Bộ GD&ĐT cho biết, việc sắp xếp, tổ chức lại các cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông và giáo dục thường xuyên tại các địa phương dựa trên nguyên tắc tạo thuận lợi cho người dân, quyền lợi học tập của học sinh; phù hợp quy hoạch, yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội.
Việc sắp xếp lại các cơ sở giáo dục đã giúp mạng lưới trường lớp vùng dân tộc thiểu số được củng cố, phát triển từ mầm non đến phổ thông.
Giảm 2.302 trường và 2.708 điểm trường sau khi sắp xếp
Đến nay, sau 3 năm triển khai rà soát, sắp xếp, cả nước giảm 2.302 trường, tương đương 6,06% tổng số trường, trong đó: mầm non giảm 4,25%, tiểu học giảm 12,73%, THCS giảm 9,82%, THPT giảm 1,96%, trường phổ thông có nhiều cấp học tăng 88,64% (do sáp nhập để hình thành các trường liên cấp). Số điểm trường giảm 2.708 điểm trường, tương đương 6,65% số điểm trường hiện có. Giảm số lượng các Trung tâm Giáo dục thường xuyên cấp huyện từ 3 trung tâm/huyện xuống còn 1 trung tâm/huyện.
Việc sắp xếp, tổ chức lại các cơ sở giáo dục đã tạo nên một diện mạo mới, tinh gọn và hiệu quả hơn. Tình trạng trường lớp có quy mô nhỏ và chất lượng giáo dục chưa cao đã dần được khắc phục. Hàng nghìn điểm trường đã được dồn ghép, sáp nhập vào các trường chính; nhiều trường có quy mô nhỏ được sáp nhập thành hệ thống các trường liên cấp có quy mô lớn hơn. Nhờ đó, cơ sở vật chất và thiết bị dạy học được đầu tư tập trung, sử dụng hiệu quả hơn, giảm số lượng đơn vị sự nghiệp, tinh giản bộ máy, giảm số lượng cán bộ quản lý giáo dục và nhân viên phục vụ gián tiếp, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.
Mạng lưới trường lớp vùng dân tộc thiểu số được củng cố, phát triển từ mầm non đến phổ thông. Về cơ bản, không còn xã trắng về giáo dục mầm non, mọi thôn, bản đều có lớp mầm non. Tất cả các xã đều có trường tiểu học hoàn chỉnh ở trung tâm xã. Hầu hết các xã đã có trường THCS, các huyện đều có trường THPT. Nhiều địa phương xây dựng trường THCS, THPT liên xã. Mạng lưới trường phổ thông dân tộc nội trú và phổ thông dân tộc bán trú ngày càng mở rộng về quy mô, từ huyện, tỉnh tới trung ương.
Việc bố trí, sắp xếp đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục đã thực hiện cơ bản hợp lý, bảo đảm phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương và theo đúng các quy định hiện hành.
Không áp dụng rập khuôn, máy móc trong sắp xếp
Bên cạnh những thuận lợi và kết quả đạt được, quá trình triển khai tổ chức, sắp xếp lại các cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông và giáo dục thường xuyên cũng còn gặp không ít khó khăn, hạn chế.
Tại một số địa phương, việc sắp xếp dựa trên mục tiêu giảm số lượng đơn vị sự nghiệp công lập được chú trọng hơn các yếu tố liên quan đến duy trì và nâng cao chất lượng giáo dục đã tạo sức ép cho ngành giáo dục khi thực hiện.
Việc dồn lớp, sáp nhập hoặc xóa các điểm trường, sáp nhập điểm trường vào trường chính làm tăng tỷ lệ học sinh/lớp, tăng số lượng học sinh bán trú tại trường chính gây khó khăn trong công tác tổ chức dạy học, quản lý học sinh…
Sau khi sắp xếp quy mô mạng lưới trường, lớp không làm giảm học sinh ra lớp ở các độ tuổi, không để tình trạng gia tăng học sinh bỏ học so với trước khi sắp xếp.
