Đây là nội dung nằm trong dự thảo Luật Giáo dục sửa đổi đang được Bộ GD&ĐT trình lên Quốc hội tại kỳ họp tháng 5 này, hứa hẹn mang đến những thay đổi đáng chú ý trong hệ thống giáo dục phổ thông.
Một trong những thay đổi được đề cập trong dự thảo là sự điều chỉnh về hình thức xác nhận hoàn thành chương trình THCS. Cụ thể, thay vì học sinh đủ điều kiện tốt nghiệp được Trưởng phòng GD&ĐT của quận, huyện cấp bằng, Bộ GD&ĐT đề xuất trao quyền này cho hiệu trưởng các trường THCS. Theo đó, học bạ sẽ trở thành văn bản chính thức xác nhận việc học sinh đã hoàn thành chương trình và đủ điều kiện tốt nghiệp theo quy định của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT.
Lý giải về đề xuất này, Bộ GD&ĐT nhấn mạnh sự phù hợp với chủ trương tổ chức chính quyền địa phương hai cấp hiện hành. Đồng thời, việc này cũng được đánh giá là tương thích với mục tiêu phổ cập giáo dục THCS và bắt kịp xu thế giáo dục quốc tế. Bộ dẫn chứng kinh nghiệm từ nhiều quốc gia phát triển như Mỹ, Canada, Anh, Úc và Phần Lan, nơi không còn cấp bằng tốt nghiệp THCS mà sử dụng văn bản xác nhận kết quả học tập từ cấp dưới của hiệu trưởng để làm căn cứ xét tuyển vào các bậc học cao hơn hoặc cho công tác phân luồng học sinh sau THCS.
Một tiết học của học sinh Trường THCS Ba Đình (Hà Nội). Ảnh minh hoạ.
Bộ GD&ĐT khẳng định rằng việc thay đổi hình thức xác nhận hoàn thành chương trình THCS sẽ không gây ảnh hưởng đến quyền và nghĩa vụ của người học. Hiện tại, bằng tốt nghiệp THCS vẫn là một trong những tiêu chí bắt buộc để học sinh được dự thi vào lớp 10 THPT. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng, từ năm ngoái, Bộ GD&ĐT đã thực hiện một bước điều chỉnh khi loại bỏ việc xếp loại học lực (giỏi, khá, trung bình) trên bằng tốt nghiệp cấp học này, cho thấy một xu hướng giảm bớt tính hình thức của tấm bằng.
Cùng với đề xuất bỏ bằng tốt nghiệp THCS, dự thảo Luật Giáo dục sửa đổi cũng đề xuất thay đổi người cấp bằng tốt nghiệp THPT. Theo đó, thẩm quyền này sẽ được chuyển từ Giám đốc Sở GD&ĐT về cho hiệu trưởng các trường THPT. Bộ GD&ĐT cho rằng, sự thay đổi này sẽ góp phần tăng cường tính tự chủ và chủ động của các trường THPT trong việc tổ chức và quản lý các hoạt động giáo dục. Đồng thời, nó cũng được kỳ vọng sẽ giảm bớt các thủ tục hành chính rườm rà và tiết kiệm chi phí liên quan đến việc cấp phát bằng.
Một điểm đáng chú ý khác trong dự thảo Luật Giáo dục sửa đổi là việc điều chỉnh khái niệm về giáo dục nghề nghiệp. Theo đó, khái niệm "trường trung cấp" sẽ được thay thế bằng "trung học nghề", và trung học nghề sẽ được chính thức bổ sung là một cấp học trong hệ thống giáo dục quốc dân. Mô hình trường trung học nghề được định hướng sẽ tích hợp cả kiến thức nghề và kiến thức thuộc chương trình trung học phổ thông, mang đến một hướng đi mới cho giáo dục hướng nghiệp sau THCS.
Trong chương trình trung học nghề, học sinh sẽ có hai lựa chọn về chứng chỉ sau khi hoàn thành các giai đoạn học tập: chứng chỉ sơ cấp nghề hoặc chứng chỉ trung cấp nghề. Điều này mở ra nhiều ngã rẽ cho học sinh sau khi tốt nghiệp THCS. Các em sẽ có ba lựa chọn chính: tiếp tục học lên trung học phổ thông theo định hướng truyền thống, theo học trung học nghề để nhận chứng chỉ sơ cấp nghề và có thể tham gia thị trường lao động sớm, hoặc theo học trung học nghề để đạt được chứng chỉ trung cấp nghề với trình độ chuyên môn cao hơn.
Theo đánh giá của Bộ GD&ĐT, những sửa đổi và bổ sung theo hướng này sẽ tạo ra nhiều cơ hội hơn cho người học sau khi hoàn thành bậc THCS, giúp các em có những lựa chọn phù hợp với năng lực và sở thích cá nhân. Đồng thời, nó cũng tạo điều kiện thuận lợi cho việc học liên thông giữa các cấp học và loại hình giáo dục khác nhau, phù hợp với cách tiếp cận hệ thống giáo dục mở của Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên Hợp Quốc (UNESCO).
Theo kế hoạch, Bộ GD&ĐT sẽ tiến hành lấy ý kiến rộng rãi cho dự thảo luật này từ nay đến hết ngày 9/ 7, trước khi trình lên các cấp có thẩm quyền để xem xét và thông qua.
