1. Tổng quan viêm cân gan chân là gì?
1.1. Viêm cân gan chân là gì?
Bệnh viêm cân gan chân (Plantar Fasciitis) là một tình trạng viêm của cân gan chân - một dải mô dày chạy dọc theo lòng bàn chân, nối từ gót chân đến các ngón chân.
Nguyên nhân chính gây ra viêm cân gan chân là do căng thẳng và áp lực kéo dài lên cân gan chân, thường gặp ở những người chạy bộ, người đứng hoặc đi bộ quá nhiều trên bề mặt cứng, hoặc người có cấu trúc bàn chân bất thường như bàn chân phẳng hoặc vòm bàn chân cao. Các yếu tố khác bao gồm thừa cân, béo phì, giày dép không phù hợp và tuổi tác.
So sánh bàn chân bình thường và bàn chân bị viêm cân gan chân.
1.2. Nguyên nhân bệnh viêm cân gan chân
Viêm cân gan chân thường do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra, chủ yếu liên quan đến việc gia tăng áp lực và căng thẳng trên cân gan chân. Các nguyên nhân phổ biến bao gồm hoạt động quá mức.
- Viêm cân gan chân phổ biến hơn ở người chạy bộ hoặc đi bộ trên bề mặt cứng trong thời gian dài, làm tăng lực tác động lên lòng bàn chân.
- Những người thừa cân hoặc tăng cân đột ngột có thể tạo thêm áp lực lên lòng bàn chân, làm gia tăng nguy cơ bị viêm cân gan chân.
- Người mang giày không phù hợp, mang giày dép thiếu sự hỗ trợ cho vòm chân, không có đệm lót tốt, hoặc giày dép quá cũ cũng có thể làm tăng nguy cơ viêm cân gan chân.
- Độ cong vòm chân bất thường, như vòm chân cao hoặc chân phẳng, cũng làm thay đổi cách phân bố lực khi di chuyển, dẫn đến viêm nhiễm.
- Khi cân gan chân bị căng ra kéo dài dẫn đến viêm và đau đớn.
- Viêm cân gan chân thường gặp ở người từ 40 đến 60 tuổi do sự thoái hóa của mô và giảm khả năng đàn hồi của cân gan chân theo thời gian.
- Những người làm việc yêu cầu đứng hoặc đi lại trong thời gian dài trên các bề mặt cứng, như giáo viên, công nhân nhà máy, hoặc nhân viên bán hàng, dễ bị viêm cân gan chân.
2. Triệu chứng của bệnh viêm cân gan chân
- Đau gót chân: Thường xuất hiện ở mặt dưới của gót chân và trở nên rõ ràng hơn khi bước những bước đầu tiên vào buổi sáng sau khi thức dậy, hoặc sau khi ngồi nghỉ lâu. Cơn đau có thể giảm dần sau một vài bước đi nhưng có xu hướng tái phát khi đứng hoặc đi bộ trong thời gian dài.
- Cảm giác đau nhói hoặc bỏng rát: Đau có thể giống như bị kim châm, bỏng rát, hoặc đau âm ỉ ở lòng bàn chân, thường tập trung gần gót chân.
- Đau tăng khi hoạt động: Đặc biệt là sau khi tập thể dục, đi bộ hoặc đứng lâu, nhưng thường không cảm thấy đau trong khi vận động mà đau hơn sau khi nghỉ ngơi.
- Cứng và khó chịu ở lòng bàn chân: Cảm giác cứng và khó chịu có thể xuất hiện khi bắt đầu di chuyển sau một thời gian nghỉ ngơi, đặc biệt là buổi sáng hoặc sau khi ngồi lâu.
Người bị viêm cân gan chân thường có cảm giác đau nhói, cứng và khó chịu ở lòng bàn chân.
3. Bệnh viêm cân gan chân có lây nhiễm không?
Bệnh viêm cân gan chân không phải là một bệnh lây nhiễm. Đây là tình trạng viêm nhiễm cơ học xảy ra do sự căng thẳng quá mức hoặc chấn thương lặp đi lặp lại đối với cân gan chân, dải mô nối gót chân với các ngón chân.
Nguyên nhân gây viêm cân gan chân thường liên quan đến các yếu tố như hoạt động quá mức, mang giày không phù hợp, độ cong bất thường của vòm chân, hoặc tăng cân đột ngột. Bệnh không do vi khuẩn, virus, hoặc bất kỳ tác nhân gây bệnh nào khác, do đó, nó không thể lây truyền từ người này sang người khác.
4. Cách phòng bệnh viêm cân gan chân
Để phòng ngừa viêm cân gan chân, có thể áp dụng các biện pháp sau:
- Mang giày phù hợp: Chọn giày có đệm lót tốt, hỗ trợ vòm chân và vừa vặn với kích thước bàn chân. Tránh mang giày cao gót quá lâu hoặc giày dép quá mòn.
- Duy trì cân nặng hợp lý: Giữ cân nặng ở mức ổn định giúp giảm áp lực lên bàn chân, đặc biệt là cân gan chân, từ đó giảm nguy cơ bị viêm.
- Khởi động và giãn cơ đúng cách: Trước khi tham gia vào các hoạt động thể chất, hãy khởi động kỹ càng và thực hiện các bài tập giãn cơ, đặc biệt là các bài tập cho cơ bắp chân và cân gan chân để tăng cường độ linh hoạt và sức mạnh cho vùng này.