Để khắc phục, nhiều ý kiến đại biểu kiến nghị với Bộ GD&ĐT đã được đưa ra là đối với các địa phương phải xây dựng nguyên tắc, phương án thực hiện sắp xếp phù hợp với điều kiện thực tế và tuân thủ các quy định hiện hành có liên quan như Điều lệ trường học của các cấp, tiêu chuẩn cơ sở vật chất trường mầm non, phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học, tiêu chuẩn về tỷ lệ giáo viên/lớp.
Việc dồn lớp, sáp nhập hoặc xóa các điểm trường, sáp nhập điểm trường vào trường chính, sáp nhập các trường có quy mô nhỏ phải đảm bảo khoảng cách và điều kiện giao thông đi lại. Sau khi sắp xếp quy mô mạng lưới trường, lớp không làm giảm học sinh ra lớp ở các độ tuổi, đảm bảo tỷ lệ chuyên cần, không để tình trạng gia tăng học sinh bỏ học so với trước khi sắp xếp.
Xây dựng phương án bố trí lại đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên song song với quá trình sáp nhập, tách trường, thành lập trường mới theo hướng sử dụng những người có năng lực và tinh thần trách nhiệm cao. Việc xây dựng phương án, tổ chức bố trí lại đội ngũ phải đảm bảo công khai, dân chủ, minh bạch, làm tốt công tác tư tưởng cho đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên.
Quan điểm của Bộ GD&ĐT là triển khai sắp xếp, tổ chức lại các cơ sở giáo dục thì mục tiêu là duy trì và nâng cao chất lượng giáo dục, không áp dụng rập khuôn, máy móc với mục tiêu giảm tối thiểu 10% đơn vị sự nghiệp công lập, giảm tối thiểu 10% biên chế sự nghiệp hưởng lương từ ngân sách nhà nước, giảm bình quân 10% chi trực tiếp từ ngân sách cho các đơn vị sự nghiệp công lập.
“Cố gắng giải quyết và cố gắng làm những gì tốt nhất có thể cho nền giáo dục của chúng ta”
Phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT cho rằng, những vấn đề được đặt ra là rất lớn, hệ trọng, mang tính nền tảng, đó là toàn bộ hệ thống hạ tầng, tiềm lực của giáo dục, một phần quan trọng của việc đổi mới nhưng đó còn là sự quan tâm của xã hội, vai trò của chính sách với yếu tố nền tảng này.
Trong 3 năm qua, tỷ lệ số trường giảm ở các bậc học.
Theo Bộ trưởng, cần rà soát kỹ hơn việc sắp xếp, tái cấu trúc các cơ sở giáo dục trong thời gian 3 năm qua xem công tác này đã mang lại kết quả gì, thực trạng ra sao, đâu là vấn đề cần khắc phục, đâu là thành quả cần phát huy. Đặc biệt, kết quả rà soát, đánh giá sẽ là cơ sở cho các kiến nghị về chính sách cho ngành.
Bộ GD&ĐT sẽ có thêm các cuộc làm việc cụ thể hơn với một số tỉnh, thành phố để rà soát các vấn đề, tập hợp thông tin, phân tích tình hình, kiến nghị ở từng địa phương, qua đó cùng tháo gỡ.
Riêng về kiên cố hóa trường lớp, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT đề nghị, cần thực hiện có trọng tâm trọng điểm, có mục tiêu cụ thể, những gì làm được thì làm ngay, trong đó ưu tiên “số một” cho kiên cố hóa trường lớp ở bậc mầm non, bởi các cháu ở cấp học này rất nhỏ và rất nhiều nơi đang phải học tập trong điều kiện khó khăn.
Bộ trưởng GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn cho rằng, những vấn đề được bàn hôm nay đều là thách thức lớn, vượt qua được những thách thức này cần sự ráo riết, quyết tâm, kiên trì, đồng sức, đồng lòng. Vấn đề nào thuộc thẩm quyền ngành Giáo dục có thể giải quyết phải lên kế hoạch giải quyết ngay, những việc vượt quá thẩm quyền sẽ có kiến nghị ở tầm vĩ mô hơn. Bộ trưởng nêu rõ: “Việc lớn phải bắt đầu từ việc nhỏ, cố gắng giải quyết và cố gắng làm những gì tốt nhất có thể cho nền giáo dục của chúng ta”.