1. Giáo dục trách nhiệm phòng lây nhiễm HIV cho trẻ vị thành niên - nền tảng của sự an toàn và hòa nhập
Tư vấn, giáo dục sức khỏe sinh sản và tình dục cho trẻ em, vị thành niên nhiễm HIV đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Đây là nhóm đối tượng nhạy cảm và dễ bị tổn thương, cần được hướng dẫn chuyên biệt để hiểu và thực hiện tốt trách nhiệm phòng tránh lây nhiễm cho người khác.
Việc lồng ghép nghĩa vụ pháp lý và trách nhiệm xã hội của người nhiễm HIV vào quá trình tư vấn giúp các em không chỉ tiếp nhận kiến thức về sức khỏe, mà còn ý thức được vai trò của mình trong việc bảo vệ người khác bắt đầu từ bảo vệ chính bản thân. Đồng thời, qua đó trang bị cho các em kỹ năng để chủ động, tự tin trong các mối quan hệ cá nhân.
Tư vấn cho nhóm đối tượng này không chỉ là phổ biến thông tin y tế, mà còn là giáo dục ý thức công dân, giúp các em sống tích cực, có trách nhiệm và hòa nhập cộng đồng. Khi hiểu rõ nghĩa vụ và quyền của mình, các em có thể kiểm soát tốt hơn cuộc sống, giảm mặc cảm, lo lắng và xây dựng những mối quan hệ lành mạnh, an toàn.
Vị thành niên nhiễm HIV cần có trách nhiệm thực hiện các biện pháp phòng lây nhiễm HIV sang người khác.
2. Trách nhiệm của người nhiễm HIV trong việc phòng tránh lây nhiễm cho người khác
Trách nhiệm này đã được quy định rõ trong Luật Phòng, chống nhiễm vi rút gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người (HIV/AIDS), được sửa đổi, bổ sung bởi Luật số 71/2020/QH14, có hiệu lực từ ngày 1/7/2021.
Theo khoản 2, Điều 4 của Luật, người nhiễm HIV có các nghĩa vụ sau:
- Thực hiện biện pháp phòng lây nhiễm HIV sang người khác;
- Thông báo kịp thời kết quả xét nghiệm HIV dương tính của mình cho vợ, chồng, người dự định kết hôn hoặc người chung sống như vợ chồng;
- Tuân thủ quy định về điều trị, bao gồm việc sử dụng thuốc kháng HIV (ARV) theo hướng dẫn y tế.
2.1 Thực hiện các biện pháp phòng lây nhiễm HIV sang người khác
Đây là trách nhiệm quan trọng nhất của người sống chung với HIV, giúp bảo vệ người khác và ngăn chặn dịch bệnh lây lan. Mỗi hành động thiếu cẩn trọng đều có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe của người xung quanh và tạo thêm gánh nặng cho xã hội.
Việc phòng lây nhiễm không chỉ là nghĩa vụ mà còn thể hiện sự tôn trọng và yêu thương người khác. Các bạn vị thành niên nhiễm HIV cần hiểu rõ cách bảo vệ bạn bè, người thân và bạn tình, như:
- Tuân thủ điều trị ARV đầy đủ, đúng hướng dẫn của bác sĩ.
- Không dùng chung kim tiêm, dao cạo, bàn chải đánh răng hoặc vật dụng có thể dính máu.
- Nếu có quan hệ tình dục, cần sử dụng bao cao su đúng cách để phòng lây nhiễm.
Khi hiểu và thực hiện đúng các biện pháp này, các bạn vừa bảo vệ được sức khỏe của mình, vừa góp phần xây dựng một cộng đồng an toàn, không kỳ thị, không lây truyền HIV.
2.2 Thông báo tình trạng HIV - trách nhiệm và hành động bảo vệ người thân
Tuổi vị thành niên là giai đoạn các bạn bắt đầu tìm hiểu về giới tính, tình yêu và các mối quan hệ. Nếu thiếu kiến thức và kỹ năng, việc có hành vi tình dục không an toàn có thể dẫn đến nguy cơ lây nhiễm HIV hoặc các bệnh lây truyền qua đường tình dục cho bạn tình.
Tuy nhiên, nhiều bạn nhiễm HIV thường lo sợ bị kỳ thị, xa lánh nếu tiết lộ tình trạng của mình, nên ngần ngại chia sẻ với người yêu hoặc người chuẩn bị kết hôn. Sự im lặng này có thể vô tình khiến người khác gặp nguy cơ lây nhiễm.
Vì vậy, các bạn cần được giáo dục về trách nhiệm thông báo tình trạng HIV cho vợ, chồng hoặc người dự định kết hôn/chung sống. Việc này không chỉ thể hiện sự trung thực và tôn trọng người thân mà còn giúp họ chủ động phòng ngừa, như sử dụng bao cao su, dùng thuốc dự phòng trước hoặc sau phơi nhiễm (PrEP/PEP) và đi xét nghiệm định kỳ.
Thông báo sớm, đúng cách là hành động thể hiện tình yêu và trách nhiệm, giúp bảo vệ sức khỏe cho cả hai và xây dựng mối quan hệ an toàn, bền vững.
Trẻ vị thành niên nhiễm HIV điều trị tại BV Nhi đồng 1, TP. HCM. Ảnh: Đinh Hằng/TTXVN
2.3 Tuân thủ điều trị ARV - Chìa khóa bảo vệ bản thân và người khác
Tuân thủ điều trị bằng thuốc kháng HIV (ARV) là nghĩa vụ quan trọng, không chỉ để bảo vệ sức khỏe của chính người nhiễm mà còn góp phần vào mục tiêu chung của cộng đồng trong việc kiểm soát HIV.
Các bạn vị thành niên cần hiểu rằng việc uống thuốc ARV đúng và đủ liều mỗi ngày giúp cơ thể kiểm soát lượng virus, phục hồi hệ miễn dịch, giảm nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng cơ hội và có thể sống khỏe mạnh như những người khác. Khi duy trì điều trị tốt, lượng virus trong máu sẽ giảm xuống mức không phát hiện được, đồng nghĩa với việc không thể lây truyền HIV qua quan hệ tình dục (K=K – Không phát hiện = Không lây truyền).
Nếu quên thuốc hoặc tự ý dừng điều trị, lượng virus sẽ tăng trở lại, dẫn đến kháng thuốc và thất bại điều trị. Khi đó, việc chữa trị trở nên khó khăn, tốn kém và nguy cơ lây nhiễm cho người khác cũng cao hơn.
Tuân thủ điều trị ARV không chỉ là việc uống thuốc hằng ngày, mà còn là hành động thể hiện trách nhiệm với bản thân, người thân và cộng đồng.
