HPV gây ra khoảng 690.000 ca ung thư mới và 350.000 ca tử vong mỗi năm – một gánh nặng y tế công cộng nghiêm trọng. Hơn 250 triệu liều vaccine HPV đã được tiêm cho hơn 86 triệu bé gái trên toàn thế giới và ước tính vaccine sẽ giúp ngăn ngừa ít nhất 8 triệu ca ung thư trong vòng bảy thập kỷ tới.
Không chỉ phụ nữ mới được hưởng lợi. Ngày càng nhiều quốc gia triển khai tiêm vaccine HPV cho bé trai, giúp giảm nguy cơ ung thư đầu – cổ, ung thư dương vật, hậu môn và nhiều thể ung thư liên quan đến HPV khác.
Human Papillomavirus (HPV) là nhóm virus rất phổ biến, lây truyền chủ yếu qua đường tình dục. Một số chủng HPV gây mụn cóc sinh dục; những chủng khác gọi là chủng "có nguy cơ cao", có thể gây ra các loại ung thư như ung thư cổ tử cung ở phụ nữ.
Đối với nam giới, HPV gây ung thư hậu môn, ung thư dương vật và một số ung thư vùng đầu-cổ (đặc biệt là ung thư hầu-họng).
Lợi ích khi tiêm vaccine HPV cho nam giới
Bảo vệ trực tiếp cho người được tiêm. Nam giới tiêm vaccine HPV giảm nguy cơ mắc mụn cóc sinh dụ, căn bệnh gây khó chịu, dễ tái phát và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Quan trọng hơn, vaccine giúp giảm nguy cơ mắc các ung thư liên quan đến HPV ở nam giới, đặc biệt là ung thư hậu môn và một phần ung thư vùng đầu-cổ.
Góp phần giảm lây truyền trong cộng đồng. Khi càng nhiều người được tiêm phòng, tốc độ lưu hành của các chủng HPV nguy hiểm trong cộng đồng sẽ giảm, từ đó giảm nguy cơ phơi nhiễm cho người khác, kể cả những người chưa được tiêm hoặc chưa có khả năng tiêm.
Hiệu quả khi tiêm sớm. Tiêm trước khi bắt đầu quan hệ tình dục (độ tuổi khuyến nghị thường từ 9–14 tuổi) mang lại hiệu quả cao nhất vì người được tiêm vẫn chưa phơi nhiễm với HPV. Tuy nhiên, tiêm bù (catch-up) cho người lớn trẻ tuổi chưa từng tiêm vẫn có lợi.
Nam giới được khuyến cáo tiêm vaccine HPV từ sớm để phòng ngừa ung thư và giảm nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục.
Ai nên tiêm và tiêm khi nào?
Độ tuổi ưu tiên: Tiêm sớm cho trẻ trai từ 9–14 tuổi được xem là tối ưu. Ở lứa tuổi này, hệ miễn dịch đáp ứng tốt và trước khi có nguy cơ phơi nhiễm.
Người lớn: Nếu chưa được tiêm khi trẻ, nam giới vẫn nên cân nhắc tiêm ở độ tuổi thanh niên, thường được khuyến nghị mở rộng tới 26 tuổi. Một số trường hợp và chính sách y tế ở một số nơi cho phép mở rộng đến 45 tuổi tùy vào nguy cơ phơi nhiễm và lợi ích từng người.
Nhóm đặc biệt: Người có hệ miễn dịch suy giảm hoặc có hành vi tình dục làm tăng nguy cơ phơi nhiễm nên thảo luận với bác sĩ để xác định phác đồ và số mũi cần tiêm.
Các loại vaccine và phác đồ
Các vaccine HPV hiện đại bảo vệ chống nhiều chủng virus; thế hệ mới mở rộng số chủng được bảo vệ. Có các phác đồ 1 liều, 2 liều hoặc 3 liều tùy theo tuổi và tình trạng miễn dịch. Tiêm đủ số mũi theo hướng dẫn sẽ cho hiệu quả bảo vệ tốt nhất. Trong thực tế, nhiều chương trình y tế đang áp dụng phác đồ 1 liều trong một số hoàn cảnh để mở rộng tiếp cận, nhưng phác đồ truyền thống 2–3 liều vẫn được khuyến cáo cho một số nhóm.
