Những chia sẻ của của bác sĩ dưới đây sẽ giúp bác bà mẹ giải tỏa lo âu khi con biếng ăn.
Đào Thị Lan, Sơn La: Xin chào bác sĩ, con cháu đang ở tháng thứ 15 nhưng cháu biếng ăn xin bác sĩ tư vấn chế độ dinh dưỡng cho cháu ạ?
Trả lời
Về câu hỏi của bạn chúng tôi xin trả lời như sau: Tại Việt Nam Tỉ lệ trẻ biếng ăn là 30 – 40 % theo Viện Dinh Dững quốc gia năm 2022.
Tiêu chuẩn chẩn đoán biếng ăn khi có 1 trong các dấu hiệu sau và đã tiến triển qua 1 Tháng 1 Trẻ không ăn đủ số lượng thức ăn cần thiết do sự mất ngon miệng
Do không thích ăn nên thời gian ăn thường xuyên kéo dài trên 30 phút, thậm chí hàng tiếng trẻ mới có thể ăn hết lượng thức ăn theo lứa tuổi
Biếng ăn bao gồm cả kén ăn: Trẻ không ăn được đa dạng các loại thức ăn mà chỉ ăn được ít loại
Biếng ăn không hẳn là một bệnh mà thường là biểu hiện của nhiều nguyên nhân khác nhau, có thể do bệnh lý hay do rối loạn tâm lý.
Biếng ăn lâu dài có thể nghiêm trọng đó là : biếng ăn -> ăn ít -> thiếu nhiều chất dinh dưỡng cần thiết như đạm, dầu mỡ, vitamin, vi lượng hậu quả là suy dinh dưỡng hoặc thiếu hụt các vi chất như khô mắt, thiếu máu, càng làm cho trẻ biếng ăn hơn.
Trẻ suy dinh dưỡng dễ mắc các bệnh nhiễm trùng trẻ càng biếng ăn nặng hơn.
Nguyên nhân gây biếng ăn ở trẻ
Từ phía trẻ:
Bé thiếu Dinh dưỡng từ trong bụng mẹ (Suy dinh dưỡng bào thai), Sinh non, mắc các bệnh lý bẩm sinh
- Biếng ăn bẩm sinh tự nhiên từ 3-5%
- Biếng ăn do tâm lý
- Kén ăn do sợ thức ăn mới
Từ phía gia đình
- Do gia đình ép trẻ ăn nhiều so với khả năng của lứa tuổi
- Do tâm lý gia đình, bữa ăn không khí căng thẳng, trẻ bị ép ăn
- Do cho trẻ ăn dặm quá sớm.
- Chế độ bữa ăn không phù hợp, nhàm chán, lặp lại vói trẻ
- Cho trẻ sử dụng tivi, điện thoại trong bữa ăn
- Chọn thức ăn bổ sung chưa hợp lý, thức ăn không hợp khẩu vị , không phù hợp lứa tuổi hay ăn uống vặt…
Do bệnh lý của trẻ
- Phản ứng viêm tại đường tiêu hoá
- Biểu hiện các bệnh toàn thân như thiếu máu, thiếu sắt, suy dinh dưỡng, còi xương
- Do thiếu vitamin A, b, vi lượng, kẽm
- Nhiễm ký sinh trừng đường ruột như giun đũa, giun móc, giun kim
- Rối loạn nhu động đường tiêu hóa như Co thắt tâm vị, co cơ thực quản, liệt dạ dày…
Triệu chứng của biếng ăn
- Trẻ bú ít, ăn ít hơn bình thường
- Trẻ từ chối không chịu ăn, chạy trốn khi thấy thức ăn
- Trẻ ngậm thức ăn trong miệng lâu, không chịu nuốt
- Trẻ không ăn một số loại thức ăn như cá thịt, trứng sữa, rau quả
- Cân nặng chậm tăng hơn so với bình thường.
Phương pháp xây dựng thực đơn cho trẻ biếng ăn
Trẻ còn bú mẹ: Cho trẻ bú nhiều lần hơn nếu thời gian mỗi lần bú ít hơn bình thường. Nếu trẻ không ngặm bú được mẹ cần vắt sữa vào cốc rồi dùng thìa bón cho trẻ.
