Vẫn dễ dàng mua thuốc lá điện tử trên mạng xã hội
Theo kết quả nghiên cứu của Trường Đại học Y tế công cộng tại 11 tỉnh, thành, tỷ lệ sử dụng thuốc lá mới trong nhóm 13-17 tuổi là 2,6% vào năm 2019, tỷ lệ này tăng lên 3,5% vào năm 2022 và lên 7% năm 2023.
Bên cạnh đó, tỷ lệ người trưởng thành (15 tuổi trở lên) sử dụng thuốc lá điện tử đã tăng từ 0,2% năm 2015 lên 3,6% vào năm 2020, tăng đến 18 lần.
TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) cho rằng đây là hậu quả của độ trễ pháp lý và nhận thức chưa thống nhất trong xã hội.
tỷ lệ sử dụng thuốc lá mới trong nhóm 13-17 tuổi là 2,6% vào năm 2019, tỷ lệ này tăng lên 3,5% vào năm 2022 và lên 7% năm 2023.
Thời gian qua, không chỉ Trung tâm Chống độc, Trung tâm Hô hấp hay Viện Sức khoẻ tâm thần Quốc gia thuộc Bệnh viện Bạch Mai đã tiếp nhận điều trị không ít bệnh nhân ngộ độc thuốc lá điện tử.
TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, cho biết, trong các ca nhập viện sau hút thuốc lá điện tử, rất nhiều mẫu thuốc tìm thấy chất ma túy mới.
Đáng nói, các bệnh nhân chia sẻ, mua các sản phẩm này dễ dàng trên mạng xã hội. Bản thân các em khi mua thuốc về hút cũng không hề biết có ma túy, đến khi xảy ra biến cố sức khỏe phải nhập viện điều trị.
Như trường hợp học sinh 15 tuổi mới đây được điều trị tại Trung tâm Chống độc. Nam học sinh nhập viện khi xuất hiện tình trạng đau bụng, nôn nao, người toát mồ hôi, miệng sùi bọt mép, chân tay có quắp, co giật sau khi hút thuốc lá điện tử.
Nam thiếu niên có tiền sử hút thuốc lá điện tử hơn 1 năm. Gần đây, qua mạng xã hội, em thử một loại thuốc lá điện tử mới, có chứa tinh dầu cần sa. Ngay từ lần sử dụng đầu tiên, em đã có biểu hiện buồn nôn, chóng mặt, tay chân bủn rủn.
Nam bệnh nhân cũng chia sẻ, em mua sản phẩm này rất dễ. Bản thân em cũng biết thuốc lá điện tử là mặt hàng cấm, nhưng thao tác mua dễ dàng trên mạng xã hội.
Các hóa chất trong thuốc lá điện tử tiềm ẩn nguy cơ rất lớn
TS Nguyên cảnh báo, ngoài các mối nguy truyền thống như nicotine gây hại, các hóa chất trong thuốc lá điện tử tiềm ẩn nguy cơ rất lớn, bởi nhiều loại ma túy tổng hợp, cần sa tổng hợp và các chất hướng thần mới đang được pha trộn, ngụy trang tinh vi trong sản phẩm này.
Như trường hợp bệnh nhi này, xét nghiệm test nhanh trong nước tiểu để tìm các ma túy thường gặp thì âm tính, nhưng mẫu tinh dầu thuốc lá của bệnh nhân mang đến đã được xét nghiệm và phát hiện thấy chất 5F-ADB.
Đây là một loại ma túy tổng hợp thế hệ mới, có tác dụng mạnh lên thần kinh, tâm thần, tim mạch… và độc tính với cơ thể chưa được con người biết đầy đủ.
Theo TS Nguyên, độc tính của ma túy tổng hợp thế hệ mới rất phức tạp, ảnh hưởng nhiều cơ quan nội tạng, vừa rầm rộ, vừa kín đáo âm thầm đánh lừa bệnh nhân và bác sĩ.
Thậm chí chất độc chuyển hóa, gây độc trong cơ thể, đào thải ra nước tiểu cũng rất phức tạp.
Để xét nghiệm tìm các chất độc ở các bệnh nhân ngộ độc thuốc lá điện tử vô cùng khó. Chúng tôi thường phải lấy mẫu thuốc lá điện tử của bệnh nhân để xét nghiệm (do lượng chất độc ở mẫu thuốc lá có nhiều và nguyên dạng, chưa chuyển hóa), nếu lấy nước tiểu của bệnh nhân thì chất độc nó đã chuyển hóa thành chất khác nên xét nghiệm khó thấy.
Các hóa chất trong thuốc lá điện tử tiềm ẩn nguy cơ rất lớn.
Đồng thời, TS Nguyên cũng bày tỏ lo ngại, khi các em còn rất trẻ đã tiếp xúc với nhiều chất độc hại từ thuốc lá điện tử. Các chất độc từ nicotine, đến hóa chất, hương liệu, ma túy tổng hợp... đều gây hại cho sức khỏe.
Vì thế, cha mẹ học sinh, nhà trường cần thường xuyên giáo dục trẻ về tác hại của thuốc lá, thuốc lá điện tử. Tăng cường kiểm tra, giám sát bởi các loại thuốc lá điện tử được sản xuất rất tinh vi, "đội lốt" dưới nhiều hình thức như cây bút, chiếc USB, hộp sữa… rất dễ qua mắt thầy cô giáo, phụ huynh.
TS Nguyên cũng kêu gọi người trẻ, không nên hút thuốc lá, thuốc lá điện tử vì nó chứa nhiều chất độc gây hại, không chỉ gây hại cho bản thân, mà người thân xung quanh cũng chịu tác động xấu bởi khói thuốc thụ động.
TS Nguyên kết luận rằng một xã hội văn minh không thể xây dựng trên nền tảng thỏa hiệp với chất độc. Muốn đất nước tiến bộ, muốn thế hệ trẻ khỏe mạnh và tự chủ, thì mọi cơ chế, chính sách và con người trong bộ máy công quyền đều phải đi cùng một hướng.
Pháp luật phải rõ ràng, hành động phải dứt khoát và lãnh đạo phải là người tiên phong trong việc từ bỏ thuốc lá, cả thuốc lá cũ lẫn thuốc lá mới.
Cùng đó công tác truyền thông hiện nay chưa đủ mạnh để làm thay đổi hành vi. Dù các cảnh báo đã được in trên bao bì, nhưng theo TS Nguyên, điều đó "gần như không còn đủ sức thuyết phục"...