Vaccine HPV có an toàn?
Vaccine HPV được chứng minh là an toàn qua nhiều nghiên cứu trên quy mô lớn. Các phản ứng phụ thường gặp là nhẹ và ngắn hạn: đau, đỏ hoặc sưng tại vị trí tiêm, đôi khi sốt nhẹ hoặc mệt mỏi. Các phản ứng nghiêm trọng rất hiếm. Không có bằng chứng tin cậy cho thấy vaccine HPV gây vô sinh hay các tác hại dài hạn khác. Tuy nhiên, như với mọi vaccine, người được tiêm nên được theo dõi sau tiêm và báo cáo bất kỳ phản ứng bất thường nào cho cơ sở y tế.
Những hiểu lầm phổ biến
- "Nam không cần tiêm nếu bạn tình đã tiêm." Thực tế, vaccine bảo vệ trực tiếp người được tiêm. Dù bạn tình đã được tiêm, tiêm cho nam vẫn còn lợi ích cho bản thân người đó và giúp giảm lây lan trong cộng đồng.
- "Tiêm muộn thì không còn tác dụng." Dù hiệu quả tốt nhất khi tiêm trước phơi nhiễm, tiêm bù ở độ tuổi trẻ vẫn đem lại lợi ích. Ngay cả khi đã có phơi nhiễm với một số chủng, vaccine vẫn có thể bảo vệ khỏi các chủng khác.
- "Vaccine gây vô sinh." Không có bằng chứng khoa học tin cậy hỗ trợ quan điểm này.
Tiêm vaccine HPV mang lại lợi ích lâu dài cho đàn ông, giúp giảm mụn cóc sinh dục và hạn chế sự lây lan của virus trong cộng đồng.
Tình hình tiếp cận vaccine ở Việt Nam
Nhiều địa phương và hệ thống bệnh viện, trung tâm tiêm chủng tại Việt Nam đã và đang triển khai tiêm vaccine HPV, bắt đầu ưu tiên cho nhóm tuổi trẻ. Cùng với xu hướng quốc tế, có các chương trình và lộ trình để mở rộng tiếp cận, giảm chi phí và đưa vaccine vào chương trình tiêm chủng mở rộng. Nam giới vì thế sẽ có nhiều lựa chọn hơn trong tiếp cận vaccine trong thời gian tới.
Lời khuyên thực tế cho nam giới
- Trao đổi với bác sĩ hoặc cơ sở y tế về lịch tiêm phù hợp, đặc biệt nếu bạn có bệnh lý nền hoặc hệ miễn dịch kém.
- Tiêm sớm nếu có thể. Nếu bạn đang trong độ tuổi có khuyến nghị tiêm bù, hãy cân nhắc tiêm ngay để được bảo vệ.
- Không tự ý trì hoãn vì những tin đồn. Thông tin sai lệch về vaccine có thể dẫn đến quyết định rủi ro cho sức khỏe cá nhân và cộng đồng.
- Duy trì thói quen khám sức khỏe định kỳ, khi cần thiết, thực hiện các xét nghiệm sàng lọc theo hướng dẫn y tế.
Tiêm vaccine HPV cho nam giới không chỉ là vấn đề y tế cá nhân mà còn là hành động trách nhiệm cộng đồng. Lợi ích bao gồm giảm tần suất mụn cóc sinh dục, giảm nguy cơ các loại ung thư liên quan HPV và góp phần làm giảm sự lưu hành của virus trong xã hội.
Với tính an toàn đã được khẳng định và hiệu quả dài hạn trong phòng bệnh, việc cân nhắc tiêm vaccine HPV cho nam, đặc biệt là tiêm sớm là một bước phòng ngừa thông minh và được các chuyên gia y tế khuyến khích.
Tiêm vaccine HPV có giúp ngăn ngừa sùi mào gà triệt để hay không- - SKĐS