Trẻ ăn bổ sung:
- Nên cho trẻ ăn các loại thức ăn mềm, đa dạng, dễ tiêu hóa và chia thành bữa nhỏ
- Cần thay đổi thức ăn và cho trẻ ăn những loại thức ăn trẻ thích hơn để khuyến khích trẻ ăn được nhiều kích thích sự thèm ăn của trẻ.
- Tìm hiểu những món trẻ thích ăn, sở thích, nhu cầu của trẻ. trang trí bữa ăn bắt mắt, thu hút sự chú ý
- Cần tạo tâm lý thoải mái, vui thích nhất là tâm lý danh đua khi ăn sẽ kích thích các tuyến tiêu hóa hoạt động, tăng bài tiết men tiêu hóa giúp trẻ ăn ngon miệng.
Bữa ăn có đủ 4 nhóm thực phẩm hoặc theo 5/8 nhóm theo cách phân loại mới
- Nhóm lương thực: Bao gồm gạo, bánh mì, các loại ngũ cốc và khoai.
- Nhóm rau củ quả: Gồm nhiều loại rau xanh, củ và trái cây.
- Nhóm thực phẩm chứa đạm: Bao gồm thịt, cá, trứng, sữa và các loại đậu.
- Nhóm dầu mỡ: Gồm dầu ăn thực vật và mỡ động vật.
- Nhóm muối đường: Bao gồm các gia vị như muối, đường, và các thực phẩm chứa nhiều muối, đường.
Tập cho trẻ ăn những món ăn mới lạ, luôn thay đổi hàng ngày
Thức ăn nấu từ loãng đến đặc dần
Uống thêm nước hoa quả tươi, sữa chua để tăng cường vitamin giúp tăng khẩu vị ngon miệng. Chú ý không cho trẻ uống nước ngọt và ăn quà vặt trước bữa ăn.
Chăm sóc tâm lý
- Nên tạo cho trẻ tâm lý thoải mái khi ăn, không khí vui vẻ trong bữa ăn nhưng hướng trẻ tập trung vào bữa ăn
- Cho trẻ ăn cùng bạn hay cùng mâm với gia đình
- Tuyệt đối không cho trẻ sử dụng điện thoại, tivi, đồ chơi trong bữa ăn
- Không nên đặt quá nặng giá trị dinh dưỡng vào từng loại thực phẩm
- Cho trẻ ăn khi đói và dừng lại khi trẻ đã thấy no, không ép buộc trẻ
- Khuyến khích trẻ chơi đùa, vận động thể lực thể dục thể thao đều đặn nuôi dưỡng sự tự tin cơ thể, việc này giúp trẻ nhanh đói và vui vẻ sẽ ăn ngon miệng.
- Không dùng việc ăn của trẻ làm thành tích thưởng phạt
- Không để xao lãng bữa ăn bằng các hình thức giải trí như xem tivi, điện thoại, chơi game, chạy nhảy trong bữa ăn.
- Không cho trẻ bỏ bữa, tham gia chế độ ăn theo trào lưu thực hiện các chế độ ăn uống không phù hợp với trẻ.
Những sai lầm mẹ hay mắc phải trong việc thực hiện chế độ ăn của trẻ biếng ăn
Tạo không khí quá căng thẳng thúc ép trẻ ăn Không tăng cường số bữa ăn cho trẻ dù mỗi bữa trẻ chỉ ăn rất ít hoặc bỏ ăn Nấu loãng hơn bình thường, ít đạm hơn khiến trẻ đã ăn ít về lượng lại ít về chất Không cho hoặc cho quá ít dầu mỡ gây thiếu khẩu phần năng lượng cho trẻ Không cho trẻ ăn cá, tôm cua vì sợ trẻ tiêu chảy, hoặc ho. Chỉ trong những trường hợp cá tôm cua là nguyên nhân gây ra dị ứng ở một số cơ địa dị ứng mới không nên cho ăn. Lựa chọn thực phẩm không phù hợp với lứa tuổi như các thực phẩm nguyên hạt, khó tiêu, thấp năng luợng như miến, khoai. Trẻ không táo bón nhưng trộn quá nhiều đậu xanh, ý dĩ, sen trong bột xay của trẻ .
Thuốc
Trong một số trường hợp trẻ biếng ăn cần bổ sung vitamin, kẽm và men tiêu hoá. Tuy nhiên cần phải có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa, mẹ tránh tự ý sử dụng và nghe theo lời mách của người nọ người kia.
Chúc con hay ăn chóng lớn!