Đạo đức là vấn đề thời điểm. Thí nghiệm với sinh viên cho thấy, tần suất các hành vi không trung thực trong ngày tăng cứ mỗi giờ trôi qua.
Khi sinh viên nhận được lịch thi thì điều đầu tiên họ quan tâm là giờ thi vào buổi sáng 9 giờ hay vào buổi chiều tầm 15 giờ. Bởi họ đều trải qua việc giám thị thường là những người tốt hơn vào buổi chiều. Họ mệt mỏi hơn, giọng nói nhẹ nhàng hơn và ít hỏi vặn vẹo hơn, và cũng không còn muốn xoay những con người đang lo lắng trước mặt họ bằng những câu hỏi hóc búa nữa.
Một nghiên cứu của hai nhà tâm lý học người Mỹ đã chỉ ra rằng, các biểu hiện mệt mỏi tinh thần diễn ra trong ngày cũng ảnh hưởng tới một mảng khác nữa. Maryam Kouchaki của ĐH Harvard và Isaac Smith của ĐH Utah đã khám phá ra, rằng con người ta thành thực hơn vào buổi sáng. Hay nói cách khác: Theo nguyên tắc thì cứ chiều đến là đạo đức mất dần đi.
Chứng minh cho nghiên cứu của mình, các nhà khoa học đã làm 4 thí nghiệm với sinh viên. Trong đó họ có cơ hội kiếm được tiền - càng gian lận họ càng kiếm được nhiều tiền. Cả 4 thí nghiệm đều được thực hiện với một nửa số SV vào buổi sáng từ 8 – 12 giờ và một nửa vào buổi chiều từ 15 – 18 giờ.
Buổi chiều SV gian lận nhiều hơn
Bất kể nhiệm vụ đặt ra là gì: Những SV được kiểm tra vào buổi chiều gian lận nhiều hơn rõ rệt so với số SV vào phòng thí nghiệm buổi sáng. Ngoài ra các nhà khoa học còn cho các đối tượng nghiên cứu làm cái gọi là kiểm tra điền từ. Trong đó những người này phải từ những chữ cho trước tạo ra từ có nghĩa (ví dụ “_._ral”). Qua đó các nhà khoa học kiểm tra được tư duy người điền từ, tức là mảng chủ đề mà có phần nhiều các từ được tạo ra.
Ở đây kết quả cũng rõ ràng: Buổi sáng các SV thường nghĩ ra nhiều từ thuộc mảng chủ đề đạo đức hơn là nhóm buổi chiều - thay vì nghĩ ra từ “Moral” (theo ví dụ trên) họ nghĩ ra từ “Coral”, nghĩa là san hô.
Các nhà tâm lý học giải thích, “Hiệu ứng đạo đức buổi sáng” này, liên quan tới sự mất đi kỷ luật tự giác được đặt ra cho ngày. Bởi sự tự giác, nhiều nghiên cứu khác nhau đã chỉ ra, là một thùng chứa có đáy. Mỗi sự cám dỗ mà ta phải phản kháng lại trong ngày và mỗi sự bốc đồng ta phải đè nén đều làm thùng chứa này vơi đi.
Cho đến cuối ngày cũng chẳng còn lại là mấy. Kể cả ở những người có tính kỷ luật tự giác cao tần suất diễn ra các hành vi không trung thực cũng tăng theo từng giờ trôi đi.
Và điều này đối với sinh viên: Mặc dù trong kỳ thi thì không kiếm được tiền nhưng có thể lấy được điểm cao.
Nguyễn Linh
Theo Welt