Ngay khi xuất hiện, lượt tải xuống của TikTok đã nhanh chóng vượt xa tốc độ tải xuống của các mạng xã hội lâu đời hơn, như Twitter và Facebook. Vậy, TikTok là gì và nó hoạt động như thế nào? Tại sao các nhà lập pháp phải dè chừng nó một cách… tuyệt vọng? Và điều quan trọng nhất là tại sao bạn nên quan tâm nó?

Hiểu hơn về TikTok

TikTok là một ứng dụng chia sẻ video, không khác với Vine, ứng dụng mà Twitter đã ngừng sản xuất vào năm 2016. Mọi người có thể đăng video, sử dụng một loạt các bản nhạc phim và bộ lọc kiểu Snapchat, có thể biến đổi khuôn mặt hoặc tạo ra các hiệu ứng hình ảnh hấp dẫn khác. Người dùng có thể theo dõi các tài khoản khác và tạo nguồn cấp nội dung mới từ những người sáng tạo mà họ yêu thích nhất. Ngoài ra còn có nguồn cấp dữ liệu “Dành cho bạn” hiển thị một loạt video ngẫu nhiên từ những người khác. Cơ chế này cung cấp một chuỗi nội dung mới vô tận để xem, đây chính là bản chất gây nghiện cao của TikTok và cũng chính là điều khiến TikTok trở thành một nền tảng hấp dẫn. Nó cho phép những tài khoản có lượng người theo dõi dù là nhỏ nhất cũng có thể “lan truyền” và trở thành người nổi tiếng chỉ sau một đêm.

Kênh TikTok chính thức của báo Sức khỏe & Đời sống

Tính chất ngẫu nhiên của sự nổi tiếng trên TikTok cũng đang thu hút mọi người từ các nền tảng khác. Ngoài ra, TikTok có các tính năng tiêu chuẩn mà bạn mong đợi từ một mạng xã hội, bao gồm tin nhắn trực tiếp và khả năng “thích” video. Xét bề nổi, TikTok dĩ nhiên trở nên đặc biệt khi so sánh với nhiều mạng xã hội khác. Nó được tối ưu hóa hơn để tạo những video có nội dung hài hước, thú vị.

Cách kiếm tiền của TikTokers

Không giống như YouTube, kiếm tiền từ nội dung vẫn còn tương đối kém phát triển trên TikTok. Ví dụ: hiện tại, không có tùy chọn nào để người sáng tạo kiếm tiền từ việc giới thiệu quảng cáo trên video của họ. Đây vẫn là trở ngại lớn nhất đối với TikTok khi thu hút các tài năng tên tuổi từ các mạng xã hội khác.

TikToker Trà Đặng

Một cách để người sáng tạo có thể kiếm tiền là thông qua các buổi phát trực tiếp, trong đó họ nhận được "tiền boa" từ những người xem có quà tặng ảo. Cơ chế này hơi phức tạp. Về cơ bản, mọi người trên TikTok có thể trao đổi tiền tệ trong thế giới thực để nạp vào “ví” ảo của họ. Họ có thể sử dụng những đồng tiền ảo để thưởng cho người sáng tạo những món quà ảo. Sau đó, những món quà này được chuyển đổi thành một loại tiền ảo khác có tên là Diamonds, mà người sáng tạo có thể rút bằng tiền mặt trong thế giới thực. Tỷ giá hối đoái có thể thay đổi bởi chính TikTok.

Tại sao TikTok gây tranh cãi?

TikTok thuộc sở hữu của một công ty Trung Quốc có tên ByteDance. Đó là kết quả của sự kết hợp giữa hai ứng dụng hiện có: music.ly và douyin. TikTok được cho là một điều bất thường vì đây là mạng xã hội Trung Quốc thành công trên toàn thế giới, với sức hấp dẫn vươn xa ra thế giới phương Tây. Nhiều nhà lập pháp coi đây là "mối đe dọa an ninh quốc gia" và đang tìm kiếm lời khai từ đội ngũ lãnh đạo của TikTok. Nơi TikTok bị kỳ thị nhất chính là Hoa Kỳ. Bởi, mạng xã hội có trụ sở tại Bắc Kinh không chỉ có quyền truy cập thông tin của những người Hoa Kỳ sử dụng nền tảng này mà còn có thể kiểm duyệt nội dung mà họ xem trên mạng. Những lo ngại này không phải là không có lý. Hiện tại, Trung Quốc có “Great Firewall”, ngăn cấm hoặc kiểm duyệt hầu hết các mạng internet phương Tây với người dùng của họ.

Không thể phủ nhận TikTok là một nền tảng video hấp dẫn. Nó kết hợp tất cả các cơ chế kích hoạt dopamine (một loại hormone hạnh phúc) tạo nên một ứng dụng gây nghiện. Nó cũng được tối ưu hóa để tạo video độc đáo từ những nội dung vô hại khác. Chỉ riêng yếu tố này đã đủ để giải thích cho sự phát triển nhanh chóng và mức độ phổ biến lâu dài của TikTok trong thế hệ Z. Khi TikTok phát triển, nó chắc chắn sẽ tiếp tục thu hút sự chú ý của những người quyền lực, khi họ cố gắng chấp nhận sự tồn tại của một mạng xã hội Trung Quốc cũng thành công như bất kỳ thứ gì đến từ Thung lũng Silicon.

