Vì sao liên tục xuất hiện bão trên Biển Đông?

Bão số 9 giảm cấp rõ rệt, bão số 10 dự báo sẽ mạnh lên khi đổ bộ vào nước ta

SKĐS - Dự báo cơn bão Bualoi (bão số 10) sẽ đi vào biển Đông từ đêm 26/9 rạng sáng ngày 27/9. Đây có thể sẽ là một cơn bão mạnh với lượng mưa lớn. Vùng ảnh hưởng của bão rộng, di chuyển hướng Tây - Tây Bắc và song song với bờ biển Bắc Trung Bộ.

Bão dồn dập, số lượng cao hơn hẳn trung bình nhiều năm

Từ tháng 6 đến nay Biển Đông ghi nhận 9 cơn bão, 4 áp thấp nhiệt đới và sắp có thêm bão Bualoi. Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn quốc gia cho biết số bão, áp thấp nhiệt đới tính chung 9 tháng đầu năm cao hơn trung bình nhiều năm 5 cơn.

Trong 5 năm gần đây (2021-2024), số bão tính đến hết tháng 9 thường 4-6 cơn, nhiều nhất chỉ 6. Riêng tháng 9/2025, Biển Đông ghi nhận 4 cơn bão (Ragasa, Mitag, Tapah, sắp tới là Bualoi) và một áp thấp nhiệt đới, cao hơn trung bình nhiều năm hai cơn.

Ông Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, nhận định nguyên nhân trực tiếp khiến tháng 9 nhiều bão là do hoạt động của dải hội tụ nhiệt đới. Dải hội tụ này đang hoạt động mạnh và ổn định ở xích đạo, đây là khu vực rất thuận lợi để hình thành các nhiễu động khí quyển và xoáy nhỏ.

Theo ông Khiêm, chính các nhiễu động này là mầm mống phát triển thành áp thấp nhiệt đới rồi thành bão. Gần nhất bão Ragasa và Bualoi hình thành từ cơ chế này.

Ông Khiêm cho biết 2 yếu tố then chốt hình thành bão là nhiệt lực và động lực. Về nhiệt lực, chỉ cần nhiệt độ mặt nước biển 26-27 độ C là đủ để khởi phát bão. Hiện tại, nhiệt độ bề mặt biển tại Tây Bắc Thái Bình Dương và phía đông Philippines lên tới 29-30 độ C. Bên cạnh đó, điều kiện động lực hiện nay cũng rất thuận lợi cho sự hình thành bão.

Ông Khiêm cho hay tháng 9 là thời điểm giao mùa từ hè sang thu, khi gió mùa Tây Nam hoạt động mạnh, kết hợp với nhiễu động gió đông từ áp cao cận nhiệt đới. "Sự tương tác này làm tăng khả năng hội tụ ẩm mực thấp, giúp những nhiễu động nhỏ trên biển nhanh chóng phát triển thành vùng áp thấp và thành bão", ông Khiêm nói.

TS Trương Bá Kiên, Phó giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Khí tượng khí hậu, Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu, cho biết do điều kiện ENSO (biến đổi nhiệt độ bề mặt biển ở xích đạo Thái Bình Dương) đang ở trạng thái trung tính, khả năng La Nina xuất hiện vào cuối năm nên số lượng bão trên Biển Đông ở mức xấp xỉ hoặc cao hơn trung bình nhiều năm. Trung bình nhiều năm là 12-13 cơn, trong đó 6-7 cơn ảnh hưởng trực tiếp đến Việt Nam.

Ngoài trạng thái ENSO, tiến sĩ Kiên cho rằng nguyên rất quan trọng là biến đổi khí hậu toàn cầu. Nhiều nghiên cứu gần đây chỉ ra nhiệt độ mặt biển tăng cùng với hàm lượng hơi ẩm trong khí quyển cao hơn đang cung cấp thêm nhiên liệu cho bão, khiến tỷ lệ bão mạnh và siêu bão gia tăng rõ rệt trong vài thập kỷ gần đây. Xu thế này sẽ tiếp tục dưới tác động của sự nóng lên toàn cầu.

