Thuế tiêu thụ đặc biệt với xăng dầu và điều hòa có hợp lý?
Chiều 10/3, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt. Dự thảo luật quy định điều hòa nhiệt độ có công suất từ 90.000 BTU trở xuống, trừ loại theo thiết kế của nhà sản xuất chỉ để lắp trên phương tiện vận tải bao gồm ô tô, toa xe lửa, tàu, thuyền, máy bay, là đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.
Trường hợp tổ chức, cá nhân sản xuất bán hoặc tổ chức, cá nhân nhập khẩu tách riêng từng bộ phận điều hòa nhiệt độ công suất từ 90.000 BTU trở xuống là cục nóng hoặc cục lạnh thì hàng hóa bán ra hoặc nhập khẩu (cục nóng, cục lạnh) vẫn thuộc đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt như đối với sản phẩm hoàn chỉnh (máy điều hòa nhiệt độ hoàn chỉnh). Ngoài ra, dự thảo luật cũng quy định đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với mặt hàng xăng các loại.
Nhiều chuyên gia không đồng tình đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với xăng dầu và điều hòa.
Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Lê Thị Nga cho rằng thuế tiêu thụ đặc biệt bản chất là đánh vào mặt hàng xa xỉ và không khuyến khích tiêu dùng, trong khi xăng là mặt hàng tiêu dùng không thể thiếu. Vì thế, đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với xăng, theo bà Nga, là không hợp lý.
Tương tự, với điều hòa công suất bình thường, trước đây được coi là mặt hàng xa xỉ nhưng nay cũng là mặt hàng thiết yếu. Bà Nga vì vậy đề nghị bỏ quy định áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt với mặt hàng này.
Chuyên gia kinh tế, PGS.TS Phạm Thế Anh nhấn mạnh việc áp thuế tiêu thụ đặc biệt với các mặt hàng xăng không còn phù hợp vì đây không phải là mặt hàng xa xỉ. Còn nếu xét về gây ô nhiễm môi trường, thì xăng dầu đã chịu thuế bảo vệ môi trường lâu nay. Thuế tiêu thụ đặc biệt là loại thuế được thu vào các hàng hóa, dịch vụ mà Nhà nước không khuyến khích tiêu dùng, hoặc cần tiêu dùng tiết kiệm.
Thế nhưng, lấy cơ sở để áp thuế tiêu thụ đặc biệt với xăng nhằm hạn chế ô nhiễm môi trường là chưa đúng, chưa chuẩn về cơ bản vì hiện nay nước ta chưa có giải pháp thay thế nguồn nhiên liệu này. Hơn nữa, không thể nói xăng dầu không phải mặt hàng thiết yếu để tính thuế tiêu thụ đặc biệt, trong khi đã phải chịu thuế bảo vệ môi trường vì sắc thuế này chỉ áp dụng với những hàng hóa xa xỉ, không khuyến khích tiêu dùng. Thế nên, không có lý do gì để áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt với xăng, kể cả khi giá xăng giảm về mức dưới 20.000 đồng/lít, hay trên 30.000 đồng/lít.
Theo TS Nguyễn Văn Tiên, chuyên gia về điện lạnh, đề xuất áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng điều hòa nhiệt độ có công suất 90.000 BTU trở xuống là chưa hoàn toàn phù hợp. Hiện nay, xu hướng sử dụng máy điều hòa nhiệt độ ngày càng phổ biến trong cuộc sống với mức giá ngày càng rẻ so với thu nhập ngày càng tăng của các hộ gia đình Việt Nam. Tuy nhiên, đi kèm với xu hướng này là sự gia tăng ngày càng lớn của lượng khí HCFCs gây hại cho tầng ozone và một số một số quốc gia đã cấm/hạn chế sử dụng HCFCs.
Để bảo vệ môi trường, các môi chất lạnh như HFC-32, CO2/ammoniac, Ammoniac, Hydrocarbon đang dần được dùng để thay thế HCFC-22 trong lĩnh vực sản xuất thiết bị lạnh như điều hòa song quá trình này cần thời gian và nguồn vốn đầu tư.