- Tăng cường các bài tập cho chân: Thực hiện các bài tập như kéo duỗi chân, lăn bóng dưới lòng bàn chân hoặc đi bộ bằng chân trần trên các bề mặt mềm để tăng cường sức mạnh cho các cơ hỗ trợ vòm chân.
- Tránh đứng lâu trên bề mặt cứng: Nếu công việc yêu cầu đứng lâu, hãy nghỉ ngơi thường xuyên, thay đổi tư thế hoặc sử dụng tấm thảm đệm chân để giảm áp lực lên lòng bàn chân.
- Thay đổi cường độ và tần suất hoạt động: Nếu bạn tham gia vào các hoạt động thể chất, hãy tăng dần cường độ và tần suất hoạt động để tránh căng thẳng đột ngột lên cân gan chân.
- Sử dụng miếng đệm hoặc lót giày: Các miếng đệm hoặc lót giày chuyên dụng có thể giúp hỗ trợ và giảm áp lực lên cân gan chân, đặc biệt là khi bạn có các vấn đề về cấu trúc bàn chân như vòm chân cao hoặc chân phẳng.
- Chăm sóc bàn chân đúng cách: Massage bàn chân thường xuyên và ngâm chân trong nước ấm có thể giúp giảm căng thẳng và cải thiện lưu thông máu cho vùng bàn chân.
Việc điều trị viêm cân gan chân thường đòi hỏi kiên nhẫn và tuân thủ đúng phương pháp.
5. Cách điều trị bệnh viêm cân gan chân
Điều trị viêm cân gan chân thường bao gồm các phương pháp không xâm lấn và các biện pháp thay đổi lối sống để giảm đau, viêm và cải thiện chức năng của bàn chân. Dưới đây là một số cách điều trị phổ biến:
- Nghỉ ngơi: Tránh các hoạt động gây áp lực lên cân gan chân, như chạy bộ hoặc đứng lâu, để giảm thiểu tổn thương và viêm nhiễm.
- Chườm đá lên vùng gót chân bị đau trong 15-20 phút, vài lần mỗi ngày, giúp giảm viêm và đau. Đảm bảo bọc đá trong khăn hoặc túi chườm lạnh để tránh bỏng lạnh.
- Bài tập giãn cơ và tăng cường sức mạnh: Thực hiện các bài tập kéo căng cân gan chân và cơ bắp chân, như kéo ngón chân, giãn cơ bắp chân và lăn bóng dưới lòng bàn chân, giúp giảm căng thẳng và cải thiện tính linh hoạt của mô.
- Sử dụng miếng đệm hoặc lót giày: Các miếng đệm gót chân, miếng lót giày chuyên dụng có thể hỗ trợ vòm chân và giảm áp lực lên cân gan chân, giúp giảm đau và phòng ngừa viêm nhiễm tái phát.
- Thuốc giảm đau và kháng viêm: Sử dụng thuốc giảm đau và kháng viêm không steroid (NSAIDs) như ibuprofen hoặc naproxen để giảm đau và viêm. Cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng lâu dài.
- Vật lý trị liệu: Các bài tập vật lý trị liệu chuyên sâu có thể được chỉ định để cải thiện sức mạnh và tính linh hoạt của bàn chân và cẳng chân, đồng thời giúp điều chỉnh dáng đi và tư thế để giảm áp lực lên cân gan chân.
- Mang giày phù hợp: Đảm bảo mang giày có đệm lót tốt, hỗ trợ vòm chân và phù hợp với kích cỡ chân. Tránh đi giày cao gót hoặc giày dép không phù hợp trong thời gian dài.
- Sử dụng nẹp ban đêm: Nẹp ban đêm giúp giữ cho chân ở vị trí kéo căng cân gan chân khi ngủ, giúp giảm căng thẳng buổi sáng và giảm đau khi bước những bước đầu tiên.
- Điều trị bằng sóng xung kích hoặc siêu âm: Các phương pháp điều trị bằng sóng xung kích hoặc siêu âm có thể được áp dụng để kích thích quá trình chữa lành của mô và giảm viêm.
- Tiêm corticosteroid: Trong trường hợp đau nghiêm trọng hoặc không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác, bác sĩ có thể đề nghị tiêm corticosteroid trực tiếp vào vùng viêm để giảm viêm và đau. Tuy nhiên, tiêm corticosteroid nên được sử dụng một cách thận trọng để tránh tác dụng phụ. Corticosteroid tiêm cần phải được dành riêng cho các tình trạng viêm như bệnh gút và viêm khớp dạng thấp. Vì khối xương cổ chân, mắt cá chân, khoang sau xương gót và mu ngón chân có ít mô liên kết giữa da và xương bên dưới nên việc tiêm corticosteroid không hòa tan vào các cấu trúc này có thể gây mất sắc tố, teo hoặc loét, đặc biệt ở những bệnh nhân cao tuổi mắc bệnh động mạch ngoại biên.
- Phẫu thuật (hiếm khi cần thiết): Phẫu thuật có thể được xem xét trong các trường hợp nghiêm trọng, kéo dài hơn 6-12 tháng và không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác. Phẫu thuật có thể bao gồm cắt một phần cân gan chân để giảm căng thẳng.
Thực tế cho thấy, việc điều trị viêm cân gan chân thường đòi hỏi kiên nhẫn và tuân thủ đúng phương pháp, với mục tiêu giảm đau và ngăn ngừa tái phát. Nếu các biện pháp trên không mang lại hiệu quả, cần tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn thêm.
