Theo y học cổ truyền, câu đằng có vị ngọt, tính hàn, đi vào các kinh Can và Tâm bào. Có công năng thanh nhiệt, bình can, trấn kinh, trừ nội phong, chống co thắt. Chủ trị trẻ em bị hàn nhiệt, kinh giãn, trị nhức đầu hoa mắt do tăng huyết áp ở người lớn tuổi.
Cây câu đằng hay còn gọi là dây dang quéo, móc ớ, vuốt, người Thái gọi là co nam kho, người Tày gọi là pước cậu, nam lập câu, người Dao gọi là ghím tỉu. Là loại dây leo, thường mọc ở nơi mát... Lá mọc đối có cuống, hình trứng đầu nhọn, mặt dưới lá như có phấn, ở mặt lá có gai mọc cong xuống trông giống như lưỡi câu nên bà con vùng núi gọi là móc câu. Hoa nhỏ hình cầu nở vào mùa hè, có màu vàng trắng.
Cây mọc hoang nhiều ở các tỉnh miền núi nước ta như Cao Bằng, Lào Cai. Để sử dụng làm thuốc người ta cắt những mẩu cành đem về, chỉ lấy phần đốt có móc câu phơi hay sấy khô. Có đốt có 1 móc câu, có đốt có 2 móc câu. Loại 2 móc câu được coi là tốt hơn. Cây thường được thu hoạch vào mùa xuân hoặc mùa thu. Ở nhiều nơi nhân dân còn dùng câu đằng để ăn trầu.
Một số bài thuốc áp dụng:
- Hỗ trợ điều trị tăng huyết áp: Câu đằng 10g, xuyên khung 5g, cam thảo 2g, quế chi 3g. Tất cả cho vào ấm, đổ 3 bát nước sắc còn lại 1 bát chia 3 lần uống trong ngày. 10 ngày một liệu trình.
Hoặc: Câu đằng 10g, lá dâu 8g, cúc hoa vàng 8g, hạ khô thảo 8g, thảo quyết minh 8g, sao vàng. Cho thuốc vào ấm, đổ 500ml nước sắc còn 200ml, chia 2 lần uống trong ngày. Dùng liền 10 ngày.
Hoặc: Câu đằng 12g, thạch quyết minh 20g, chi tử 8g, hoàng cầm 8g, ngưu tất 8g, ích mẫu 12g, tang ký sinh 20g, dạ đằng giao 12g, bạch linh 12g, thiên ma 8g. Cho thuốc vào ấm, đổ 800ml nước sắc còn 300ml, chia 3 lần uống trong ngày. Dùng liền 10 ngày.
- Tật nghiến răng: Câu đằng 10g, kim ngân hoa 9g, cúc hoa vàng 6g, địa long 6g, bạc hà 3g. Tất cả sắc với 200ml nước còn 50ml, uống 1 lần trong ngày.
- Phụ nữ xích bạch đới: Câu đằng 15g, rửa sạch. Cho câu đằng đã rửa sạch vào 500ml nước rồi đun sôi, chia 2 lần uống trong ngày. Dùng 10 ngày trước chu kỳ kinh nguyệt.
- Hỗ trợ chữa trúng phong, liệt thần kinh mặt: Câu đằng 12g, dây hà thủ ô tươi 24g. Cho 500ml nước vào ấm cùng các vị thuốc rồi đun sôi, chia 2 lần uống trong ngày. Dùng 10 ngày.
Lưu ý: Khi sắc thuốc gần được mới cho câu đằng vào để cho sôi 1 - 2 phút, trào lên là được.
Bác sĩ Trần Thị Hải Hải