Nếu liên quan đến vấn đề bảo vệ môi trường, việc áp thuế tiêu thụ đặc biệt nên quy định rõ hơn về chủng loại sản phẩm sử dụng chất làm lạnh chứa HCFC thuộc diện chịu thuế để phù hợp với định hướng bảo vệ môi trường, không áp dụng với các sản phẩm điều hòa sử dụng CO2/ammoniac, Ammoniac, Hydrocarbon để làm lạnh.
Cần minh bạch giữa bảo vệ môi trường với thuế tiêu thụ đặc biệt
Giải trình trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc đánh thuế đối với điều hòa nhiệt độ công suất từ 90.000 BTU trở xuống, Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn cho biết, những năm qua, nhu cầu về tiêu dùng điều hòa nhiệt độ, các thiết bị làm mát tăng cao. Dù một số điều hòa nhiệt độ đã thay đổi công nghệ để giảm sử dụng môi chất lạnh gây tác hại đến môi trường và áp dụng công nghệ tiết kiệm điện. Tuy nhiên, vẫn còn môi chất lạnh khác nhau được sử dụng trong sản xuất điều hòa, gây tác động tới môi trường, tầng ozone, có khả năng gây nóng lên toàn cầu.
"Việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với điều hòa nhiệt độ công suất từ 90.000 BTU trở xuống nhằm định hướng tiêu dùng, bảo đảm tiết kiệm điện và bảo vệ môi trường", Thứ trưởng Bộ Tài chính nhấn mạnh.
Liên quan đến đối tượng chịu thuế là xăng các loại, Thứ trưởng cho biết, các loại xăng có tỷ lệ phần trăm cồn sinh học khác nhau và có nhiên liệu hóa thạch, không tái tạo được, nên phải sử dụng tiết kiệm. Hầu hết các nước đều thu thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng xăng như Pháp, Đức, Ý, Anh, Hàn Quốc, Australia, Thái Lan, Singapore, Trung Quốc, Campuchia...
Tại nước ta, thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt áp dụng với xăng là 10%, xăng sinh học E5 là 8% và xăng sinh học E10 là 7%; dầu không phải chịu loại thuế này.
Theo chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long, thuế tiêu thụ đặc biệtvới xăng áp từ năm 1995, máy điều hòa từ năm 1998, đến nay đã kéo dài 25 - 30 năm trong khi kinh tế có quá nhiều thay đổi và các lập luận đưa ra để giữ đều không thuyết phục.
Thuế tiêu thụ đặc biệt đánh vào xăng là vô lý vì xăng đã gánh thuế bảo vệ môi trường rồi và không thể coi xăng như rượu bia, thuốc lá được. Vô lý thứ 2 là hiện doanh nghiệp và người dân đang khó khăn nhiều. Năng lực cạnh tranh về giá của doanh nghiệp rất yếu do chi phí đầu vào tăng cao.
Thuế, phí đang chiếm 17 - 20% trong giá xăng dầu là rất cao. Nếu nói phải đánh thuế tiêu thụ đặc biệt để bảo vệ nguồn thu thì trong thực tế, chính sách giảm thuế phí giúp doanh nghiệp tăng khả năng cạnh tranh rất lớn, song song đó giúp người tiêu dùng tăng chi tiêu do được mua hàng hóa với giá cả hợp lý hơn.
Giảm thuế tiêu thụ đặc biệt giúp kích cầu, doanh nghiệp sẽ tăng sản xuất, lợi nhuận tăng… giúp nộp thuế tăng, như vậy, ngân sách có lợi hơn so với trước. Đó cũng là chính sách khoan sức dân, sức doanh nghiệp mà chúng ta thường đề cập.
Tương tự, mặt hàng điều hòa, nếu dùng nhiều, chúng ta đã có chính sách giá tiền điện theo bậc thang, sử dụng điện nhiều, trả tiền điện đắt hơn, thuế tiêu thụ đặc biệt đánh vào mặt hàng này cũng là thuế chồng thuế.
Trước những quan điểm khác nhau, ông Phan Văn Mãi, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội cho rằng nếu tiếp cận xăng là các mặt hàng đầu vào, thiết yếu của cuộc sống thì có thể xem xét lại việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt và tính toán tăng thuế bảo vệ môi trường loại nhiên liệu này. Cơ quan soạn thảo, Ủy ban Kinh tế và Tài chính sẽ cùng ngồi lại để đánh giá cụ thể, trường hợp cần thiết sẽ trình hai phương án để Quốc hội xem xét.
