Cùng đó, TISCO đã ký 10 phụ lục điều chỉnh nhiều nội dung quan trọng trong hợp đồng EPC đã ký với nhà thầu Trung Quốc - Công ty Tập đoàn Xây lắp luyện kim Trung Quốc (MCC), vi phạm nghiêm trọng quy định pháp luật về đầu tư, đây là nguyên nhân dẫn đến dự án chậm tiến độ, phát sinh tăng tổng mức đầu tư, gây lãng phí, thất thoát vốn...
Nhập ôtô, đầu máy toa xe để... chạy trong nội bộ
TTCP cho biết, theo tài liệu, hồ sơ do TISCO cung cấp và xác nhận của Cục Đăng kiểm Việt Nam, nhiều loại thiết bị, máy móc do MCC cung cấp với giá trị lớn có sai khác về quy cách chủng loại, xuất xứ, tên nhà cung cấp, thông số kỹ thuật, trọng tải... với tổng giá trị hóa đơn nhập khẩu là 38,8 triệu USD. Dù vậy, TISCO đã không yêu cầu tái xuất, phạt vi phạm, giảm trừ khi thanh toán mà còn làm các thủ tục để tiếp nhận. Kết luận nêu rõ, có 42 chiếc ôtô trị giá hơn 1 triệu USD được nhập về thì đều sai khác về tải trọng giữa hồ sơ TISCO xin đăng ký đăng kiểm với kết quả kiểm tra của Cục Đăng kiểm. Theo quy định, 42 ôtô này không được phép tham gia giao thông đường bộ. Cho nên, TISCO đã có văn bản gửi xin Cục Đăng kiểm cho những chiếc xe này “chỉ hoạt động trong phạm vi hẹp”, phục vụ sản xuất trong dây chuyền công nghệ nội bộ của công ty, không tham gia giao thông công cộng.
Công ty cổ phần Gang thép Thái Nguyên.
5 đầu máy toa xe trị giá hơn 5 triệu USD cũng được nhập về bị sai khác về thông số, ký hiệu. Cục Đăng kiểm đã thông báo với TISCO việc có 2 đầu máy không được phép hoạt động trên mạng đường sắt quốc gia. TISCO tiếp tục đề nghị cho 2 đầu máy được hoạt động trong phạm vi nội bộ. Ngoài ra, còn có các máy móc, thiết bị đã nhập khẩu với tổng giá trị 31,5 triệu USD có sai khác về mã hiệu, thông số kỹ thuật, xuất xứ, tên nhà cung cấp thiết bị... “Trách nhiệm để xảy ra những sai phạm này thuộc về Tổng Giám đốc, Giám đốc, Phó Giám đốc Ban Quản lý dự án và các bộ phận có liên quan thuộc TISCO”, TTCP nêu rõ.
Cố ý làm trái, thất thoát vốn đầu tư
Cũng theo kết luận thanh tra, TISCO cùng với MCC đã ký hợp đồng thầu phụ giao cho Công ty Cổ phần Xây dựng công nghiệp Việt Nam (VINAINCON), các nhà thầu phụ khác thực hiện phần C và thanh toán giá trị theo giá điều chỉnh là hành vi cố ý làm trái quy định pháp luật về đầu tư, không đúng nội dung hợp đồng. Đơn vị này đã sử dụng số liệu tổng hợp do VINAINCON lập chi phí phát sinh phần C hơn 15 triệu USD không có cơ sở nhưng vẫn trình các Bộ, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. TISCO còn thỏa luận để MCC được hưởng chi phí quản lý giá trị phần C với số tiền hơn 708 nghìn USD, gây thất thoát vốn đầu tư.
Trong khi đó, Tổng Công ty Thép Việt Nam (VNS) thì không thẩm tra nhưng vẫn trình Thủ tướng và các Bộ phê duyệt chi phí phát sinh phần C hơn 15 triệu USD. Bộ Công Thương có văn bản giới thiệu và đề nghị VNS, TISCO giao VINAINCON là nhà thầu phụ và có ý kiến theo đề nghị TISCO ký hợp đồng với các nhà thầu phụ khác theo hình thức hợp đồng đơn giá là không đúng thẩm quyền được giao, vi phạm quy định pháp luật về đầu tư. Đáng nói, VINAINCON đã không thực hiện cam kết theo hợp đồng mà ký 40 hợp đồng giao việc và khoán cho 29 nhà thầu khác với giá hơn 505 tỷ. Trên thực tế, VINAINCON và các nhà thầu được VINAINCON giao việc cũng không thực hiện các điều khoản cam kết trong hợp đồng được ghi nhận khi nhiều hạng mục không được thi công.
TTCP xác định trách nhiệm để xảy ra những sai phạm trên thuộc về lãnh đạo Bộ Công Thương, Phó Tổng Giám đốc VNS, Tổng Giám đốc và các cán bộ có liên quan thuộc TISCO, VINAINCON...
Chuyển 4 nội dung cho cơ quan điều tra
Trước những sai phạm của lãnh đạo TISCO, VNS, Bộ Công Thương, từ năm 2017, TTCP đã chuyển hồ sơ, tài liệu cho Cơ quan Cảnh sát điều tra, Bộ Công an để điều tra. Cụ thể là việc Tổng Giám đốc TISCO và một số cán bộ thuộc TISCO, VNS, Bộ Công Thương có liên quan trong việc ký các Biên bản thỏa thuận phân chia công việc Phần C, chuyển một số phần việc từ Phần P sang Phần C; ký hợp đồng giao VINAINCON, các nhà thầu phụ khác thực hiện Phần C; thanh toán theo đơn giá điều chỉnh không đúng Hợp đồng EPC làm phát sinh tăng TMĐT, gây thất thoát vốn đầu tư.
Nội dung tiếp theo là việc Tổng Giám đốc TISCO, một số cán bộ liên quan trong việc ký các phụ lục hợp đồng EPC và một số văn bản tiếp nhận nhiều loại máy móc thiết bị không đúng chủng loại, thông số kỹ thuật, nguồn gốc xuất xứ hàng hóa không đúng Hợp đồng EPC, tiêu chuẩn về quản lý chất lượng hàng hóa, bất lợi cho TISCO, ảnh hưởng đến chất lượng công trình, nếu MCC và TISCO không xử lý sẽ gây thất thoát vốn đầu tư.
Việc Tổng Giám đốc TISCO, một số cán bộ liên quan trình, phê duyệt và thanh toán nhiều khoản tiền cho MCC, các nhà thầu phụ, các tổ chức tư vấn, vi phạm quy định, nếu MCC và TISCO không xử lý sẽ gây thất thoát vốn đầu tư.
Cuối cùng là việc VINAINCON lập dự toán Phần C theo đơn giá điều chỉnh, báo cáo các Bộ, ngành, Thủ tướng Chính phủ thiếu căn cứ; vi phạm hợp đồng thực hiện Phần C, chậm tiến độ Dự án, phát sinh tăng TMĐT, bán thầu hưởng phí trái pháp luật.
Đồng ý với kết luận thanh tra, Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình yêu cầu các bộ, cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan chịu trách nhiệm thực hiện theo đúng quy định của pháp luật.