Gần đây, trên các phương tiện thông tin đại chúng nhắc nhiều đến ứng dụng rôbốt trong phẫu thuật, và trong tương lai, con người sẽ cho ra đời phương pháp mới, vi phẫu thuật rôbốt (MSR), thực hiện những ca phẫu thuật cực nhỏ, cực chính xác mà các phương pháp truyền thống không đảm nhận được.
Vi phẫu thuật rôbốt là gì?
Microscopic là thuật ngữ nói về dạng phẫu thuật đòi hỏi phải có kính hiển vi. Tương lai, microscopic sẽ được thay bằng các rôbốt thông minh, thực hiện những ca phẫu thuật có độ chính xác cao (microsurgery).
Rôbốt của Đại học Bách khoa Eindhoven, Hà Lan.
Cơ quan Nghiên cứu Hàng không Vũ trụ Mỹ (NASA) mới đây đã tiên phong cấp vốn, cho ra đời “bác sĩ phẫu thuật” có tên Da Vinci Xi (DVX), sản phẩm đã được Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) phê duyệt cho phép sử dụng. DVX có khả năng đột nhập vào vùng bụng căng khí của con người để cầm máu hoặc loại bỏ những mảnh vỡ ruột thừa khi bị vỡ và rất nhiều ứng dụng khác. DVX có hai cánh tay phẫu thuật cực nhỏ, có thể thực hiện những nét cắt chính xác với độ xâm lấn tối thiểu, giúp giảm đau và đạt hiệu quả cao. Thay vì những vết rạch lớn, DVX sẽ giúp bác sĩ dò tìm nhanh những bộ phận trong ổ bụng, trong cơ thể để “thi công” nhanh gọn, nhất là những ca phẫu thuật não, chỉnh khớp phức tạp để mang lại sự sống cho con người.
Theo ông Catherine Mohr, Giám đốc Công ty Nghiên cứu y học Intuitive SurgicaI, cha đẻ rôbốt DVX thì thủ thuật vi phẫu thuật được hỗ trợ bằng cánh tay rôbốt DVX sẽ mở ra nhiều triển vọng tốt đẹp, giúp con người phẫu thuật thành công nhiều loại bệnh nan y mà các ca phẫu thuật truyền thống không làm được.
Mặc dù vi phẫu thuật rôbốt ra đời từ lâu, song việc ứng dụng vẫn còn hạn chế, kể cả công nghệ lẫn kinh nghiệm, nhưng trong tương lai không xa kỹ thuật vi phẫu thuật rôbốt sẽ phát triển sôi động. Đặc biệt khi con người đạt được những thành tựu trong nghiên cứu lẫn chế tạo rôbốt. Nó được ví như thủ thuật photoshop, người ta có thể chỉnh sửa từng pixel để tạo ra những bức ảnh hoàn chỉnh cho dù vi phẫu thuật rôbốt không thể thay thế được các bác sĩ phẫu thuật truyền thống.
Và những thành tựu
Ngoài rôbốt DVX của Intuitive Surgica, nhiều trường đại học danh giá trên thế giới đã nghiên cứu thành công nhiều loại rôbốt thông minh và hiện đại, có thể đảm nhận được chức năng vi phẫu thuật. Ví dụ, rôbốt mới của Đại học Bách khoa Eindhoven, Hà Lan (EUT), hiện đang được đưa vào thử nghiệm lâm sàng, sẽ được đưa vào sử dụng vào năm 2015. Rôbốt nói trên có khả năng thực hiện các ca vi phẫu thuật với độ chính xác cao gấp 5 lần so với các bác sĩ phẫu thuật tài ba nhất hiện nay. Đặc biệt, có thể thực hiện các ca tái tạo cơ thể, sử dụng mô lấy từ các bộ phận khác trong cơ thể để chỉnh sửa các bộ phận lẫn chức năng của cơ thể. Ví dụ, tái tạo bầu vú cho phụ nữ mắc bệnh ung thư vú hay phẫu thuật tái tạo bộ phận sinh dục cho trẻ em hay các nạn nhân bị tai nạn nghiêm trọng. Đây là những ca phẫu thuật lắp lại các mạch máu, sợi thần kinh vào những mô mới, yêu cầu có độ chính xác cao. Rôbốt chưa có tên gọi này dùng hai cánh tay phẫu thuật kép và một bàn đạp để điều chỉnh hành trình. Một trong những ứng viên xuất sắc trong lĩnh vực phẫu thuật chỉnh hình của nhân loại trong tương lai.
Tiếp theo là rôbốt thông minh có tên NeuroArm của ĐH Calgary, Canada. Nó có thể đảm nhận các ca phẫu thuật thần kinh trong khi bệnh nhân đang chụp cộng hưởng từ (MRI). Thiết bị này vừa được sử dụng để loại bỏ khối u não cho một bệnh nhân 21 tuổi người Canada. NeuroArm dùng vật liệu phi sắt, có nghĩa không phải chế tạo từ sắt kim loại để tránh tương tác từ tính với kỹ thuật MRI, là thành viên trong hệ thống phẫu thuật có tên SYMBIS Surgical System (gọi tắt SYMBIS), công nghệ rất mới chưa được công bố, được bán kèm với hệ thống MRI để giúp bác sĩ phẫu thuật biết được hình ảnh não. Dự án nghiên cứu NeuroArm được khởi xướng từ năm 2012 trong khuôn khổ đề tài mang tên Project NeuroArm. Hệ thống SYMBIS nói về sự liên kết giữa hai ngành khác nhau là công nghệ rôbốt và phẫu thuật.
Sản phẩm nổi tiếng khác trong lĩnh vực vi phẫu thuật rôbốt là Steady-Hand Eye Robot (SER) của ĐH Hopkins, Mỹ, chuyên dùng để vi phẫu thuật võng mạc. Rôbốt SER hiện đã có tới 3 thế hệ là EyeRobot 1; EyeRobot 2 và EyeRobot 2.1. Tất cả những loại rôbốt này đều được dùng cho các dự án vi phẫu thuật võng mạc như kỹ thuật Canun tĩnh mạch võng mạc (truyền ôxy hay thở ôxy võng mạc), tẩy tế bào chết cho võng mạc và phẫu thuật tele võng mạc.
Theo các chuyên gia ở Intuitive Surgica, cho dù phải mất vài năm nữa, kỹ thuật vi phẫu thuật rôbốt mới được rầm rộ, nhưng đây là công nghệ đầy hứa hẹn, hạn chế những tai biến y khoa, giảm thiểu các vụ kiện liên quan đến phẫu thuật và tạo ra một ngành công nghiệp đầy triển vọng.
(Theo PS/CIIS, 4/2014)
Khắc Nam
