Thương tổn do nhiễm độc ánh nắng có thể vừa gây ra tại chỗ tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng lại vừa gây ra ở những nơi không tiếp xúc với ánh nắng. Các tác nhân gây ra nhiễm độc ánh nắng là các hóa chất sử dụng tại chỗ hoặc toàn thân.
Viêm da nhiễm độc do ánh nắng ở bệnh hệ thống: Sau khi tiếp xúc với ánh nắng vài giờ, da bị ngứa, châm chích, bỏng rát... Những triệu chứng tiếp sau đó là đỏ da, phù nề, mụn nước, bóng nước... Bệnh thường xảy ra khi bệnh nhân đang dùng thuốc (kháng sinh, thuốc chống động kinh, thuốc tim mạch, kháng viêm, thuốc lợi tiểu...) và thường biến mất sau khi ngưng thuốc.
Viêm da nhiễm độc do ánh nắng tại chỗ: Biểu hiện đầu tiên là cảm giác phỏng rát, châm chích, đau, đôi khi ngứa; sau đó da nổi đỏ, phù nề, nổi mụn nước và bóng nước; hình dạng sang thương không đặc trưng (có thể có hình dạng kỳ quặc). Vị trí phân bố thường ở tay, chân và mặt, khi lành để lại vết sạm da giới hạn rất rõ với hình dạng của các sang thương kéo dài nhiều tuần sau đó. Bệnh thường gặp ở những người sau khi tắm biển, tắm sông, nằm phơi nắng lâu trên bãi cỏ vào những ngày trời nắng (nắng có cường độ càng mạnh càng dễ bị và khi bị càng nặng). Bệnh xuất hiện sau một vài giờ phơi nắng. Ngoài ra, bệnh còn xảy ra ở người có tiền sử tiếp xúc trực tiếp với một số loại cây, cỏ dại có chứa chất furocoumarins hay dùng một số loại nước hoa (chứa bergaten hay 5-methoxypsoralen) kèm theo tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.
Dễ thành mạn tính
Tổn thương da do nắng dễ thành mạn tính, đôi khi có thể dẫn đến tiền ung thư và ung thư da. Tiền ung thư thường xuất hiện ở vùng da cơ thể thường xuyên tiếp xúc với ánh sáng mặt trời như vùng mặt, da đầu, mặt duỗi cẳng tay, mu tay. Lúc đầu, bệnh biểu hiện như một dát màu hồng, rám hoặc đôi khi không có thay đổi nào về màu sắc, bề mặt thô, khô, có ít vảy da. Dấu hiệu cảnh báo thường gặp nhất của ung thư da là một chỗ biến đổi bất thường của da, ví dụ như một vết loét đau, chảy máu trên bề mặt, lành rồi sau đó lại loét trở lại ngay vị trí này.
Lời khuyên của thầy thuốc
Đề phòng các tổn thương do nắng bằng các biện pháp như tránh đi ra ngoài trời nắng trong khoảng thời gian từ 10-16 giờ, khi phải đi ra ngoài nắng hoặc phải làm việc dưới trời nắng nên mang đủ các trang bị bảo hộ như kính râm, quần áo chống nắng, mang ô, đội mũ nón,... Nếu có điều kiện, nên sử dụng thêm các loại kem chống nắng an toàn.
Thông thường, sau khi bị tổn thương da do nắng, nhiều người bị ngứa, nổi sẩn, mụn nước đã sử dụng lá cây như: lá khế, lá cây lược vàng, đậu xanh giã nhuyễn... để đắp, chà xát cho mát da, thậm chí nhiều người đã uống các nước lá cây với mong muốn để khỏi. Ðiều này chưa hẳn đúng vì khi tổn thương da do ánh nắng, nếu không vệ sinh da sạch sẽ mà sử dụng các loại lá cây đắp lên vùng da tổn thương thì sẽ khiến viêm da nặng thêm, dẫn đến viêm da mạn tính. Trên thực tế, rất nhiều người dùng kem tự chế, kem không rõ nguồn gốc để đắp lên mặt, uống cho đẹp da dẫn đến tình trạng suy gan, suy thận và dị ứng khá nặng, có thể ảnh hưởng đến tính mạng.
BS. Nguyễn Văn Thường