TS Trương Bá Kiên nhận định trong ba tháng cuối năm, số lượng xoáy thuận nhiệt đới trên Biển Đông dự báo xấp xỉ trung bình nhiều năm, tức 4-5 cơn, trong đó 2-3 cơn ảnh hưởng trực tiếp đến Việt Nam, tập trung nhiều ở Trung Bộ.

Nguy cơ lớn nhất trong phần còn lại của mùa bão gồm: Mưa rất to, lũ quét, sạt lở đất tại Trung Bộ và Tây Nguyên; nước dâng, sóng lớn, triều cường tại ven biển khi bão mạnh đổ bộ hay ảnh hưởng trực tiếp và mưa do bão liên tiếp, gây nguy cơ "ngập chồng ngập", đe dọa an toàn đê kè, hồ chứa.

Đề phòng những cơn bão mạnh tháng 10-11 vào Trung Bộ

Ông Hoàng Đức Cường, phó cục trưởng Cục Khí tượng thủy văn cho biết, dự báo bão/áp thấp nhiệt đới kết hợp với không khí lạnh và địa hình gây ra mưa lũ lớn cho khu vực miền Trung trong những tháng cuối năm 2025.

Dự báo từ nay đến cuối năm trên Biển Đông có thể xuất hiện 5-7 cơn bão và áp thấp nhiệt đới, trong đó một nửa cơn bão, áp thấp nhiệt đới ảnh hưởng đến đất liền Việt Nam. Theo đó, các cơn bão hoặc áp thấp nhiệt đới từ nay đến cuối năm thường ảnh hưởng đến khu vực từ Trung Bộ trở vào phía Nam.

"Dự báo năm nay không khí lạnh đến sớm, khi bão và không khí lạnh tương tác kết hợp với địa hình nên có khả năng tạo ra hình thái thời tiết nguy hiểm, đó là mưa lũ rất phức tạp ở khu vực Trung Bộ. Về cơ bản, các sông suối ở miền Trung sẽ lên báo động 2 - báo động 3, có nơi trên báo động 3.

Với cường độ mưa lớn trong thời gian ngắn do bão/áp thấp nhiệt đới kết hợp với không khí lạnh và địa hình gây ra nguy cơ về ngập úng đô thị, khu công nghiệp, kể cả các đô thị ven biển và lũ quét, sạt lở đất ở vùng núi phía tây các tỉnh Trung Bộ", ông Cường nhận định.

Giám đốc Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia nhấn mạnh tháng 9 mới là giai đoạn đầu của mùa mưa bão miền Trung. Thông thường, cao điểm bão tại khu vực này là tháng 9-11, thậm chí có thể sang đầu tháng 12.

Vị chuyên gia nhận định với nền nhiệt bề mặt biển đang cao bất thường, nguy cơ xuất hiện các cơn bão mạnh trong tháng 10 và 11 là hoàn toàn có thể. Thống kê lịch sử cho thấy nhiều cơn bão rất mạnh từng hình thành ở phía đông Philippines, sau đó đi vào miền Trung Việt Nam trong giai đoạn này.

Trong bối cảnh từ đầu năm đã có ít nhất 3 cơn bão gây mưa, lũ cho khu vực miền Trung, người dân và chính quyền địa phương cần theo dõi các bản tin dự báo của Trung tâm; gia cố nhà cửa, neo đậu tàu thuyền, cắt tỉa cây xanh, kiểm tra hồ chứa trước khi bão đến.

Đồng thời, chính quyền cần chuẩn bị phương án sơ tán, lương thực, nước sạch và nguồn điện dự phòng, sẵn sàng cho tình huống bão dồn dập, khó lường. Các ngành giao thông, nông nghiệp, điện lực chủ động kế hoạch ứng cứu, thu hoạch sớm hoa màu, thủy sản ở vùng nguy cơ, hạ mực nước hồ chứa và bố trí lực lượng xử lý sự cố hạ tầng.

Bão số 9 tiến sát bờ biển Quảng Ninh, đổ bộ đất liền trong ngày hôm nay

SKĐS - Sáng nay, bão số 9 cường độ cấp 9, cách Móng Cái 170km về phía Đông. Dự báo đến chiều nay, bão suy yếu thành áp thấp nhiệt đới trên đất liền khu vực Đông Bắc Bắc Bộ, gây ra đợt mưa lớn diện rộng.