác rồi mới đến tổn thương gan. Các virus lây qua đường hô hấp hiếm khi gây bệnh cảnh viêm gan bí ẩn như hiện tại" – vị chuyên gia nói.
Dựa vào mô tả triệu chứng các ca bệnh viêm gan bí ẩn trên thế giới thì đầu tiên, trẻ có triệu chứng ở đường tiêu hóa trước (trẻ đau bụng, nôn mửa, tiêu chảy…), sau đó vài ngày mới mệt mỏi, chán ăn, vàng mắt, vàng da, đi tiểu vàng và suy gan. Không có trẻ nào có biểu hiện sốt.
Chính vì vậy, theo nhận định của BS. Huyền, khả năng cao tác nhân gây bệnh viêm gan bí ẩn lây qua đường máu và đường tiêu hóa - đặc biệt lưu ý đến đường tiêu hóa vì biểu hiện đầu tiên của trẻ chính là ở đường tiêu hóa.
Cách phòng bệnh viêm gan bí ẩn
- BS. Huyền khuyến cáo, nếu phụ huynh thấy trẻ có biểu hiện đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy thì nên cho trẻ đi khám để xem trẻ có tổn thương gan không, từ đó có biện pháp điều trị kịp thời cho trẻ. Cha mẹ tuyệt đối không tự ý điều trị cho trẻ.
Trường hợp trẻ đã có biểu hiện tiểu vàng, mắt vàng thì bệnh đã ở giai đoạn khá muộn, rất nguy hiểm.
- Trong bối cảnh hiện nay, người dân đã trải qua một thời gian khá dài của đại dịch COVID-19, ý thức phòng bệnh đã dược nâng cao hơn và cần duy trì ý thức, thói quen này.
- Ngoài ra, với bệnh viêm gan bí ẩn thì cần chú ý nâng cao vệ sinh cá nhân, sát khuẩn tay thường xuyên, rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
- Thực hiện ăn chín uống chín, nâng cao ý thức về an toàn vệ sinh thực phẩm, dùng thực phẩm an toàn…
- Ở nhà và ở trường lớp, trẻ cần được bổ sung dinh dưỡng hợp lý, tiêm phòng theo chương trình tiêm chủng mở rộng của quốc gia đầy đủ để có được hệ miễn dịch khỏe mạnh, tăng cường các hoạt động thể chất ngoài trời. Không nên vì lo lắng quá mà hạn chế trẻ vận động ngoài trời.
- Theo dõi sát trẻ, khi có dấu hiệu nghi ngờ thì cho trẻ đi khám tại bệnh viện.
WHO cũng khuyến cáo các quốc gia tiếp tục tăng cường giám sát phát hiện, điều tra và báo cáo thêm các trường hợp tương tự . Các mẫu bệnh phẩm cần thu thập bao gồm mẫu máu toàn phần, mẫu huyết thanh, nước tiểu, phân và bệnh phẩm hô hấp, cũng như các mẫu sinh thiết gan (nếu có). Trong khi chờ xác định nguyên nhân thật sự gây ra dịch viêm gan cấp mới ở trẻ em, các biện pháp phòng ngừa phổ quát đối với Adenovirus và các bệnh nhiễm trùng thông thường khác là rửa tay thường xuyên và vệ sinh đường hô hấp cần được tuân thủ.
Với những thông tin hiện có, WHO không khuyến nghị bất kỳ hạn chế nào đối với việc đi lại và/hoặc thương mại với nước Anh, cũng như bất kỳ quốc gia nào khác nơi có các trường hợp viêm gan cấp đã được phát hiện.
