Chỉ trong vài ngày ra quân đợt cao điểm chống thuốc lá lậu (từ ngày 1/4 đến ngày 30/6), các lực lượng chức năng trên địa bàn Hà Nội, TP.HCM, Cần Thơ, Đà Nẵng, Hải Phòng, Quảng Ninh... đã phá hàng trăm vụ, thu giữ hàng chục ngàn bao thuốc lá lậu. Nhưng trên thực tế, công tác chống buôn lậu của các cơ quan chức năng vẫn chưa thực sự đạt hiệu quả do còn thiếu các giải pháp đồng bộ để điều chỉnh các tác nhân chính gây nên tình trạng nhập lậu.
Chỉ là bắt thêm cóc bỏ vào đĩa?
Tại Hà Nội, lượng thuốc lá nhập lậu bị thu giữ được tại 24 điểm ở 4 quận chỉ có... 586 bao các loại. Hầu hết các cửa hàng nổi tiếng buôn bán thuốc lá lậu mà giới nghiện thuốc đều biết rõ, nhưng khi lực lượng quản lý thị trường (QLTT) kiểm tra chỉ có vài bao, thậm chí không có? Và kết quả sau 1 tuần ra quân, QLTT Hà Nội cũng chỉ kiểm tra được 54 vụ kinh doanh thuốc lá lậu, thu 1.268 bao thuốc lá lậu các loại. Trên địa bàn TP.HCM, theo kết quả thống kê từ QLTT thành phố, các cơ quan chức năng đã phát hiện, bắt giữ hơn 85 vụ, thu giữ 26.000 gói thuốc lá lậu các loại. Đặc biệt, ở huyện Hóc Môn là điểm nóng của các đối tượng vận chuyển thuốc lá lậu bằng xe gắn máy từ Tây Ninh, Long An vào TP.HCM, những đối tượng này thường vận chuyển công khai theo từng nhóm và chạy xe với tốc độ cao bất chấp luật giao thông và nếu bị đuổi bắt thì sẽ bỏ cả xe và hàng để trốn thoát gây không ít khó khăn cho lực lượng làm nhiệm vụ. Ông Nguyễn Tiến Dũng - Đội trưởng Đội QLTT huyện Hóc Môn - TP.HCM cho biết: Những kết quả bước đầu sau một tuần thực hiện cao điểm truy quét thuốc lá nhập lậu trên địa bàn TP.HCM, trong thời gian tới, lực lượng QLTT cùng các ngành chức năng sẽ tiếp tục triển khai lực lượng tăng cường kiểm tra nhằm chặn đứng đường dây vận chuyển thuốc lá nhập lậu vào TP.HCM. Đồng thời cũng nhận định: Qua đợt ra quân lần này cho thấy, các đối tượng vận chuyển và kinh doanh thuốc lá lậu ngày càng có các thủ đoạn tinh vi hơn, rất manh động và liều lĩnh nhằm qua mắt và sẵn sàng đối phó với lực lượng kiểm tra, số lượng bắt giữ mới chỉ là phần nổi, cần phải duy trì áp lực đấu tranh với loại tội phạm này.
Cần nâng mức xử phạt
Có thế thấy, công tác chống buôn lậu nói chung và chống thuốc lá lậu nói riêng luôn là bài toán “nóng” đối với các cơ quan quản lý. Theo số liệu thống kê từ Cục QLTT, Bộ Công Thương - dưới sự chỉ đạo của Ban chỉ đạo 127/TW đã triển khai nhiều hoạt động kiểm tra, tại TP.HCM, trong 4 tháng kể từ cuối năm 2013 đến nay, thị phần thuốc lá lậu tại TP.HCM đã giảm khoảng 1%, tương đương khoảng 4 triệu bao. Thế nhưng, hoạt động kiểm tra, kiểm soát này vẫn chưa mang tính ổn định, liên tục nên vẫn chưa mang lại hiệu quả xuyên suốt.
Một trong những nguyên nhân khiến thuốc lá lậu vẫn vào Việt Nam chính là sự chênh lệch về giá và mức lợi nhuận do thuốc lá lậu mang lại quá cao. Theo mức giá hiện nay, mỗi thùng thuốc lá Jet chứa khoảng 500 bao, có nguồn gốc tại Campuchia, sau khi nhà nhập khẩu đã đóng thuế, công vận chuyển thì giá thành mới chỉ dừng lại ở mức 127 USD/thùng, tương đương 5.330 đồng/bao. Khi vận chuyển tới khu vực biên giới Việt Nam - Campuchia, mức giá đã tăng lên 7.500 - 8.000 đồng/bao và khi người tiêu dùng mua tại các quầy tạp hóa, điểm bán thuốc lá lẻ, mức giá đã lên tới 16.000 - 17.000 đồng/bao. Với mức lợi nhuận cao, tức khoảng 60 - 70% đã khiến một bộ phận cư dân biên giới coi vận chuyển thuốc lá lậu qua biên giới là một nghề chính.
Theo Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam, mức quy định để khởi tố hình sự là 1.500 bao như hiện nay vẫn còn quá cao, tạo ra mức lợi nhuận lớn nên vẫn hấp dẫn người mua bán, vận chuyển. Do vậy, thời gian tới, để nâng cao tính răn đe, nên sửa mức xử phạt từ 1.500 bao theo quy định của Nghị định 185/2013 xuống còn 1.000 bao, đồng thời cần quy trách nhiệm cho lực lượng chức năng địa phương khi để xảy ra tình trạng buôn lậu thuốc lá gia tăng cũng như có các hình thức khen thưởng xứng đáng đối với những địa phương làm tốt, kiểm soát được buôn lậu.
Văn Hậu - Hoàng Thám