Mới đây, tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden đã ký một lệnh hành pháp nhằm hủy bỏ các lệnh cấm từ thời Trump đối với TikTok và WeChat. Thay vì lệnh của Trump, Biden sẽ chỉ đạo bộ trưởng thương mại điều tra các ứng dụng có quan hệ với các đối thủ nước ngoài có thể gây rủi ro cho quyền riêng tư dữ liệu của Hoa Kỳ hoặc an ninh quốc gia.

‘Phát cuồng’ bởi những điều giản đơn

Khi những thị trường khó tính cũng phải thừa nhận thành công và sức lan tỏa của TikTok thì rõ ràng, một nơi mà giới trẻ có sự nhạy bén đặc biệt với xu hướng như Việt Nam, TikTok chắc chắn đã và đang mê hoặc hàng triệu người dùng. Những TikTokers đình đám ở Việt Nam hiện nay phải kể đến Linh Barbie, Trà Đặng, Đoàn Quốc Thành, Reency Ngô, Cindy, Lê Thị Khánh Huyền,… Họ đều sở hữu lượng người theo dõi cực “khủng”. Đáng nói, họ không phải nghệ sĩ, vì thế họ không có được “bệ phóng” là các sản phẩm nghệ thuật được khán giả yêu mến, mà họ thuyết phục người xem bằng những video có nội dung sáng tạo, độc đáo, hấp dẫn được tạo bởi tính năng vượt trội của TikTok.

TikToker Linh Barbie

Gần đây, một tài khoản gây sốt trên TikTok có lượng người theo dõi nhiều thứ 3 thế giới chính là Bella Poarch, sinh năm 1997 tại Philippines. Cô ra mắt tài khoản TikTok của mình vào tháng 4 năm 2020. Chỉ sau hơn một năm, Bella Poarch đã trở thành nhân vật vô cùng nổi tiếng. Bắt đầu từ những video với phong cách trang điểm của cô công chúa kẹo ngọt trong phim Wreck-it Ralph, nhiều người đã yêu ngay từ cái nhìn đầu tiên vì biểu cảm dễ thương của Bella. Tháng 8 năm 2020, Bella Poarch đã chia sẻ một video trên TikTok ghi lại cảnh cô hát nhép theo bài M to the B của Millie B. Đoạn video nhanh chóng được lan truyền và hiện là video được nhiều lượt thích nhất trên TikTok với gần 34 triệu lượt thích. Bella Poarch hiện có tới 72,4 triệu follower với hơn 1,6 tỷ lượt like dù chỉ có 315 video (ít video nhất trong số top 5 TikToker có nhiều người theo dõi nhất thế giới).

Trước khi trở thành một TikToker nổi tiếng, Bella từng được bác sĩ chẩn đoán mắc bệnh trầm cảm. Bản thân Bella cũng xác nhận điều này trên Twitter. Tuy nhiên, cô đã trấn an người hâm mộ rằng hiện tại mọi thứ đều ổn, cô luôn có những người thân thiết bên cạnh giúp đỡ. Thậm chí cô còn kêu gọi người hâm mộ hãy mạnh mẽ và tin tưởng vào bản thân. Nhìn ở khía cạnh nhân văn, TikTok đã mang một cô gái tự ti và bệnh tật ra thế giới bằng một hình ảnh hoàn toàn khác, đó là một Bella Poarch xinh đẹp, dễ thương, tự tin và dũng cảm. Thay vì trốn trong bóng tối, Bella Poarch đã bước ra ánh sáng và truyền cảm hứng cho hàng triệu người trẻ.

Bella Poarch từng mắc bệnh trầm cảm trước khi chơi TikTok

Rõ ràng, với tính năng và sự lan tỏa vượt trội so với những mạng xã hội khác, chúng ta không thể chối bỏ được tầm ảnh hưởng của TikTok. Đặc biệt, trong thời đại công nghệ, một tờ báo của ngành Y như Sức khỏe & Đời sống cũng sử dụng TikTok như một kênh để đăng tải những thông tin quan trọng, bổ ích, đồng thời lan truyền những thông điệp ý nghĩa tới cộng đồng. Chẳng hạn, trong giai đoạn “nóng” của đại dịch COVID-19, kênh TikTok chính thức của báo Sức khỏe & Đời sống là địa chỉ mà hàng trăm ngàn độc giả tìm đến để cập nhật nhanh tình hình dịch bệnh, Y tế địa phương, thuốc men, các hoạt động thiện nguyện,… Hiện tại, kênh TikTok của Báo đã sở hữu gần 250 ngàn follower và hơn 3 triệu like, tính đến thời điểm tháng 6/2021.

TikTok, dù được nhìn từ góc độ tích cực hay tiêu cực, vẫn cứ là một kênh giải trí không thể thiếu trong thời đại số, là một “liều thuốc an thần” trong thời điểm cả thế giới buộc phải chậm lại vì COVID-19. Nếu biết khai thác hết tính năng, sử dụng đúng mục đích và biết cân bằng cảm xúc cá nhân, TikTok là mạng xã hội đáng để người dùng nhiều lứa tuổi quan tâm.